Muséu Guggenheim Bilbao

Muséu Guggenheim Bilbao
Museo Guggenheim Bilbao (es)
edificiu de muséu y muséu
Llocalización
País	España
Autonomía	País Vascu
Provincia	Vizcaya
Comarcas (es)	Gran Bilbao
Conceyu	Bilbao
Coordenaes	43°16′08″N 2°56′03″W / 43.26883°N 2.934099°O / 43.26883; -2.934099
Muséu Guggenheim Bilbao Muséu Guggenheim Bilbao (España)
Historia y usu
Apertura	18 ochobre 1997
Dueñu	Fundación Solomon R. Guggenheim (es)
Xestión	Fundación Solomon R. Guggenheim (es)
Arquiteutura
Arquiteutu/a	Frank Gehry
Visitantes añales	530 967
Web oficial

El Muséu Guggenheim Bilbao (n'euskera, Guggenheim Bilbao Museoa; n'inglés, Guggenheim Museum Bilbao) ye un muséu d'arte contemporáneo diseñáu pol arquiteutu canadiense Frank O. Gehry y alcontráu na villa de Bilbao (País Vascu), España. Ye unu de los museos pertenecientes a la Fundación Solomon R. Guggenheim. Foi inauguráu'l 18 d'ochobre de 1997 pol rei Xuan Carlos I d'España.

Les negociaciones pa la construcción del muséu ente les autoridaes públiques de la comunidá autónoma del País Vascu y los direutivos de la Fundación Guggenheim empezaron en febreru de 1991. L'alcuerdu roblar a finales d'esi añu, escoyéndose l'arquiteutu y l'allugamientu del edificiu a mediaos de 1992. Dende la so inauguración en 1997, el muséu recibió una media cimera al millón de visitantes añales, causando un impautu estraordinariu na economía y la sociedá vasca, impulsando'l turismu na rexón y promoviendo la revitalización de múltiples espacios públicos y privaos na villa, amás d'ameyorar la imaxe de la ciudá.^[1]

La carauterística más llamativa del muséu ye l'innovador edificiu nel que se emplaza, constituyíu por formes curvillinies y retorcigañaes, recubiertes de piedra caliar, cortines de cristal y planches de titaniu. Cuenta con una superficie total de 24.000 m², de los cualos 10.540 m² tán acutaos pa les esposiciones, distribuyíos en 19 galeríes. Allugar a veres de la ría de Bilbao, nuna zona denomada Abandoibarra, xunto a la ponte de La Salve, que ta arrodiáu per una torre bueca.

El 3 d'avientu de 2014 el patronatu del Muséu Guggenheim Bilbao aprobó anovar por otros 20 años la collaboración cola Fundación Solomon R. Guggenheim de Nueva York, suscrita en 1994 y que la so vixencia vencía'l 31 d'avientu.^[2][3]

Mientres el mes d'ochobre de 2017 y hasta'l día 18, fecha d'inauguración de la pinacoteca, el muséu celebró'l so XX aniversariu con diverses actividaes.^[4][5][6]

Diseñáu pol gabinete d'arquiteutos de Frank Gehry, foi abiertu al públicu en 1997 y alluga esposiciones d'arte d'obres pertenecientes a la fundación Guggenheim y esposiciones itinerantes. Bien llueu l'edificiu revelóse como unu de los más espectaculares edificios deconstructivistas. El diseñu del muséu y la so construcción siguen l'estilu y métodos de Frank Gehry. Como munchos de los sos trabayos anteriores la estructura principal ta radicalmente esculpida siguiendo contornes casi orgániques. El muséu afirma nun contener una sola superficie plana en tola so estructura. Parte del edificiu ye cruciáu por una ponte elevada y l'esterior ta recubiertu por plaques de titaniu y por una piedra caliar que foi bien malo d'atopar (a la fin llogróse atópase en Huéscar, Granada) d'un color similar a la que s'utilizó pa construyir la Universidá de Deusto.

L'edificiu vistu dende'l ríu aparenta tener la forma d'un barcu rindiendo homenaxe a la ciudá portuaria na que s'inscribe. Los sos paneles brillosos asemeyar a les escames d'un pexe recordándonos les influencies de formes orgániques presentes en munchos de los trabayos de Gehry. Vistu dende enriba, sicasí, l'edificiu tien la forma d'una flor. Pal so diseñu l'equipu de Gehry utilizó intensamente simulaciones por ordenador de les estructures necesaries pa caltener l'edificiu, consiguiendo unes formes que fueren imposibles de realizar unes poques décades antes.

