Sackbaanhof

Èn Sackbaanhof odder Chopfbaanhof isch èn Baanhof, bi dèm alli Hauptgleis im Baanhof uffhörèd un dõdemit alli Züüg uff einèrè Sitè iè- un nõch èm Faartrichtigswechsel widder usèfaarèd chönnèd.

Èn Sackbaanhof, wo wèg dè topografischè Vohältnis bi nèrè Bärgbaan aaglait worrè sin un d Uffgaab von èrè Spitzkeeri übbernää duèt, wörd au Spitzkeerbaanhof dauft.

È tǜpischs architektonischs Mèrkmòl von èm Sackbaanhof isch èn Chopf- odder Querperron, wo quer hinter m Gleisänd volauft un alli Perron, wo a dè Gleis nõch ligèd (Zwǜsche- un Ußèperron), mitnand vobindet. Oft isch s Aakumpftsgebäude (AG) dõdeby quer zuè dè Prellböck, also zuè dè Gleisändè, aaglait odder s Gleisfäld wörd vom AG U-förmig yghagèd. Wenn d Topography odder s Umfäld i sèbbèrè Stadt s nötig macht, chan abber au bi nèm Baanhof, wo als Chopfbaanhof blaant isch, s AG barallel zum Gleisfäld stò. Topography zum Byschpill isch dè Grund bi dè Bärgschtation vo dè Ferrovia Monte Generoso, z Sorrent, z Saloniki, bim Lindauer Inselbaanhof, bim Züri HB un bim Baanhof vo dè Vatikanschtadt. Sèlli Formation wörd mèngmòl au als falschè Chopfbaanhof benamst.^[1]

Normalerwys zellt mò Baanhööf nit zuè dè Chopfbaanhööf, wo èrscht wèg ènèrè Streggè-Stilllegig zuè nèm Ändbaanhof worrè isch. Bi sellnè stòt s AG – wiè bim Durchgangsbaanhof – barallel zum Gleisfäld.

Chopfbaanhööf sin i dè zweitè Hälfti vum 19. Johrhundert am dõmòligè Stadtrand vo größerè Städt als Ändpüngt vu Ysèbaaschtrèggè entschtandè. Sèlli Bauform hèt folgendes möglich gmacht:

• d Baanhööf relativ nõch a s Stadtzèntrum herrè z füürè
• d Bedütig vo dè Stadt als Vokeerzyl z bedonè
• Inveschtitionskoschtè bim Bau z sparè, well nu ei Zuèfaart baut wörrè hèt müèsè un Glände i dè Innèschtädt dört schu düèr gsi isch

Im 20. Johrhundert sin vill Chopfbaanhööf als Ändpüngt vo Stichschtrèggè dèzuè chò, sèll meischtens bi Näbbèbaanè. Bsunders am Ändi vo Bärgdäler, wo kei Volängerig z erwartè gsi isch, hèt mò sèlli Bauform präforyrt. Èn Huufè Chopfbaanhööf sin au am Ufer von èm Meer Meer odder größèrè See baut worrè, oft in Form von èm Haffèbaanhof mit diräktèm Übbergangs uff s Schiff.

Well bis zuè dè Mitti vum 20. Johrhundert d Dampfloks öfters i eim Zuglauf gwechslèt hèn müèsè, wèg dè begränztè Brènnschtoffvorrät un Bedrybszitè, sin diè bedryblichè Nõchdeil vu Sackbaanhööf bis dört nit so wichtig gsi. Ußerdèm hèn d Loks in èm Sackbaanhof duuscht wörrè müèsè, well voschiddèni Baanschtrèggè vo voschiddènè Ysèbaangsellschaft in èm Sackbaanhof z Änd sin. Èn Sackbaanhof hèt im 19. Johrhundert als kommodschte Form von èm Baanhof goltè, solang d Baangsellschaftè nit voschiddèni Sackbaanhööf a unterschydlichè Stellè vo dè Stadt bositionyrt hèn, wiè sèll z. B. z Paris odder Budapescht dè Fall isch.

Nõch dè Aalaag von èm Sackbaanhof isch es oft nǜmmi möglich gsi, sèbbèn nõchdräglich in èn Durchgangsbaanhof umzmodlè, i dèm mò am Sackboddè dè witterfüürende Zuèlauf aaflanscht. Gröscht Hindernis dõdeby isch dè Blatzbedarf i dè Innèschtädt für sèllèn (obberirdische) Zuèlauf. Byschpill sin diè zaalrychè, deilwys immer no nit vobundènè Sackbaanhööf z Paris, Wièn, London un Moskau.

