Derio
 Derio | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  País Vascu | ||||
| Provincia |  Vizcaya | ||||
Comarcas (es)  | Gran Bilbao | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
| Alcalde de Derio | Lander Aiarza Zallo | ||||
| Nome oficial | Derio (eu)[1] | ||||
| Nome llocal | Derio (es) | ||||
| Códigu postal |
48160 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 43°17′30″N 2°53′09″W / 43.2917°N 2.8859°O | ||||
  Derio Derio (España)  | |||||
| Superficie | 10.7 km² | ||||
| Altitú | 25 m | ||||
| Llenda con | Bilbao, Zamudio, Loiu y Mungia | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
7071 hab. (2023) - 3256 homes (2019) - 3375 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe | ? % de Gran Bilbao | ||||
| Densidá | 660,84 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
| deriokoudala.net | |||||
 | |||||
Derio ye un conceyu de la provincia de Vizcaya, País Vascu (España). Asitiáu nel Valle de Asúa, dientro de la contorna del Gran Bilbao, atópase regáu, en parte, pel ríu Asua y el regueru Untza, que baxa del monte Untza y desagua nel primeru.[2]
Presenta un cascu urbanu de configuración moderna, propiu de los asentamientos recién. Creció a partir de les numberoses empreses instalaes nel conceyu hasta convertise nel mayor nucleu del Valle del Txorierri.
Historia
[editar | editar la fonte]Anteiglesia de la merindad de Uribe. Dalgunes de les sos cases tuvieron suxetes a la fogueración y xurisdicción del alcalde de la villa de Mungia. Los averaos nella formaben conceyu separáu pa la eleición del so fiel que depués-yos representaba na Corporación de la villa y pal nomamientu del colector de buldes y mayordomu de la fábrica. Nun taben representaos nes Xuntes del Señoríu direutamente, sinón poles comisiones qu'unviaba Mungia.
El restu de les cases pertenecíen al infanzonado, siendo les que realmente constituyíen la anteiglesia. Disponíen d'otru fiel y conceyu que nomaba los apoderaos qu'habíen d'allegar a les xuntes de la merindad y a los Congresos Xenerales del Señoríu, onde ocupaben el votu y asitio númberu 32.
La ilesia parroquial de San Cristóbal Mártir foi llevantada nel sieglu X polos llabradores censuarios del Señoríu y reedificada en 1745. El patronatu perteneció al Llinaxe de los Zamudio y más tarde a los condes y condeses de Moriana. Estes postreres como patrones realengas presentaben a fines del sieglu XVII a los dos beneficiaos que lu atendíen y percibíen los diezmos, sacante una parte asignada pa congrua de los cures y les novalias según el pleitu ganáu l'añu 1740.
Esisten dellos enclaves de Derio en tierres de Loiu. En 1927 fundir col conceyu de Zamudio por cuenta de la so falta de recursos porque los sos cuatro barrios taben dixebraos per terrenes de los pueblos colindantes de Mungia y Zamudio. Pero por cuenta de les protestes de los sos habitantes volvió constituyir conceyu independiente en 1931.[3] En 1966 Derio foi anexonáu a Bilbao xunto colos conceyos d'Erandio, Sondika, Zamudio y Loiu por decretu del 30 de marzu.[4] El 1 de xineru de 1983 Sondika segregóse de Bilbao por decretu del 20 d'avientu de 1982, constituyéndose en conceyu independiente.
Patrimoniu[5]
[editar | editar la fonte]- Ilesia de San Cristóbal. Fundada nel sieglu X y reedificada y ampliada nel añu 1745.
- Ilesia de San Isidro. Edificiu construyíu en 1958.
- Ermita de San Esteban.
Alministración
[editar | editar la fonte]| Partíu políticu | 2015[6] | 2011[7] | 2007[8] | 2003[9] | 1999[10] | 1995[11] | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Votos % | Conceyales | Votos % | Conceyales | Votos % | Conceyales | Votos % | Conceyales | Votos % | Conceyales | Votos % | Conceyales | |
| Partíu Nacionalista Vascu (EAJ-PNV) | 42,49 | 6 | 46,42 | 7 | 47,63 | 7 | 48,25 | 7 | 42,24 | 6 | 44,98 | 6 |
| Euskal Herria Bildu (EH Bildu) / Bildu | 28,77 | 4 | 20,78 | 3 | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Partíu Socialista d'Euskadi-Euskadiko Ezkerra (PSE-EE) | 20,37 | 3 | 18,59 | 2 | 22,22 | 3 | 23,85 | 3 | 20,87 | 2 | 18,29 | 2 |
| Partíu Popular (PP) | 3,94 | 0 | 7,36 | 1 | 6,71 | 1 | 12,48 | 1 | 10,61 | 1 | 7,45 | 0 |
| Ezker Batua-Berdeak (EB-B) | - | - | 3,97 | 0 | 5,83 | 0 | 6,83 | 0 | 4,08 | 0 | 8,44 | 1 |
| Eusko Abertzale Ekintza - Aición Nacionalista Vasca (EAE-ANV) | - | - | - | - | 9,39 | 1 | - | - | - | - | - | - |
| Eusko Alkartasuna (EA) | - | - | - | - | 6,34 | 1 | 6,79 | 0 | 8,02 | 1 | 8,44 | 1 |
| Euskal Herritarrok (EH) | - | - | - | - | - | - | - | - | 12,28 | 1 | - | - |
| Herri Batasuna (HB) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 10,04 | 1 |
Ciclismu
[editar | editar la fonte]Na llocalidá tuvo asitiada la sede del desapaecíu equipu ciclista profesional, perteneciente al UCI ProTour Euskaltel-Euskadi.
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ «Conceyu de Derio - Llocalización». Consultáu'l 1 de payares de 2015.
- ↑ «Un proyeutu de Manicomiu qu'acabó en "Seminariu de Derio"» (2007). Archiváu dende l'orixinal, el 4 de marzu de 2016. Consultáu'l 26 d'ochobre de 2015.
- ↑ «Auñamendi Eusko Entziklopedia - Derio». Consultáu'l 26 d'ochobre de 2015.
- ↑ «Conceyu de Derio - Patrimoniu». Consultáu'l 1 de payares de 2015.
- ↑ ara.cat (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Derio 2015». Consultáu'l 17 d'agostu de 2015.
- ↑ Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Derio 2011». Consultáu'l 17 d'agostu de 2015.
- ↑ Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Derio 2007». Consultáu'l 17 d'agostu de 2015.
- ↑ Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Derio 2003». Consultáu'l 17 d'agostu de 2015.
- ↑ Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Derio 1999». Consultáu'l 17 d'agostu de 2015.
- ↑ Ministeriu del Interior (ed.): «Resultaos eleiciones municipales Derio 1995». Consultáu'l 17 d'agostu de 2015.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Derio.- Derio en Google Maps
- Conceyu Archiváu 2019-11-07 en Wayback Machine