Ente que el muséu apodera les vistes de la zona dende'l nivel del ríu'l so aspeutu dende'l nivel cimeru de la cai ye muncho más modestu polo que non desentona cola so redolada d'edificios más tradicionales.

La Fundación Guggenheim ye posesora d'una gran coleición d'arte y del Muséu Guggenheim de Nueva York. Thomas Krens, el direutor d'esta organización ente 1988 y 2008, dirixó una política d'espansión basada en mandar fondos itinerantes col fin de faer esposiciones temporales en distintos llugares. Tamién quixo establecer dos centros d'arte n'Europa, polo qu'escoyó dos ciudaes: Berlín (Alemaña) y Bilbao. Pa esta postrera, propúnxose rehabilitar un antiguu almacén, la Alhóndiga municipal, p'allugar ende la sucursal de la so fundación. Solicitó los servicios de Frank Gehry pola calidá que demostró nel Muséu Temporal d'Arte Contemporáneo. Esti arquiteutu yera entós consideráu un espertu en rehabilitaciones. Entamóse, por motivos puramente llegales, un concursu en 1991 que duró diez díes. Nél participaron Isozaki, los de Coop Himmelb(l)au, y Gehry. Evidentemente, esti postreru arquiteutu ganar y foi entós cuando decidió nun faer la rehabilitación pretendida pola Fundación Guggenheim.

Gehry prefirió diseñar un nuevu edificiu y escoyó, xunto con Tomes Krens, el so allugamientu. Asitiar al norte del centru urbanu, xunto a la ría de Bilbao. Escoyó esti precisu llugar porque'l muséu podría ser vistu dende tres lugar estratéxicos de la ciudá. El 18 d'ochobre de 1997 celebróse la gala d'inauguración a la qu'allegaron perimportantes arquiteutos y personalidaes como los Reis d'España. Amás d'esta fiesta, hubo munches campañes mediátiques que llanzaron a la fama esti edificiu inclusive antes de ser termináu. Estes campañes siguen esistiendo al día de güei.

Esti proyeutu recibió'l Premiu Internacional Ponte d'Alcántara en 1998.

Frank Gehry recibió'l pidíu d'esti muséu pocu dempués de que'l so proyeutu del Auditoriu Walt Disney fuera canceláu cuando entá solo yera una idea. Esti fechu fixo qu'inspirara'l Muséu Guggenheim nel so auditoriu escurríu, compartiendo dambos proyeutos un planteamientu bien similar. Les formes blandes presentes nel muséu empiecen col Muséu de Vitra y evolucionaron n'otres obres. Gehry realizó docenes de maquetes onde foi probando les posibles formes del edificiu. Toes elles tán feches a mano, y dende xunetu de 1995 esponer na esposición “Peggy Guggenheim”, asitiada nun palacete de Venecia. Gehry nun trabayó con ordenador, pero sí'l so equipu, que los sos miembros digitalizaron les maquetes del so xefe por aciu una adautación d'un programa informáticu, Catia, de Dassault Systèmes. L'adautación a l'arquiteutura d'esti programa traxo enormes gastos, que fueron encaraos pola Fundación Guggenheim.

Dientro del aparente desorde de la envolvente, esiste un patrón que rixe la volumetría. Este ye l'empléu en tolos sos elementos de la máxima combadura que soporta'l titaniu. La Gran Sala, tamién llamada Sala del Pexe, estender escontra l'este hasta averase con una ponte que traviesa la ría de Bilbao, la ponte de La Salve, una estructura que yá travesaba'l solar antes de la construcción del muséu y a la qu'ésti hubo qu'afaese. Tres ésti hai una torre que paez ser la continuación del muséu y tien el llau que mira a la ponte ensin revestimiento. Tien nel so interior una gran estructura de barres metáliques inclinaes que recuerden a les de Coop Himmelb(l)au.

