Homosexualidá ente los antiguos celtes

La homosexualidá masculina foi descrita nes cultures celtes de l'antigüedá polos antiguos autores griegos y romanos.

A pesar de que los celtes de l'antigüedá pertenecíen na so mayoría a cultures analfabetes, les rellaciones homosexuales tán bien documentaes, tantu pa la Cultura de La Tène como pa la dómina del Imperiu Romanu, gracies a informaciones tresmitíes por autores griegos. Los autores ocupáronse puramente de la homosexualidá masculina; la homosexualidá femenina nun ye mentada nes fontes clásiques.

Nos analises de los escritores de l'antigüedá sobre la homosexualidá ente los celtes hai que tener en cuenta que, dende'l puntu de vista metodolóxicu, nun se trata d'opiniones de los mesmos celtes, sinón que se trata de descripciones y observaciones de griegos y romanos sobre un pueblu estrañu. La resultancia ye que la comprensión de los testos complicar pola interpretatio graeca o romana, esto ye, cola posible tresmisión d'estereotipos, prexuicios y valores propios de griegos y romanos na so opinión sobre una cultura forana, a lo qu'hai qu'añader el problema de la valoración del significáu de les fontes antigües.

La primer mención del homoerotismu na cultures celtes de l'antigüedá ye d'escontra mediaos del sieglu IV a. de C., nel Πολιτικά d'Aristóteles. Nel llibru segundu señala qu'ente los celtes, al contrariu qu'ente otros pueblos guerreros, l'amor eróticu ente homes ye aceptáu y que los amores ente homes tener n'alta considerancia.^[1]

L'informe sobre la homosexualidá de los celtes que más influencia tuvo na investigación procede probablemente de la pluma de Posidonio d'Apamea, qu'escribió escontra la primer metá del sieglu I a. de C. Posidonio realizó estensos viaxes pel mundu mediterraneu, visitando tamién les naciones vecines, sobremanera les de Masalia, anguaño Marsella, una polis colonial griega na dómina. Ente los vecinos de Masalia, nel sur de Galia, vivíen pueblos celtes, polo que Posidonio puede considerase como un «testigu presencial».^[2] La so descripción del estendíu erotismu ente homes de los celtes nun se caltuvo na so forma orixinal; sicasí, los recuentos sobre la tema incluyíos nes compilaciones del historiógrafu Diodoro Sículo, según nel retóricu Atenéu de Náucratis (hacia l'añu 190), remóntense posiblemente a Posidonio. Escontra mediaos del sieglu I a. de C., Diodoro afirma lo siguiente sobre la vida sexual de los celtes de Galia:

Anque tienen muyeres bien formoses, ocupábense pocu d'elles. [...] Los homes son muncho más aficionaos al so propiu sexu; chaos sobre pieles, prestar con un amante a cada llau. Lo más estraordinario ye que nun tienen el menor recato nin dignidá; ufiertar a otros homes ensin la menor compunción. Amás, esti comportamientu nun ye despreciáu o consideráu vergonzosu: al contrariu, si unu d'ellos ye refugáu por otru al que s'ufiertó, ofiéndese.

Diodoro^[3]

Diodoro referir a que los celtes, na forma que teníen d'entender la sexualidá ente homes, esviar de la norma griega y romana: la información de Diodoro lleva implícita que, al contrariu de lo qu'asocedía en Roma y Grecia, que consideraben despreciable que los homes llibres tomaren el papel pasivu nuna rellación sexual, los celtes aceptaben el fechu ensin problemes, lo qu'implica que la sociedá celta aceptaba les rellaciones homosexuales ente homes adultos llibres.^[4] Posiblemente, Diodoro introdució la tema de la sexualidá desenfrenada» de los homoerotas celtes nos sos rellatos pa sorrayar el so supuestu calter selvaxe y asina estremar ente les costumes griegues y romanes per un sitiu y el mundu bárbaru» celta por otru.^[5]

