Kang Youwei

Kang Youwei
Vida
Nacimientu	Nanhai (es) [1], 19 de marzu de 1858[2]
Nacionalidá	Dinastía Qing  (19 marzu 1858 -  31 avientu 1911) República de China  (1r xineru 1912 -  31 marzu 1927)
Muerte	Qingdao[3], 31 de marzu de 1927[2] (69 años)
Sepultura	Tomb of Kang Youwei (en)
Familia
Fíos/es	Kang Tongbi
Hermanos/es	Kang Youpu
Estudios
Nivel d'estudios	jinshi (es)
Direutor de tesis de	Liang Qichao
Llingües falaes	Chinu clásicu protomandarín (es)
Profesor de	Liang Qichao
Oficiu	escritor, periodista, filósofu, políticu
Participante Reforma de los Cien Días (es)
Xéneru artísticu	tratáu
Creencies
Relixón	confucianismu
Partíu políticu	Kuomintang

Kang Youwei o K'ang Yu-wei (19 de marzu de 1858, Nanhai ^(es)  – 31 de marzu de 1927, Qingdao) foi un académicu chinu, una figura clave nel desenvolvimientu intelectual de la moderna China. Destacó nel campu de la caligrafía y especialmente como reformista social.

Según l'ensayista indiu Pankaj Mishra, «Kang considerar a sigo mesmu un sabiu confucianu cola misión moral de remocicar China. Cola vista puesta nesa resultancia, Kang nun bazcuyaba en reformular el mesmu confucianismu». Nesi sentíu'l gran pensador reformista chinu y discípulu so, Liang Qichao, dixo d'él que yera'l Martín Lutero del confucianismu.^[4] Kang amás yera un firme partidariu de la monarquía constitucional y pretendía remocicar el país a imaxe del tresformamientu asocedíu en Xapón tres la revolución Meiji.

Dirixó una escuela asitiada nun templu confucianu de Cantón dedicada a la preparación de los alumnos pa los exámenes d'ingresu nel cuerpu de funcionarios imperiales y na qu'amás esplicaba la so reinterpretación del confucianismu como preséu pal cambéu social y educativo que China precisaba, tal como esplicara nes numberoses cartes y memorandos qu'unviara a la corte Qing de Beixín y que nun llograren respuesta.^[5]

Mientres el viaxe que fizo en 1895 a Beixín col so discípulu más brillosu Liang Qichao pa presentase a los exámenes imperiales, el so barcu, anque taba n'agües territoriales chines, foi encetáu y rexistráu por un navío de Xapón —qu'acababa de infligir una contundente derrota a China—, lo que enfureció a Kang y a Liang, esmolecíos dambos pola insuficiente respuesta de China a l'agresión que taba careciendo dende les Guerres del Opiu per parte de les potencies occidentales —y agora tamién de Xapón—.^[6] La so roxura creció cuando tando yá en Beixín conocieron los términos del humillante Tratáu de Shimonoseki pol que China, ente otres concesiones, víase obligada a dexar la islla de Taiwán a Xapón y a arrenunciar a Corea.^[7] Entós Kang axuntó a tolos mozos que diben realizar los exámenes imperiales y nun xestu inauditu presentó un pidimientu coleutivu al nuevu emperador Guangxu, totalmente apoderáu pola so tía la emperatriz viuda Cixi, por que refugara el tratáu y empecipiara una serie de reformes al estilu del tanzimat del Imperiu Otomanu. Kang entamó de siguío una campaña de propaganda y creó sociedaes d'estudiu con nomes como «Sociedá pal Estudiu de la Fortaleza Nacional».^[8]

A principios de 1898 la emperatriz viuda Cixi dexó que'l nuevu emperador Guangxu, que tenía entós ventitrés años, gobernara con plenos poderes y ésti llamó darréu a Kang, de quien lleera'l pidimientu y el memorando que-y unviara trés años antes, por que se axuntara con él na Ciudá Prohibida. Mientres cinco hores falaron de les reformes qu'había que poner en marcha y a partir del 10 de xunu empezaron a publicar una batería de decretos que se propunxeron tresformar China en tolos ámbitos, dende l'alministración llocal hasta l'intercambiu cultural internacional. Kang cuntó cola collaboración de Liang Qichao y de Tan Sitong, que lu acompañaron a les xuntes que caltuvo col emperador y nes que nun se guardaba n'absolutu'l ríxidu protocolu de la corte Qing.^[9]