El muséu vistu dende l'este vese más ingrávido que dende otros llugares, y pueden reparase estraños paralelogramos curvos y torcíos que conformen la sala del pexe. Polo xeneral, les ventanes del edificiu tienen formes más racionales. Gehry ye'l rei” del contrapuntu. Esti términu vien d'otres artes, como la música, y consiste n'oldear coses bien distintes asitiándoles xuntes nel casu de l'arquiteutura. Esti efeutu, como en casi toles sos obres, consiguir nel Muséu Guggenheim de Bilbao yá que asitia una serie de bloques con formes rectes y racionales na zona sur, la que mira al centru urbanu de Bilbao. Les formes d'estos edificios oldeen espectacularmente colos diseños curvu y llibre de la parte más famosa del muséu. Les fachaes de los bloques rectos nun son metáliques, y les sos ventanes son rectangulares. Hai fachaes moraes y otres con chapado de piedra de color crema.

Tres estos bloques hai una pequeña plaza que conduz a la entrada principal del edificiu, y nesti espaciu abiertu atópase la escultura Puppy de Jeff Koons. Trátase d'un xigantescu perru fechu de flores naturales. Primeramente constituyó una esposición temporal, pero finalmente decidióse que fuera permanente. Dende esta plaza l'edificiu vese más grávidu y estable que dende l'este. Dende esta orientación, a la izquierda del muséu hai unes escaleres esteriores que baxen a una pasarela que trescurre paralelamente a la cara norte del edificiu y ente la ría de Bilbao y un estanque. Según báxase por diches escaleres pueden reparase salientes nos bloques rectos y parés curves.

L'interior del muséu ye menos complicáu que l'esterior pero tamién tien elementos curvos. Anque polo xeneral l'interior ye bien diáfano, pueden estremase trés plantes. La entrada principal del muséu ta a la fin d'unes escaleres esteriores qu'empiecen na plaza antes descrita y baxen hasta'l nivel de la planta baxa. Sobre les puertes de la entrada hai una paré acristalada que nun cubrir nada. Hai una parte de la planta baxa que ye suétanu y que ta cerrada al públicu. Dende la entrada apuértase direutamente al hall, una enorme habitación de 50 metros d'altor con una planta en forma de flor. Da accesu a la Gran Sala, a les que tien forma de pétalu, a les que son rectangulares y a la terraza de la marquesina que ta na cara norte. Esta marquesina tien una sola pilastra bien alto que da esbeltez a la estructura. Sol gruesu techu de la mesma hai una estructura metálica que la suxeta.

Nel centru del hall hai una enorme pilastra. Amás hai ascensores, pasareles y escaleres que comuniquen coles plantes cimeres. Les formes interiores del hall nun siguen les formes xeométriques y tien partes recubiertes de piedra y otres acristalaes. La sala más grande del muséu ye la Gran Sala, conocida tamién pol nome de la sala del pexe, pola so forma esterior. Ye bien allargada y alluga obres artístiques d'enorme tamañu, dalgunes de les cualos son temporales y otres permanentes. Hai sales cola planta en forma de pétalu. A éstes apuértase dende'l hall, al igual que la Gran Sala. N'unu de los bloques de formes rectes hai una serie de sales de planta rectangular dispuestes en ringlera, esto ye, una asitiada detrás d'otra ensin pasiellu que les comunique. En cada planta hai trés sales y p'aportar a la postrera ye necesariu travesar les dos primeres. Casi toles sales del muséu tienen lucernarios que dan una lluz cenital bien interesante.

Frank Gehry, pa escoyer el revestimiento del Muséu Guggenheim de Bilbao, afitar nes plumes y escames de munchos animales. Reparó les sos fixaciones y la posibilidá de movimientu que dan. Interésa-y enforma los animales y los sistemes qu'usa la naturaleza pa cubrir superficies curves, similares a les del muséu. Decidió usar «escames» ríxides de manera que se montaren unes enriba d'otres. La diferencia ente'l revestimiento usáu y la piel de los animales ye que la d'estos postreros ta afecha al movimientu ente que la del edificiu non, polo que dambos sistemes de cubrimientu nun son los mesmos.

Gehry quixo dende'l primer momentu qu'estes pieces fueren metáliques. Embaraxó delles posibilidaes qu'almitíen l'usu de dellos materiales. Decidió nun usar aceru inoxidable porque dicía que nun correspondía col cielu de Bilbao. Tamién refugó la posibilidá d'usar cobre y otros metales. Finalmente decantóse por faer les pieces de titaniu, un metal bastante caru qu'oldea colos materiales económicos usaos nes sos primeres obres. L'aleación definitivo ye de cinc y titaniu, esistiendo una proporción enforma mayor del segundu metal. Trátase d'una chapa que'l so espesura ye d'un terciu de milímetru y resulta bien afechiscu. Al ser tan finu, afaise perfectamente a la curva descrita pol edificiu.