El rellatu de Diodoro ye confirmáu a finales del sieglu II por Atenéu de Náucratis, que comenta que los homes celtes, a pesar de qu'ente'l so pueblu hai munches muyeres formoses, prefieren a moces nos sos xuegos eróticos y que ye habitual que duerman con dos amigos sobre pieles. Amás, adoptaríen esti costume de los griegos.^[6] Sobremanera, la supuesta costume de los celtes d'aceptar el comportamientu sexual pasivu n'homes y guerreros nuevos ye confirmáu pol xeógrafu griegu Estrabón, que lo rellaciona cola agresividá celta.^[7] Una alusión a la preferencia de los celtes pol homoerotismu masculín puede atopase la obra teolóxicu apologética Praeparatio Evangelica del padre de la Ilesia Eusebio de Cesarea.^[8]

El problema históricu sexual de la homosexualidá masculina ente los celtes ye aldericada na actualidá nel campu de les ciencies históriques. A pesar de que dellos investigadores señalen, con razón, que los informes de los autores griegos de l'antigüedá sobre la vida sexual de los celtes yeren esaxeraos hasta ciertu puntu y sirvíen p'amosar una serie d'estereotipos del «bárbaru» supuestamente selvaxe y desenfrenáu, pa instrumentalizar esti material de forma lliteraria,^[9] la mayoría de los historiadores y celtólogos actuales parten de la idea de que –ensin aldericar les desaxeraciones, los estereotipos y los prexuicios griegos contra los estranxeros–, básicamente, les rellaciones homosexuales nel mundu masculín celta na dómina de la Cultura de La Tène y de la Roma Imperial, antes de la cristianización de grandes árees celtes a partir del sieglu IV, taben bien estendíes y que, tantu les rellaciones ente homes adultos llibres, como aquelles ente adultos y efebos, yeren, polo xeneral, aceptaes social y moralmente.^{[10][11][12][13][14][15][16][17][18]}

Acordies coles teoríes modernes, les rellaciones homosexuales taben bien estendíes ente los grupos de guerreros llibres, grupos que nun taben direutamente rellacionaos colos guerreros propios de cada tribu celta, y teníen posiblemente una función social de amalgamar ya integrar el grupu, pa caltener la so unidá; David Rankin fala nesti contestu de «bonding rituals» (rituales d'unión/vínculo).^[19][20] Tamién David Greenberg rellaciona esti costumes homosexuales de los celtes paganos descrites polos griegos col «love of warriors» («amor de los guerreros») de los grupos de guerreros, ente que Simon James rellaciona esta homosexualidá col grupu social de los gaesetae, «un gran grupu de guerreros fora de la estructura tribal (mercenarios, dende'l puntu de vista romanu)».^[21][22] Na cultura guerrera de los gaesetae, James ve una válvula d'escape pa homes nuevos, que buscaba la so suerte mientres dalgún tiempu fora de la tribu». Los gaesetae ufiertaben como mercenarios les sos espaes por dineru, según les necesidaes d'otros xefes y tribus.

Peter Cherici añade a esta interpretación que la homosexualidá ente homes y/o ente homes y efebos tamién podríen realizase nel marcu de cultos relixosos politeístes.^[23] De la mesma, señala que l'amor homosexual paez nun tener importancia na mitoloxía celta y que los bardos celtes podríen evitar la introducción direuta d'aspeutos homoeróticos nos mitos propios pa garantizar los cultu a la fertilidá cultos a la fertilidá heterosexual.^[24] Per otra parte, paez qu'un pasaxe del rellatu épicu altomedieval irlandés de Cúchulainn caltuvo nicios de homoerotismu ente guerreros.^[25] Greenberg rellaciona'l que se caltuvieren señales del homoerotismu ente héroes amosáu de forma positiva nun momentu tan tardíu, cuando grandes árees céltiques de les Islles Britániques y de la Galia yá taben cristianizadas, col relativu aislamientu cultural d'Irlanda, que nun fuera incluyida nel círculu cultural romanu-helénicu.

