Gunnera tinctoria

Gunnera tinctoria;
Clasificación científica
Reinu:	Plantae
División:	Magnoliophyta
Clas:	Magnoliopsida
Orde:	Gunnerales
Familia:	Gunneraceae
Xéneru:	Gunnera
Especie:	Gunnera tinctoria; (Molina) Mirb.
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew	Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online	World Flora online
	[editar datos en Wikidata]

La nalca o pangue (Gunnera tinctoria) ye una planta ornamental y comestible perteneciente a la familia Gunneraceae. Ye nativa de zones templaes de Chile y d'Arxentina.

Llocalización

La nalca atopar nel centru-sur de Chile, suroeste d'Arxentina y tamién na Patagonia occidental. Habita de preferencia en llugares avesíos y húmedos, anque les "nalcas d'arena" viven soterraes n'arenales de la mariña del Pacíficu y postulóse que podríen ser otra especie: G. arenaria Cheeseman ex Kirk.

Descripción

La nalca ye una planta herbal, con un altor percima del metro, con tarmos semisubterráneos carnosos y gruesos llamaos "depe".

Les fueyes o "pangues" son alternes lobulaes. La superficie de les fueyes ye de color verde escuru que pueden devasar el metro de diámetru, con tactu aspro al pasar la mano, por cuenta de unos pelos gruesos que presenten tantu nel fexe como nel viesu, con unes nervaduras prominentes. Los peciolos o "nalcas" devasen el metro de llargu, son gruesos y tán cubiertos de espículas.

Les flores o "caballinos" atopar nun tipu d'inflorescencia denomináu bohordo, con flores unisexuales y hermafrodites.

El frutu ye una drupa de color coloráu anaranxáu d'unos 2 mm de diámetru.

Usos

Los peciolos de les fueyes son comestibles, fibrosos y en mayor o menor midida astringentes, pero presenten abondosa agua; y utilícense crudos (n'ensalaes o consumíu en forma similar a una fruta, xeneralmente con sal) o en mermelaes o zusmios. Tanto'l so aspeutu como la so manera de consumu asemeyen la nalca al ruibarbo (Rheum rhabarbarum) y n'otres llingües esta planta ye conocida como "ruibarbo de Chile", ente que nel sur de Chile'l ruibarbo tamién se conoz como "nalca alemana" o "nalca de ruibarbo".

Les fueyes son una parte esencial na preparación del curanto, platu típicu de Chiloé, porque s'usen pa dixebrar los ingredientes y pa torgar qu'escape'l calor dende'l fuexu fechu nel terrén.

El tarmu tien usu melecinal poles sos propiedaes astringentes.

Taxonomía

Gunnera tinctoria describióse por (Molina) Mirb. y espublizóse en Systema Naturae, ed. 12 2: 637. 1767.^[1]

Etimoloxía

Los sos nomes comunes: nalca y pangue, provienen del nome del so peciolu y del so fueya respeutivamente, que son préstamos de les pallabres en mapudungun nga<o>l</o>ka y pange o pangke que tamién designen a estos órganos y a la planta completa.

Gunnera nome xenéricu dau n'honor al botánicu noruegu Johan Ernst Gunnerus (1718-1773).

tinctoria: epítetu llatín que significa "que tiñe"

Sinonimia

Gunnera chilensis Lam.
Gunnera chilensis var. meyeri L.E.Moro *

Gunnera chilensis var. valdiviensis L.E.Moro * Gunnera scabra Ruiz & Pav.

Panke acaulis Molina *

Panke caulescens J.F.Gmel.

Panke tinctoria Molina *

Pankea chilensis (Lam.) Oerst.^[2]

Ver tamién

Referencies

↑ «Gunnera tinctoria». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 10 d'abril de 2014.
↑ Gunnera tinctoria en The Plant List

Gardening for the Million. Alfred Pink, 2004 Project Gutenberg Literary Archive Foundation

Enllaces esternos

[Trop-1] «Gunnera tinctoria». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 10 d'abril de 2014.

[2] Gunnera tinctoria en The Plant List

[1]