Z Bèrlin isch sèll Brobleem 1882 mit dè Bèrliner Stadtbaan deilwys übberwundè worrè, idèm mò mit èrè Hochbaan übber è Sischteem vo Viadukt dè Fèrn- un S-Baan-Vokeer zmitts durch d Spree-Metropole gleitet hèt. Z Hamburch isch nõch èm Bau vo dè Hamburch-Altonaer Vobindigsbaan im Johr 1904 d Streggèfüürig vo vyr wittèrè einzelnè Sackbaanhööf vo uswärtigè Baanlinniè zum neuè Hamburger Hauptbaanhof hèrrè volait worrè. Dè Hauptbaanhof isch als Durchgangsbaanhof aaglait worrè, also isch dörtzmòl us vyr Sackbaanhööf ein Durchgangsbaanhof worrè.
Z Brüssel isch i dè Johr 1911 bis 1954 è sechsgleisigi unterirdischi Vobindigsbaan zwǜschè zwei 2,5 km entfèrntè Sackbaanhööf baut worrè. Z Oslo git s sit 1980 è äänlichi Vobindigsbaan.^[2] Hüfig sin Mischformè aazdräffè, wiè byschpillswys dè Dresdner Hauptbaanhof. Dèsèll hèt näbbè nüü Durchgangsgleis au sibbè Stumpfgleis in Mittellaag, well bis uff d Strèggi gu Prag alli suschtigè vo Weschtè hèr i sèllèn Baanhof iè gön. Èn Huufè Durchgangsbaanhööf hèn zuèsätzlichi Stumpfgleis a dè Sitè vum AG, wa mèngmòl au èn Flügelbaanhof gnennt wörd. Meischtens vofüègèd sèbbi Baanhööf übber Perrons, wo è bitzeli chürzer sin un im Regionalvokeer diènèd.

Uffgrund vo diversè Nōchdeil im Bedryb sin Sackbaanhööf z Dütschland schu früèzitig durch Durchgangsbaanhööf abglöst worrè. Nõch èm Zweitè Wältchrièg sin Sackbaanhööf unter andrem z Ämdè, Braunschweig, Ludwigshaffè am Rhy, Heidelbärg un Kemptè mit Durchgangsbaanhööf ersetzt worrè, wo dõdeby alli witter wèg vum Stadtzèntrum plazyrt worrè sin. S isch dõdeby abber zuè deilwys heftigè Rugggäng bi dè Faargaschtzaalè chò, z. B. z Heidelbärg, wo s Stadtzèntrum nǜmmi so lycht z erreichè gsi isch. Diè Baanhofsflächi im Zèntrum, wo asè frey worrè sin, hèt mò spöter vokauft. In andrè Städt, byschpillswys z Wysbaddè, Stuègètt un Züri, sin d Nõchdeil vo Sackbaanhööf wègè dè schwyrigè topografischè Vohältniss un dè hochè Koschtè vo Durchgangsbaanhööf hygnõ worrè. Z Kassel (Bhf. Kassel-Willemshöchi), Ludwigshaffè am Rhy un Baddè-Baddè wörrèd bzw. sin d Sackbaanhööf au umfaarè worrè. Z Frankrych umfaarèd è baar TGV-Linniè d Pariser Sackbaanhööf, idèm extra bauti Durchgangsbaanhööf a dè südliche Peripherie, z. B. Bhf. Massy TGV, statt dè Sackbaanhööf bruucht wörrèd.^[2] Z Frankfurt am Main wörd èn Deil vum Fèrnvokeer am Hauptbaanhof vorby übber d Baanhööf Frankfurt Süd un Flughaffè gfüürt.