Helmut Birkhan rellaciona especialmente les noticies procedentes de Posidonio sobre'l homoerotismu celta (Diodoro y Atenéu de Apamea) cola cultura de los festexos y receiciones dientro de la política representativa de les clases altes celtes.^[26] De forma análoga a la Grecia arcaica o del antiguu Reinu de Macedonia, podríen considerase les actividaes homoerótiques como parte del estilu de vida de la nobleza; pero, al empar, incluyida nos grupos de guerreros que yeren dirixíos por nobles guerreros. Birkhan tamién señala que la pallabra celta pa «atleta» que se caltuvo ta rellacionada etimológicamente cola pallabra «pederasta», lo que podría indicar l'aceptación social de los contactos homosexuales.^[27] Alexander Demandt, que confirma la esistencia de rellaciones homoerótiques ente los celtes, añade:

Die Keltenfrauen werden als schön bezeichnet. Trotzdem übten die Männer, wie Diodor (V 32) bezeugt, die von Römern, Karthagern und Germanen verpönte Knabenliebe. Gemäß dean antiken Autoren hatten sie dies wie die Perser (Herodot I 135) von dean Griechen gelernt.

Les muyeres celtes son calificaes como belles. A pesar d'ello, los homes, como amuesa Diodoro (V 32), practicaben la pederastia, tan mal vista por romanos, cartaxineses y xermanos. Según los autores de l'Antigüedá, al igual que nel casu de los perses, aprender de los griegos.

Alexander Demandt^[28]

Por cuenta de que la mayoría de la información sobre'l homoerotismu ente los celtes referir a los trés últimos sieglos antes de Cristu, supónse que los fenómenos descritos por Aristóteles, Diodoro y Estrabón son típicos pa los celtes de La Tène. Sobre l'orixe del fenómenu nun puede dicise nada con seguridá por cuenta de la parquedad de les fontes. A partir del sieglu II, los celtes continentales empezaron a quedar sol poder político de Roma o inclusive direutamente incluyíos dientro del Imperiu Romanu (Hispania, norte de la Península Itálica, Galia, el valle del Danubiu escontra'l sieglu I a. de C., Britania escontra'l sieglu I). La sociedá romana taba estructurada de forma distinta a la de los celtes tocantes al so conceutu del sexu –equí tamién hai qu'incluyir la posición social relativamente alta de les muyeres celtes nel espaciu públicu, al contrariu de lo que yera'l casu pa les muyeres romanes–,^[29] polo que ye de suponer que, a lo llargo del sieglu I, la romanización de Galia, Hispania, Britania y el valle del Danubiu produció una adopción de los costumes social y sexual romanes per parte de los celtes, lo qu'incluyiría tamién el homoerotismu.

Na cultura romana les rellaciones sexuales ente homes llibres, pero tamién la pederastia con mozos nacíos llibres, yeren refugaes pola sociedá por razones étiques y, a lo menos mientres determinaes fases del Imperiu, castigaes pola llei (p.ej. la Lex Scantinia); amás, ser pasivos sexualmente yera consideráu especialmente despreciable pa los homes llibres. Les rellaciones sexuales ente nobles romanos y esclavos, tanto adultos como mozos, yeren toleraes social y judicialmente hasta finales del sieglu IV, pero paez que nunca terminaron de tar dafechu aceptaes (vease: homosexualidá na antigua Roma). Poro, ye posible que los celtes camudaren adulces les sos costumes respeuto al comportamientu sexual pasivu ente homes llibres p'afaelo al romanu, a lo menos hasta l'añu 350, nel que yá namái s'aceptaba que fueren un aristócrata galoromano (na parte activa) y un esclavu (mozu) quien caltuvieren rellaciones sexuales, tal como yera habitual en tol Imperiu na so última dómina. Nesti sentíu, ye interesante señalar que les antigües lleis irlandeses Brehon del sieglu VII, na so mayoría ensin influencia cristiana y con orixe nel derechu consuetudinario paganu, nun criminalicen el comportamientu homosexual, a pesar de que reconocen la homosexualidá masculina como una razón pal divorciu d'una muyer.^[30]