Cada pieza tien una forma única y esclusiva al llugar qu'ocupa. La forma precisa de cada chapa foi determinada pol CATIA. Cada pieza ta llixeramente almohadillada por que se afaiga perfectamente al so llugar. A esti efeutu conózse-y col términu boatiné. Hai zones nes fachaes con romiendos, esto ye, conxuntos de chapes con distintos colores, por cuenta de les llixeres variaciones de l'aleación metálico qu'hai en cada pieza. Hai chorretones en delles fachaes, especialmente les que dan al norte. Producir pola reacción química ente les chapes, el mugor ambiental y los gabitos que suxeten les pieces, que nun son de titaniu. En dicha reacción créanse pares galvánicos, que vense como chorretones bien pocu estéticos.

El muséu alluga frecuentes esposiciones con obres procedentes de la sede Guggenheim de Nueva York, según otres muestres de pieces emprestaes por unu o múltiples museos internacionales. Esta intensa axenda espositiva ye paralela a un llabor de compra y exhibición d'obres d'arte contemporáneo que conformen la so propia coleición.

Por aciu una Sociedá tenedora el muséu de Bilbao foi axuntando exemplos relevantes d'arte contemporáneo, d'autores locales ya internacionales, cola cuenta de conformar una coleición propia y autónoma; magar el criteriu de seleición perfílase acordies cola Fundación Guggenheim de Nueva York.

• Dellos autores destacaos:

Txomin Badiola, Eduardo Chillida, Pello Irazu, Koldobika Jauregi, Jesús Mari Lazkano, Jorge Oteiza, Darío Urzay, Miquel Barceló, Cristina Iglesias, Juan Muñoz, Miquel Navarro, Pablo Palazuelo, Antonio Saura, Susana Solano, Antoni Tàpies, Manolo Valdés, Georg Baselitz, Jean-Michel Basquiat, Joseph Beuys, Louise Bourgeois, Francesco Clemente, Willem de Kooning, Gilbert & George, Anish Kapoor, Anselm Kiefer, Jeff Koons, Robert Motherwell, Yoko Ono, Sigmar Polke, Robert Rauschenberg, Gerhard Richter, James Rosenquist, Mark Rothko, Richard Serra

Les esposiciones nel muséu camuden frecuentemente y contienen principalmente trabayos realizaos a lo llargo del sieglu XX siendo les obres pictóriques tradicionales y les escultures una parte minoritaria comparada con otros formatos ya instalaciones artístiques y formatos electrónicos. Dellos entusiastes del arte consideren que l'edificiu en sí ta bien percima de les obres que formen parte de la coleición del muséu.^{[ensin referencies]} Nos últimos años, d'alcuerdu a la política xeneral de los centros Guggenheim, incluyéronse esposiciones d'arte antiguo, acasu col deséu de captar más públicu. Asina, espunxéronse dibuxos de Michelangelo, pintura antigua del Hermitage de San Petersburgu, grabaos de Durero (2007) y una seleición de pintura y oxetos antiguos del Kunsthistorisches de Viena (2008).

En 2005, instalóse, como parte de la coleición permanente y mesma del muséu, La materia del tiempu, una serie de siete escultures monumentales creaes por Richard Serra,^[7] y que se xunen a Culiebra (Snake), la escultura realizada pol artista pa la inauguración del muséu.

• 
  Ma de Louise Bourgeois, nel esterior del muséu.
• 
  Puppy de Jeff Koons, a la entrada del muséu.
• 
  Instalación permanente de Jenny Holzer.
• La materia del tiempu. Instalación permanente de Richard Serra.
  La materia del tiempu. Instalación permanente de Richard Serra.
• 
  El gran árbol y el güeyu. Instalación permanente d'Anish Kapoor.
• 
  Tulipanes de Jeff Koons.