Nit zletscht mit dè Yfüürig vo dè elegtrischè Tragtion un Disellokomotyvè hèn sich Sackbaanhööf mee un mee als ungünschtig erwisè, well zituffwändigi Lokwechsèl seltèner nötig gsi sin. Glychzitig hèt mò dè Zitbedarf für Bedrybsvorgäng durch Wendezüüg un Relaisschtellwärch vominderèt.^[2] Um d Nõchdeil vun èm Chopfbaanhof z minimyrè, sin d Sackbaanhööf Frankfurt Hbf., Stuègètt Hbf., Bhf. Hamburch-Altona un Münchè Hbf. bim Bau vo dè S-Baan i dè 1970er Johr durch Untertunnelung uusschlièßlich für dè S-Bahn-Bedryb zuè Durchgangsbaanhööf erwittèrèt worrè. Im Leepzischer Hauptbaanhof isch bis 2013 ebbèfalls èn S-Baan-Tunnel (City-Tunnel Leepzisch) mit unterirdischem Baanschteig baut worrè. Dè Sackbaanhof Züri HB isch aalässlich vum S-Bahn-Bau 1991 durch èn Dǜèfbaanhof erwittèrèt worrè, wo vyr Gleis umfassè duèt, èn zuèsätzlichè Durchgangsbaanhof^[3] für dè Fèrnvokeer isch im Juni 2014 dèzuè chò.

Bi dè Beschlünigung vum Fèrnreisevokeers im Raamè vo dè Neu- un Uusbauschtrèggè, wo ab dè 1970er Johr baut worrè sin, hèt mò großi Sackbaanhööf zèrscht links ligè glõ. Dõdemit hèn sich zum eintè diè relativè Broduktionskoschtè i sèllnè Knotè, byschpillswys für Rollmatriaal un Zugpersonal, im Raamè ghaaltè. Zum andrè sin diè ygschpartè Koschtè von è baar Millionè DM pro ygschparter Minutè Reisezit un Johr nit reinveschtyrt worrè. Durch technischi Fortschritt un Koschtèsenkungè bim Tunnelbau sowiè d Möglichkeit, mit elegtrischè Züüg steileri Rampè uè z faarè, isch es zuè neuè Übberlegungè chò, großi Sackbaanhööf in Durchgangsbahnhööf umzwandlè.^[2] Im Raamè vo dè Brojäkt Baanhof 21 hèt diè Dütschi Baan sit Mitti vo dè 1990er-Johr für voschiddèni Stationè dè Umbau durrè gfüürt. Dõdeby sin diè frei gworrènè odder wörrèndè Flächè jewyls zum Vokauf als Bauland vorgsää. S bekannteschte vo sèllnè Brojäkt isch Stuègètt 21. Au dè Sackbaanhof Hamburch-Altona söll us sèllèm Grund volait wörrè un dōdefür am 1,6 Kilometer nördlich glegènè S-Baanhof Hamburch-Dièbsteich èn Durchgangsbaanhof baut wörrè.

Sackbaanhööf chönnèd bi Neuaalaagè bauformbedingt i dè Regèl eifacher an è eksischtyrendes Stadtzèntrum hèrrègfüürt wörrè un macht d Uusrichtig vo dè Gleis-Achsèändé zum Zentrum hy möglich. Bei nèm Durchgangsbaanhof müèst bi dè glychè Uusrichtung è Schneisè odder èn Dunnel durch dè Stadtchèrn gschlagè wörrè. I dè Braxis sin abber sowoll Durchgangs- wiè au Sackbaanhööf meischtens vor langer Zit (uugfäär 1845-1890) näbbè dè dõmòligè Ortschèrn bzw. a dè Stadtrand baut worrè un sin inzwǜschè vum uusuferndè Stadtgebièt gschluckt worrè.

Im Stadtzèntrum wörd nu uff einèrè Sitè vum Baanhof dè Blatz für d Zuèfaartsgleis bruucht, allerdings meischtens mit èm umfangrychèrè Gleisvorfäld wiè bi nèm voglychbarè Durchgangsbaanhof. Au d Drènnung vum Stadtruum, wo durch d Gleisaalaagè voursacht wörd, wǜrkt sich ehnder uff dè innerstädtische Quervokeer uff, nit abber uff dè Vokeer ins Zèntrum uus, well i dè Regèl wènniger Uusfallachsè voschnittè wörrèd.