Cola cristianización del área de cultura celta y la estensión de la ética sexual de la primer Ilesia, ente los sieglos IV y VI, les formes d'erotismu homosexual inda toleraes ente dueños y esclavos tuvieron cada vez menos aceptación y finalmente perdióse la so llexitimación social. Tamién nel área briánicoirlandés introduciéronse adulces castigos pa los comportamientos homosexuales, que, según el canon de la Ilesia, podíen llegar hasta los castigos corporales.^[31] Nos penitenciariu de l'alta Edá Media n'Irlanda y les Islles Britániques de los sieglos VI y VII inclúyese la homosexualidá ente los pecaos» y el comportamientu contra natura», col correspondiente refugu y multa.^[32]

• Athenaios von Naukratis: Deipnosophistae, XIII, 602 – 603, en: Charles B. Gulick (ed.): Athenaeus. The Deipnosophists in seven volumes, tomu 6, Cambridge (MA), London 1980.
• Aristoteles: Πολιτικά, en: H. Rackham, (ed.): Aristotle in twenty-three volumes, tomu 21: Politics, 7ª edición, Cambridge (MA), London 1990.
• Gerhard Perl: Diodor, en: Joachim Herrmann (ed.): Griechische und Lateinische Quellen zur Frühgeschichte Mitteleuropas bis zur Mitte des 1. Jahrtausends o. Z., Teil 1: Von Homer bis Plutarch (8. Jh. V. o. Z. bis 1. Jh. o. Z.), Berlin 1988, páxs. 170 – 183, 480 – 490.
• Eusebius von Caeserea: Praeparatio Evangelica, VI, 10, 27, en: Karl Mras: Eusebius Werke, tomu 8.1: Die Praeparatio evangelica: Einleitung, die Bücher I - X. Hinrichs, Leipzig 1954.
• Wolfgang O. Schmitt: Strabon, en: Joachim Herrmann (ed.): Griechische und Lateinische Quellen zur Frühgeschichte Mitteleuropas bis zur Mitte des 1. Jahrtausends o. Z., Teil 1: Von Homer bis Plutarch (8. Jh. V. o. Z. bis 1. Jh. o. Z.), Berlin 1988, páxs. 212 – 241, 500 – 518.

• Helmut Birkhan: Kelten. Bilder ihrer Kultur, Wien 1999.
• Helmut Birkhan: Kelten: Versuch einer Gesamtdarstellung ihrer Kultur, 3ª edición, Wien 1999.
• Peter Cherici: Celtic Sexuality. Power, Paradigms and Passion, London 1994.
• Alexander Demandt: Die Kelten (Reihe C.H. Beck Wissen), 6ª edición, München 2007.
• David Greenberg: The Construction of Homosexuality, Chicago 1988.
• Gerhard Herm: Die Kelten. Das Volk, das aus dem Dunkel kam, Augsburg 1991.
• Simon James: Das Zeitalter der Kelten. Die Welt eines geheimnisvollen Volkes. Aus dem Englischen von Hermann Kusterer, 3ª edición, Augsburg 1998.
• Erich Kistler: Funktionalisierte Keltenbilder. Die Indienstnahme der Kelten zur Vermittlung von Normen und Werten in der hellenistischen Welt, Berlin 2009.
• James Neill: The Origins and Role of Same-Sex Relations in Human Societies, Jefferson (NC) 2009.
• William A. Percy: Pederasty and Pedagogy in Archaic Greece, University of Illinois Press, 1996.
• David Rankin: Celts and the Classic World, 2ª edición, 1996.