El muséu, sobremanera mientres la so construcción, recibió numberoses crítiques dende distintos sectores de la cultura vasca una y bones los fondos pa construyilo salieron puramente de los presupuestos del Departamentu de Cultura del Gobiernu Vascu, ente que munchos reclamaben que salieren d'otres árees como Industria, yá que consideraben que, sobremanera, yera una inversión de corte empresarial más que cultural; y que dexaba a la cultura vasca desprovista de fondos mientres esos años.

Inclusive Jorge Oteiza llamó al Guggenheim Bilbao «Fábrica de quesos»,^{[ensin referencies]} y xuró que mientres viviera nun dexaría que nenguna de les sos obres fora espuesta ellí; magar una vegada construyíu'l muséu dixo que «había qu'aprovechar lo que yá había» y nun se negó a que les sos obres fueren espuestes nél, como asina asocedió.^{[ensin referencies]} Criticóse tamién al edificiu pol so eleváu costu y el calter casi esperimental de munches de les innovaciones que se fixeron na so construcción, que fixeron más caru y difícil la so llimpieza y caltenimientu, por mugores, oxidación del titaniu (anque nun se trate d'una verdadera oxidación), etc.^[1]

Sicasí la mayoría de les crítiques viéronse apagaes pol inesperáu ésitu que l'edificiu y el mesmu muséu tuvo a nivel mundial, trayendo a la ciudá enormes beneficios y dimensionando positivamente la imaxe de Bilbao a nivel internacional.

El llistáu de premios y distinciones daos al muséu ye estensu y refechu.^[8]

L'edificiu recibió múltiples crítiques favorables, como la del arquiteutu estauxunidense Philip Johnson, quien lo calificó como «l'edificiu más grande de los nuesos tiempos».^[9]

El proyeutu del Muséu Guggenheim recibió amás el IV Premiu Internacional “Ponte d'Alcántara”, 1999.

En 2000, el Foru Européu de Museos dio-y el Premiu del muséu européu del añu, gallardón que reconoz cada añu a los nuevos museos que realizaron meyores ya innovaciones nel ámbitu museísticu. El muséu gallardoniáu alluga mientres un añu la estatua de Henry Moore The Egg, que simboliza'l premiu. Xunto col Muséu Arqueolóxicu Provincial d'Alicante (2004), CosmoCaixa de Barcelona (2006) y el Muséu de Medina Azahara (2012), son los cuatro únicos museos d'España que recibieron el premiu.

Ye amás dende 2007, unu de los 12 Ayalgues d'España.^[10]

• Muséu Guggenheim
• Centru Andaluz d'Arte Contemporáneo de Sevilla (CAAC)
• Muséu Arte Públicu de Madrid
• Muséu d'Arte Astracto Español de Cuenca *

Muséu d'Arte Contemporáneo de Castiella y Llión (MUSAC)

• Muséu d'Escultura al campu d'Alcalá de Henares
• Muséu Nacional Centru d'Arte Reina Sofía de Madrid
• Muséu Nacional d'Escultura Colexu de San Gregorio de Valladolid
• Centru Cultural Internacional Oscar Niemeyer d'Asturies.

• Esteban, Iñaki (2007). L'efeutu Guggenheim. Barcelona: Anagrama. ISBN 978-84-339-6264-5.
• Iovine, Julie V. (1999). Guggenheim Bilbao (n'inglés). Nueva York: Princeton Architectural Press. ISBN 1-56898-193-7.
• Suau, John Thomas (1999). The Guggenheim Museum Bilbao: Cultural Tourism, Urban Renewal, and Political Risk (n'inglés). Washington D.C.: American University.
• Tellitu, Alberto; Taben, Iñaki; González Carrera, J. A. (1999). El milagru Guggenheim. Bilbao: Diariu El Correo S.A.. ISBN 84-922762-0-7.
• van Bruggen, Coosje (1999). Frank O. Gehry. Musée Guggenheim Bilbao (en francés). Nueva York: Guggenheim Museums Publications. ISBN 2-7324-2572-9.
• Van Uffelen, Chris (2010). Museo. Arquiteutura, Traducíu al español por Fabio Descalzi, h.f.ullmann publishing. ISBN 978-3-8331-6058-5.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Muséu Guggenheim Bilbao.
• Web oficial del Muséu Guggenheim Bilbao
• Semeyes del Muséu Guggenheim Bilbao
• muséu-guggenheim-de-bilbao/ Video del Muséu Guggenheim Bilbao (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).