Passagyr nämmèd dè Zuègang zuè dè Baanschteig vom Querbaanschteig uus als übbersichtlicher wiè i dè Durchgangsbaanhööf wòr. Èn wittèrè Vordeil lyt i Zuègäng zuè Perrons, wo bi dè Sackbaanhööf meischtens stègèfrey sin.^[2]

Dè Bluèm Otto hèt d Meinung vodrèttè, wo èn Sackbahnhof è schlèchti Baanhofsform isch, well èn söttigè Baanhof nu eisitig mit dè Strèggi vobundè isch.^[4]

Us bedryblicher Luègi wysèd Sackbaanhööf gegèübber Durchgangsbaanhööf è Reiè vo Nõchdeil uff:^[2]

• Alli Zug- un Rangyrfaartè wörrèd nu übber ei Baanhofssitè abgwicklèt. Dõdurch chunnt s zuè voglychswys vill Störungè im Zugvokeer im Baanhof.^[2]
• Yfaartè i d Stumpfgleis vo Sackbaanhööf sin us Sicherheitsgründ z Dütschland uff 30 km/h ygschränkt. Yfaarèndi Züüg hèn sèllèwäg Zitvolüscht.^[2] (Uff èm Gebièt vu dè ehemòligè Dütschè Rychsbaan sin i dè Regèl 40 km/h zuèglõ.)
• Züüg, wo nit für dè Wendezugbedryb ygrichtet sin, bruuchèd èn Lokwechsèl un dõdemit è Volängerig vo dè Haltezit.^[2]
• Z duuschèndi Loks wörrèd voglychswys lang am Baanschteigändi feschtghaaltè wörrè. Dõdurrè reduzyrt sich d Laufleischtung für jeddi Lok.^[2]
• Kurs- un (ehemòligi) Exprèssguètwägè chönnèd bi Züüg, wo im Baanhof haltè düèn, nu vo einèrè Sitè annèdruggt wörrè.^[2]

Allerdings sin diè drei letschtgnenntè Nachdeil hüt z Dütschland einèwäg fascht bedütungslos. Reisezüüg vokeerèd i dè Meezaal als Dryb- odder Wendezüüg, wo bim Chopfmachè un èm Richtigswechsel kei Rangyrè mee nötig isch. Kurs- un Exprèssguètwägè chömmèd kaum bzw. gar nǜmmi zum Ysatz.

Èn Sackbaanhof bruucht für diè glychi Zaal vo Zugbewegigè mee Gleis un dõdemit è größeri Grundflächi wiè-nèn Durchgangsbaanhof mit glycher Kapazidät. Uffgrund vo dè längèrè Belegig vo dè Baanschteig sin mee Bahnsteiggleis nötig. Nu asè git sich abber d Möglichkeit vom ITF (Integryrtè Tagtfaarblaan): Zuè dè glychè Zit chönnèd alli Zuggattigè in alli Richtigè haaltè un d Passagyr in churzer Zit in jedder Relation umschtygè.

D Volängerig vo dè Baanschteig isch bi Sackbaanhööf vill schwyriger wiè bi Durchgangsbaanhööf.

Um è uusreichendi Leischtungsfähigkeit hèrrè z bringè, sin in Sackbaanhööf èn Huufè düèri Chrützigsweichè nötig. Zuè dè Kompensation vo Übberschnydigè vo dè zuèlaufendè Streggègleis sin mitunter gschtafflèti Bruggè nötig, wo zuè nèm dütlich größèrè baulichè Uffwand füürèd. D Gleisaalaagè beaaschpruchèd meischtens witreichendi Flächè un hèn durch iri Breiti i dè Regèl è starki Abgränzig vo dè umligendè Stadtflächi.^[2] Sèlli Abgränzig cha abber nu durch Strõßèunterfüürigè (Stuègètt Wolframschtrõß, Münchè Paul-Heyse-Str., Frankfurt Haffèschtrõß) widder uffghobbè wörrè. Ußerdèm bschtòt sèlli Abgränzig grundsätzlich au bi großè Durchgangsbaanhööf mit èm breitè Gleisfäld.

D Passagyr müèn in Sackbaanhööf im Durchschnitt längeri Wäg zruggzlegè, well dè Hauptzuègang vum Querperron un nit vo dè Mitti vum Mittel- odder Sitè-Perron hèr chunnt. Dõdurrè volängèrèd sich d Übbergangszitè uff Aaschlusszüüg, un d Uuslaschtung vo dè Züüg wörd unglychmäßiger.^[2] Bi größerè Sackbaanhööf wiè bim Züri HB, im Stuègètter Hauptbaanhof un Frankfurter Hauptbaanhof vochürzèd Unterfüürigè unter m Gleisfäld odder Passerellè übber m Gleisfäld d Wääg bim Umschtygè. Èn Nõchdeil vo dè Unter-/Übberfüürigè bschtòt us dè gsetzlich gfordertè Barrièrifreiheit für Mobilidätsygschränkti / Lüt mit Scheesèwägè, well dörtdèfür Uffzüüg baut un unterhaaltè wörrè müèn.

