Dieta mediterrania

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

A dieta mediterrania ye un tipo de dieta que dende fa sieglos pauta tradicionalment l'alimentación d'os paises d'a rechión mediterrania y que se basa en o consumo de verduras, legumbres, fruitas, peix, y d'olio d'oliva como graixa esencial. Tamién incluye a sobén o vin. Valora a cualidat d'os ingredients y a suya varietat, que se suelen cocinar d'una traza sencilla.

Dende o punto de vista d'a salut, tanto a OMS como a FAO la consideran un modelo alimentario sostenible y de cualidat.^[1]

En chunio de 2007 o Espanya, Grecia, Italia y Marruecos presentoron conjuntament a candidatura d'a dieta mediterrania pa a suya inclusión en a lista d'o Patrimonio Cultural Immaterial d'a Humanitat d'a UNESCO. O 16 de noviembre de 2010, o Comitè Intergovernamental pa a Salvaguarda d'o Patrimoni Cultural Immaterial d'a Humanitat la declaró Patrimonio Immaterial d'a Humanitat d'a Unesco.^[2]

Por fer servir olio d'oliva pa freyir se consume una menor cuantidat d'acidos grasos saturaus y una cuantidat mes gran d'acidos grasos insaturaus, que no fan puyar o grau de colesterol en a sangre. Amés por fer servir olio d'oliva en atros usos bi ha un aporte de vitamina E.

Por haber-ie un consumo gran de legumbre y de cerial bi ha un buen aporte de proteínas vechetals que no van acompanyadas de lipidos, y tamién de fibra.

Bi ha un consumo frecuent de fruita y d'hortalicias provinients d'as huertas d'as riberas d'os ríos que se recullen en a mar Mediterrania, por o que no manca vitaminas, sals minerals ni fibra.

O consumo de peix en gran mesura fa que no bi haiga tanto consumo de carne como en atras dietas, y ixo aporta calcio, fosforo, yodo, graixas insaturadas y vitaminas que bi ha en o peix como a vitamina A y a vitamina D.

Bi ha un baixo livel d'inchestión de monosacaridos y disacaridos.