El conceyu arrexunta, más qu'a pueblos, a un conxuntu de barrios esvalixaos, que son un total de 24. La Puente ye la so capital alministrativa y el barriu más pobláu. Una zona bella, cercana a la mariña, a Laredo y Castro-Urdiales, y perbién comunicada yá que la carretera que bordia'l ríu xunir, tamién, fácilmente, pel sur, con conceyos de Vizcaya como Trucios y Carranza. Les sos llocalidaes son les siguientes:
Ye un conceyu asitiáu na zona oriental de Cantabria, nel valle baxu del ríu Agüera (que lo crucia de sur a norte). Los montes que llinden el Valle del Agüera, dixébren-y, pel este, del valle de Sámano y, pel oeste del Asón. L'Agüera, na so zona alto y vasco, llámase ríu Mayor, nel so pasu por Guriezo, recibe dellos regueros que traviesen los poblaos, el del Remendón agospia al Banzáu del Xuncal que, con una central hidroeléctrica, apurre agua a rexones estremeres; cercanu yá a la mariña (y a la carretera y Autovía del Cantábricu), el ríu conviértese, n'El Pontarrón, en ría de Oriñón.
La so estensión, nesi valle abierto y amplio, ye de 74,5 km².
Esti fértil y comunicáu valle foi habitáu dende remotos tiempos y hai muertes d'ello (monumentos megalíticos dexáronnos nos sos cumes). Sábese que, equí, fueron fronterizos autrigonos y cántabros y la cercanía a Castro, fai abarruntar, tamién, de la presencia de los romanos. Noticies más concretes tiénense yá dende'l medievu, polo que se sabe que, na Alta Edá Media, perteneció, xunto a dellos conceyos de la Cantabria Oriental, a la Merindad de Vecio y que, avanzáu'l medievu, vivieron conflictos feudales, de llinaxes poderosos, na zona de los Marroquín, los Negrete, o los Boar. Como otros vecinos, na Edá Moderna, tamién Guriezo integrar nel Correximientu de les Cuatro Villes de la Mar. Amás, nesta dómina, foise estremando en múltiples barrios a lo llargo del Valle, y los llinaxes nobles entamaben, n'asamblees, los Conceyos. Y como otros conceyos, nel añu 1822, unifíquense y conviértense nel conceyu constitucional, que ye güei. El so partíu xudicial ta, na actualidá, en Castro-Urdiales.
Nel sieglu XIX instalóse equí, con capital vizcaín, un altu fornu que foi de los primeres de la península[2] que foi orixe de los Altos Fornos de Vizcaya.
Guriezo tien un variáu patrimoniu históricu-cultural. Dos son los bienes clasificaos:
Ilesia de San Vicente de la Maza, en Ruseco, bien d'interés llocal con categoría d'inmueble. Data de los sieglos XVII-XVIII), tien un gran pórticu y monumental portada-retablu.
Amás, ye interesante la redolada del Picu de les Nieves, con muertes megalítiques (menhir y túmulu) o en redol al Banzáu del Xuncal, al sur, xunto al macizu de Los Jorrios. Tamién nes cumes que lu dixebren de Castro y del Asón abonden restos d'esa remota antigüedá. A ellos xunen dalgún restu medieval y bastantes de la edá moderna (unos relixosos y otros civiles). Destaquen por casu:
San Sebastián (del sieglu XVII), en Landeral, qu'asonsaña a la ilesia de San Vicente de la Maza.
Esisten amás, delles ermites (del sieglu XV al XVIII), nel valle y nos altos, como por casu la de Les Nieves.
Del patrimoniu civil queda yá menos (apocayá, destruyéronse dos torres del baxu medievu, pa les nueves construcciones). Dalgunos de los qu'entá esisten:
El valle tamién tien cases de arquiteutura popular, en diversos poblaos, aisllaes o en nucleos, y que xunen, a la casa tradicional montañesa, elementos vascos.
Entá queda dalgún ponte d'otros sieglos, travesando'l Agüera como'l de La Gándara, en La Ponte.
Como amuesa d'otres ferrerías, perdura la de La Yseca (del sieglu XIII-XVII), restaurada nel sieglu XX, xunto al ríu, y formando complexu cola Casona de los Marroquín.
Nel so economía, les actividaes agropecuaries, anque perdieron enforma pesu, entá se caltienen percima de la media cántabra. La industria y la construcción, como asocede en conceyos cercanos, aumentaron los sos activos y caltiénense na media de la rexón. Y como nella, tamién el sector terciariu, el de servicios, creció, superando abondo'l 50% de la dedicación de les sos xentes, debíu ensin dulda al turismu de la dómina braniza. Amás dispón d'un colexu públicu denomináu La nuesa Señora de les Nieves (Patrona del conceyu) allugáu nel barriu de La Madalena. www.educantabria.es/ceip.ns.delasnieves(enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
Guriezo
España
Cantabria
_Mapa.svg)
.svg)
.svg){kind=small}
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Guriezo.