Èn witterè Nõchdeil lyt bim Bau vo dè Städt: Diè nötigè un umfangrychè Gleisaalaagè stön im städtischè Wachsdum mit dè Zit im Wäg.^[5] Z New York un Chicago hèt mò sèllèwäg èn großè Bedongdeggel übber diè zentralè Baanhööf drübber baut. S glych Brinzyp lyt im Bau vum neuè Dǜèfbaanhof z Stuègètt z Grund, nu hèt mò dört dè Baanhof neu unter dè Deggel baut.

Vor dè Uusfaart us ènèm Sackbaanhof muè mò „Chopf machè“, sèll bedütet, dè Zug muè d Faarrichtig vom Yfaarè umdrüllè un quasi retour us èm Sackbaanhof uusfaarè. Grundsätzlich muè abber d Zugspitzè immer bsetzt sy, asè bruuchts am anderè Ändi vom Zug èn F��ürerschtand. Sèllèwäg bruuchts bim Chopfmachè bedryblichè Meeuffwand, wo immer au zitlichè Meeuffwand bedütet.

Bi nèm lokbeschpanntè Zug ooni Stüèerwagè sin dõdèfür Kuppel- un Rangyrmanöver nötig. Meischtens wörd diè bishèrigi Lokomotyv ab- un am anderè Ändi vum Zug è neui Lokomotyv aakupplèt. Nõch dè Abfaart vum Zug faart diè Lokomotyv, wo abkupplèt worrè isch, allei us dè Baanhofshallè is Baanbedrybswärch odder beschpannt èn andèrè Zug. Bi schwèrè Züüg word au d Möglichkeit bruucht, dè Zug mit der bishèrigè Zuglok bi dè Uusfaart z schièbè. Sèllèrè bedryblichi Situation mit einèrè Zug- un Schublok glychzitig sait mò au Sandwich-Bedryb (als. au è Ychlèmmts bzw. èn ychlèmmtè Bedryb). Im ychlèmmtè Bedryb isch mò hauptsächlich mit Pendelzüüg gfaarè. Einèwäg bruuchts für dè ychlèmmte Bedryb mindeschtens zwei Loks, vornè un hinnè, wa nadürlich dè Faarzüügbedarf höcher machè duèt.

Alternatyv cha d Lokomotyv abkupplèt wörrè, aaschlièßend dè Zug umfaarè un am andèrè Ändi vum Zug widder aakupplèt wörrè. Dōdèzuè muès es am Gleisändi vor èm Prèllbock è entschprèchèndi Weichè gää, wo uff è freies Lokvokeers- odder Umsetzgleis näbbèm bsetztè Perrongleis umleitè duèt (è separats Umsetzgleis hèt s bspw. bis 2009 im Chèmnitzer Hauptbaanhof zwǜschè dè Gleis 2 un 3 gää). Bim Ysatz vo sèllèrè Weichè chan abber s Perrongleis nit uff voller Längi für s Y- un Uusschtygè bruucht wörrè, well dè Zug vor èm Gränzzeichè stò muè. Dõdurrè volängèrèt sich dè Wäg für d Passagyr un unter Umschtänd dè gsamte Perron. I dè Früèzit vo dè Ysèbaa hèt s dõdefür Drèèschiibè am Gleisändi vum Sackbaanhof gää, mit dènnè mò d Lok glychzitig wendè un umsetzè chönnè hèt. Wenn s sèlli Weichè (odder d Drèèschiibè) nit git, muè d Zuglok abkupplèt und bis an Prellbock fürrè zogè wörrè un a dè neuè Zugspitzè è andèri Zuglok aakupplèt wörrè. Diè ander Zuglok isch dört schu voll uffgrüschtet, wa Zit spart, abber è separati Zuglok bruucht. Èn tüpischè Sackbaanhof mit dèrrè Bedrybswys isch Züri HB uff dè Perrongleis 3-18, dört cha mò au diè hinter m uusfaarendè Zug hinnè nõch trödelndi, abghängti Zuglok guèt aaluègè. È witteri Möglichkeit isch, dè Wagèzug mit èrè Rangyrlok us èm Perrongleis usè z ziè, sodass d Zuglok us èm Perrongleis usè chunnt, d Rangyrlok dè Zug widder a dè Perron schièbè cha un nõch èm Abkupplè abruckè cha. D Zuglok cha dènõch sich widder a d Zugspitzè aadruckè. Sèlli Rangyrmanöver bruuchèd èn hochè Personal- un Zituffwand. Bsunders bi langlaufendè internationalé Züüg isch sèll Vofaarè trotzdem durrègfüürt worrè, byschpillswys im Bukareschter Nordbaanhof, well mò dõdemit d Zuglok bhaaltè cha.