El ritmu tan rápido de les reformes empecipiaes el 10 de xunu de 1898 y el so conteníu, especialmente l'abolición del sistema d'exámenes imperiales, provocó la hostilidá de los sectores conservadores que siguíen siendo fieles a la emperatriz viuda. El so contudente respuesta produció'l 21 de setiembre de 1898, 103 díes dempués del primer decretu imperial, cuando anunció que volvía asumir los plenos poderes porque l'emperador taba aquexáu d'una grave enfermedá —en realidá taba prisioneru nuna pequeña islla dientro de los xardinos imperiales—.^[10]

De siguío anuló la mayoría de los decretos promulgaos dende'l 10 de xunu y emitió órdenes d'arrestu en contra de Kang, Liang y Tan Sitong, ente otros intelectuales que participaren na «Reforma de los Cien Díes». Kang llogró escapar a Shanghai y dende ellí fuxó a la colonia británica de Ḥong Kong, ente que Liang abellugar na embaxada xaponesa, pero Tan Sitong nun quixo fuxir y dexóse detener. Foi condergáu a muerte y degolláu xunto con otros cinco promotores de les refomas, que seríen conocíos como los Seis caballeros de la Reforma de los Cien Díes ^[11] La emperatriz Cixi ordenó tamién que les tumbes de la familia de Kang fueren profanaes.^[12]

Kang llogró llegar a Xapón en payares de 1898, onde s'axuntó con Liang Qichao, pero nel branu del añu siguiente colar a Canadá onde fundó la Sociedá pa la proteición del Emperador». Cuando españó la rebelión de los bóxers na primavera de 1900 Kang intentó afalar una insurrección armada pero'l so fracasu obligó-y a abellugase na islla de Penang, entós so soberanía británica, onde s'atopaba tamién Sun Yat-sen, con quien acabó engarrándose. N'avientu de 1901 treslladar a la India, pasando un añu nel complexu de Darjeeling nel Himalaya. Ellí terminó'l so tratáu El llibru de la Gran Comunidá, nel que defendía un ciertu internacionalismu utópicu al proponer la formación d'una comunidá moral universal na que nun habría distinción de raza, etnia o idioma, y na qu'inclusive yá nun esistiría la familia.^[13]

Nos sos viaxes axuntar cola diáspora china pa promover una monarquía constitucional, al empar que competía col revolucionarior Sun Yat-sen y les sos organizaciones Sociedá Alicar China y Alianza Revolucionaria pa consiguir fondos y siguidores.

Nel exiliu oponer a la revolución; sicasí, favoreció a la reconstrucción de China por aciu la ciencia, la teunoloxía y la industria. Tornó en 1914 y participó nun intentu de reinstauración del emperador por aciu un golpe d'estáu fallíu en 1917 . Les sos medranes d'un país estremáu orellar a oponese al gobiernu de Sun Yat-sen nel sur de China.

La reputación de Kang sirve como barómetru de les actitúes polítiques del so tiempu. Nel plazu de menos de venti años pasó de ser consideráu un radical iconoclasta a ser teníu por un paria anacrónicu ensin modificar la so ideoloxía de manera significativa.

Kang foi envelenáu na ciudá de Qingdao (Shandong) en 1927.

Escribió un tratáu utópicu tituláu El Llibru de la Gran Unidá (大同書), nel que tomó como referencia'l principiu del confucianismu llamáu datong.

• Mishra, Pankaj (2014). «La China de Liang Qichao y el destín d'Asia», De les ruines de los imperios. La rebelión contra Occidente y la metamorfosis d'Asia. Barcelona: Galaxa Gutenberg. ISBN 978-84-16072-45-3.

• Reforma de los Cien Díes

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Kang Youwei.