Stimmlose pharyngale Frikativ
(Witergleitet vun IPA ħ)
| Stimmlose pharyngale Frikativ | ||
|---|---|---|
| IPA-Nummere | 144 | |
| IPA-Zeiche | ħ | |
| IPA-Bildli | 
| |
| Teuthonista | ||
| X-SAMPA | X\ | |
| Kirshenbaum | H | |
De stimmlosi pharyngali Frikativ isch en Konsonant vo dr mänschliche Sprooch. Ùnter de Sprooche vo dr Wält chùnt er sehr sälte vor. S Zeiche im IPA defür isch [ħ]. En Groossdeil vo Sprooche, wie s Arabisch, wo es de Luut aageblich git, hen statt däm allerdings schynts en epiglottale Luut: [ʜ][1]. Es isch allerdings mindeschtens ei Sprooch bekannt, wo glychzytig pharyngali ùn epiglottali Frikativ het, ùn zwar s Aghulisch, e Sprooch wo vo 17.000 Mänsche in dr rùssische Republik Dagestan gschwätzt wird.
Artikulation
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Es isch en Frikativ; es wird e Engi im Muul bildet, wo de Lùftstrom duredrùggt wird.
- De Artikulationsort isch pharyngal; es wird ganze hinte im Rache, bim Pharynx, e Engi bildet.
- D Phonation isch stimmlos; derwyylscht er produziert wird, vibriere d Stimmbänder nit.
- Es isch en orale Konsonant; d Lùft goot dur s Muul usse.
- Es isch en egressive Konsonant; er wird allei dur s Usstoosse vo Lùft mit de Lunge ùn em Zwerchfell erzüügt, wie die meischte mänschliche Sproochluut.
Verbreitig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]| Sprooch | Wort | IPA-Transkription | Bedütig | Bemerkig | |
|---|---|---|---|---|---|
| Abasinisch | хIахъвы | [ħaqʷǝ] | ‚Stai‘ | ||
| Abchasisch | ҳара | [ħaˈra] | ‚mir (3. per. pl.)‘ | ||
| Adygeisch | тхьэ |  [tħa](info) |
‚Gott‘ | ||
| Aghulisch | [muħ] | ‚Schüüre‘ | |||
| Änglisch | Mangi Sprecher, vorallem sonigi, wo d Received Pronunciation vùm britische Änglisch schwätze[2] | hat | [ħaʔt] | ‚Huet‘ | e glottals [h] für andri Sprecher. |
| Arabisch | Standard[3] | حال | [ħaːl](info) |
‚Situation‘ | |
| Artschinisch | хIал | [ħaːl] | ‚guet‘ | ||
| Awarisch | xIебецI | [ħeˈbetsʼ] | ‚Ohreschmalz‘ | ||
| Chaldäisch-neuaramäisch | ܡܫܝܼܚܵܐ | [mʃiːħa] | ‚Chrischtus‘ | ||
| Galizisch[4] | gato | [ˈħato] | ‚Chatz‘ | in gwüsse Dialäkt, entspricht eme [ɡ] in andre Dialäkt. | |
| Hebräisch | חַשְׁמַל | [ħaʃˈmal](info) |
‚Elektrizität‘ | Ussprooch vo sephardische Jude | |
| Jarawa | [ħʷəwə] | ‚Wildeber‘ | |||
| Kabardisch | кхъухь | [q͡χʷəħ](info) |
‚Schiff‘ | ||
| Kabylisch | ⴰⵃⴻⴼⴼⴰⴼ aḥeffaf احفاف |
[aħəffaf] | ‚Frisöör‘ | ||
| Kurdisch | mangi Sprecher | hol | [ħol](info) |
‚Ùmwält‘ | Entspricht in andre Dialäkt eme [h]. |
| Maltesisch | Standard | wieħed | [wiħːed] | ‚eis‘ | |
| Nuu-chah-nulth | ʔaap-ḥii | [ʔaːpˈħiː] | ‚fründli‘ | ||
| Sioux | Nakota | haxdanahâ | [haħdanahã] | ‚geschtre‘ | |
| Somalisch | xood | [ħoːd](info) |
‚Stogg‘ | ||
| Tschetschenisch | kyrillisch: xъач/latiinisch: ẋaç | [ħatʃ](info) |
‚Zwetschge‘ | ||
| Ukrainisch[5] | нігті | [ˈnʲiħtʲi] | ‚Fingernägel‘ | Allophon vo /ʕ/ (wo mangmool au als /ɦ/ transkribiert wird) vor stimmlose Konsonante;[5] cha mangmool au [x] sy.[5] | |
Fuessnote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Ladefoged, Peter & Maddieson, Jan. (1996). The Sounds of the World's Languages. ISBN 0-631-19815-6.
- ↑ Collins & Mees (2003:148)
- ↑ Watson, Janet (2002), The Phonology and Morphology of Arabic, New York: Oxford University Press
- ↑ Regueira, Xose (1996), "Galician", Journal of the International Phonetic Association 26 (2): 119–122
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Danyenko & Vakulenko (1995:12)
| Konsonante | Lueg au: IPA, Vokale | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bi de Spalte wo grau sin, goot mer devo uss, dass si nit artikuliert werde chönne; wysi Spalte, ùn Zeiche, wo nit verlinkt sin, hen kei offiziels IPA-Zeiche un/oder sin uss keinere Sprooch bekannt. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||