Näbbè Personèbaanhööf chönnèd auch anderi Baanhofsartè in Chopfform aaglait sy. Sèll drǜfft zum Byschpill für mèngi Rangyrbaanhööf (bsunders z Italiè), Güèterbaanhööf, Abschtellbaanhööf (z. B. d Gleisharfè vum Bhf. Seebrugg a dè Dreiseèbaan) un Wärchs- sowiè Haffèbaanhööf zuè.

Panoramabild vum Münchner Sackbaanhof (2012) ⊙48.1404411.55957

Diè gröschtè Sackbaanhööf vo Dütschland sin z Leipzsch, Frankfurt/Main, Münchn un Stuègett. Alli vo sèllnè Baanhööf hèn durchgängigi S-Baan-Gleis, wo unterirdisch unter m Sackbaanhof durrè gän. Dè Stuègètter Hauptbaanhof wörd durch èn düèfer glaitè Durchgangsbaanhof ersetzt (luèg au Stuègètt 21). Diè voglychbarè Brojäkt Frankfurt 21 un Münchn 21 hèt mò kaiè lõ wiè èn heißè Stuègètter Härdöpfel. Im Ruum Frankfurt hèt mò aaschlièßend s Brojèkt RheinMain plus uffgleist.

Dè älteschte dütsche Sackbaanhof, wo d Bauwärch deilwys no erhaaltè sin, isch dè Bayrische Baanhof z Leipzsch, wo 1842 in Bedryb gangè isch. Anno 2001 hèt mò dè Sackbaanhof wèg èm Büèz am Leipzscher City-Dunnel zuègmacht, spôter sin d Baanaalaagè abbrochè worrè. Am 14. Dezèmber 2013 isch dè Citydunnel un mit èm zwei Haltepüngt un ei Abzwygschtell uff èm Gländ vum Bayrischè Baanhofs in Bedryb gnõ worrè. Dè Baanhof Hamburch-Altona isch als einzigè Sackbaanhof glychzitig au Voladeschtation für Autoreisezüüg.

Dè gröschte Sackbaanhof i dè Schwyz un glychzitig ein vo dè gröschtè Sackbaanhööf vo dè Wält isch Züri HB. Obberirdisch gön 16 Perrongleis (Gleis 3-18) übber d Weschtyfaart in Sackbaanhof iè. S eksischtyrèd abber zuèsätzlich zwei durchlaufendi unterirdische Strèggè, wo beidi übber d Weschtyfaart un è jewyligig Rampè i diè beidè unterirdischè Durchgangsbaanhof iègön. A dè Oschtuusfaart vo Züri HB gòt ei Strèggi übber dè Bf. Züri-Stadlhoffè witter, di ander Strèggi gòt witter zum Bf. Züri-Örlikè. Diè èrscht Strèggi isch bim Bau vo dè Zürcher S-Baan 1990 baut worrè un wörd hauptsächlich vo dè S-Baan-Linniè in Richtig Rapperschwyl (Goldküschtè) un Winti befaarè. Sèlli Strèggi wörd übber dè Baanhof Museumsschtrōss bediènt. Diè zweit Strèggi, d Durchmèsserlinniè, isch 2014 in Bedryb gangè un vobindet dè Bf. Züri-Altschtettè weschtlich vo Züri HB mit èm Bf. Örlikè nördlich vu Züri HB. Witterhy git s èn unterirdischè Sackbaanhof, wo d S-Baanè i s Sihldal un uff dè Ütlibärg uffhörèd/aafangèd. Andèri bedütèndi Sackbaanhööf cha mò z Lozärn un am Flughaffè Gèmpf findè. Vom Vokeersuffchò hèr nit ganz so bedütend sin d Sackbaanhööf Locarno un Eisidlè. Bi mengè Baanhööf, wo us è baar Baanhofsdeile bschtön, isch ein vo sèbbè Deile als Sackbahnhof baut worrè; sèll isch im Bf. Romanshorn, im Bf. Langèthal un im Bf. Thun èso.

Dè Bärner Baanhof isch èn Durchgangsbaanhof, zwei Streggè hörèd uff un fangèd aa im unterirdischè RBS-Sackbaanhof.

Vo dè Bauwys hèr isch dè Bf. Basel SBB èn Durchgangsbaanhof, wörd abber nu für diè wènnigè witterfüürèndi Züüg i s Elsaß gu Müllhuusè un Strõßburg asè bruucht. Dõdègegè isch dè dirèkt benõchbòrte französische Baanhof z Basel èn ächtè Sackbaanhof.

Alli Ändstationè vo dè Bärgbäänli, wo Stichschtrèggè darschtellèd, sin Sackbaanhööf, zum Byschpill d Baanschtationè z Zèrmatt, z Ängelbärg un z Arosa. Zuèsätzlich git s no d Bärgändschtationè vo Zaaradbäänli, zum Byschpill bi dè Briènzer Rothornbaan odder d Station Rigi-Kulm bi dè Rigibäänli. Letschteri Station kait wiè è baar anderi au zuèsätzlich i d Kategory Spitzkeerèbaanhof (dalabsi gu Vitznau un Arth-Goldau).

Diè großè Wièner Bahnhööf Wescht- un Franz-Josefs-Baanhof sin Sackbaanhööf.

Dè dritte große Wièner Baanhof isch bis Dezèmber 2009 dè Wièner Südbaanhof (3. Südbahnhof) gsi, wo als dopplètè Sackbaanhof d Südbaan un d Oschtbaan, wo im rächte Winkel abgòt, bediènt hèt . Blibbè isch dè Sackbaanhof Wien Südbahnhof (Ostbahn), woby diè aaltè Perron Südbaanhof wèg zogè un für d Oschtbaan èn provisorischè Baanhof (4. Südbahnhof) baut hèt . D Fungtion vum Südbaanhof für d Südbaan hèt wôrènd dè Bauzit provisorisch dè Durchgangsbaanhof Wièn Meidling übbernõ. Sit 2014 hèt dè neu baute Wièner Hauptbaanhof d Fungtion vum ehemòligè Süd- un Oschtbaanhof übbernõ. Nõchdèm dè Durchgangsbaanhof Wièn Hauptbaanhof in Bedryb gangè isch, sin diè beidè Sackbaanhööf Süd- un Oschtbahnhof übberflüssig worrè un au dè Fèrnvokeer vo dè Weschtbaan zum Hauptbaanhof gleitet worrè.

• Bahnhööf. In: Victor von Röll (Hrsg.): Enzyklopädie des Eisenbahnwesens. 2. Auflage. Band 1: Vorlage:RöllEnzyklopädie/Titel. Urban & Schwarzenberg, Berlin / Wien Vorlage:RöllEnzyklopädie/Jahr, S. 383 ff.
• Roell 1912 "Kopfbahnhof"

1. ↑ Werner Stutz, Andreas Hauser: Jakob Friedrich Wanners Hauptbahnhof in Zürich. In: Kunst + Architektur in der Schweiz. Heft 1: Eisenbahn. Stämpfli + Cie AG, 1997, doi:10.5169/seals-394080. 
2. ↑ ^{2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12} Edmund Mühlhans, Georg Speck: Probleme der Kopfbahnhöfe und mögliche Lösungen aus heutiger Sicht. In: Internationals Vokeerswesè. Band 39, Nr. 3, 1987, ISSN 0020-9511, S. 190–200. 
3. ↑  (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.durchmesserlinie.ch
4. ↑ Otto Blum Eisenbahnbau Heidelbärg 1946 Sitè 147
5. ↑ Verkehrswege und Verkehrsmittel, Band 1, Klimt/Schneider, S. 343. ISBN 978-3-86656-520-3

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Kopfbahnhof“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.