Ubuntu (Linux)

Ubuntu

Ubuntu 22.04 wat GNOME loop
Webwerf:	ubuntu.com
Maatskappy/ ontwikkelaar:	Canonical Ltd / Ubuntu Foundation
Bedryfstelsel-familie:	Linux
Bronkodemodel:	Vrye en Oopbron Sagteware
Jongste stabiele uitgawe:	24.10[1]  / 10 Oktober 2024
Platforms wat ondersteun word:	i386, AMD64, ARM
Kerntipe:	Monolitiese kern
Verstek-gebruikerskoppelvlak:	GNOME
Lisensie:	GPL en ander lisensies
Status:	Tans aktief

Ubuntu, /ùbúntú/ (oe-boen-toe), is 'n hoofsaaklik tafelrekenaar georiënteerde Linux-verspreiding, gebaseer op Debian GNU/Linux. Dit word geborg deur Canonical Ltd (wat deur Mark Shuttleworth besit word), en die naam kom van die Suid-Afrikaanse konsep Ubuntu—rofweg, "menslikheid teenoor andere". Dit verskil van Debian in die opsig dat daar elke 6 maande 'n uitgawe is en dat ondersteuning vir ten minste 18 maande na die vrystelling van die uitgawe verskaf word,^[2] en die sterk klem wat op bruikbaarheid geplaas word.

Ubuntu uitgawe 6.06 LTS, met die kodenaam "Dapper Drake", is op 1 Junie 2006 vrygestel en sal vir 3 jaar op tafelrekenaars en 5 jaar op bedieners ondersteun word, inplaas van die gewone 18 maande.^[3] Ubuntu poog om slegs vrye sagteware te gebruik om 'n nuwerwetse dog redelik stabiele bedryfstelsel vir die gemiddelde gebruiker te verskaf. Ubuntu het 'n lewendige gebruiker- en steungemeenskap.^[4][5]

Kubuntu en Xubuntu is amptelike subprojekte van die Ubuntu-projek om die KDE en Xfce Werkskermomgewings onderskeidelik na die Ubuntu kern te bring. Edubuntu is 'n amptelike subprojek wat "vir skool omgewings ontwerp is, en wat ewe geskik behoort te wees vir kinders om tuis te gebruik."

Ubuntu se eerste uitgawe is op 20 Oktober 2004 vrygestel as 'n tydelike vertakking van die Debian Linux projek.^[6] Dit is gedoen om 'n uitgawe-elke-6-maande vrystellingsiklus te verskaf, wat 'n meer op datum stelsel tot gevolg het. Ubuntu uitgawes sluit altyd die jongste GNOME uitgawe in en dit word ongeveer 'n maand na GNOME vrygestel. In teenstelling met vorige algemene gebruik vertakkings van Debian soos MEPIS, Xandros, Linspire, Progeny, en Libranet, waarvan baie afhanklik was van toekode byvoegings as deel van hulle besigheidsmodel, het Ubuntu gebly by Debian se filosofie van die gebruik van Vrye sagteware waar ook al moontlik.

Ubuntu pakkette is oor die algemeen gebaseer op pakkette van Debian se onstabiele tak, en beide verspreidings gebruik Debian se deb-formaat en APT/Synaptic om geïnstalleerde pakkette te bestuur. Ubuntu dra alle veranderings direk en onmiddellik terug by tot Debian, eerder as om dit slegs tydens vrystelling te doen^[6] (Debian en Ubuntu pakkette is egter nie noodwendig 'binêr-aanpasbaar' met mekaar nie ^[7]). Baie Ubuntu-ontwikkelaars is ook onderhouers van sleutel pakkette binne Debian self. Ian Murdock, die stigter van Debian, het egter al kommer uitgespreek dat oor nie-aanpasbaarhede tussen pakkette daarvan en die van Debian en dat Ubuntu te ver van Debian Sarge divergeer het om aanpasbaar te bly.^[8]

Ubuntu word tans deur Canonical Bpk. befonds. Op 8 Julie 2005 kondig Mark Shuttleworth en Canonical Bpk die skep van die Ubuntu Stigting aan en verskaf hy aanvanklike befondsing van $10 miljoen. Die doel van die stigting is om ondersteuning en ontwikkeling van die projek vir alle toekomstige uitgawes van Ubuntu te verseker maar teen 2006 is die stigting steeds dormant. Mark Shuttleworth beskryf die stigting as 'n noodfonds ingeval alles anders misluk.

Ubuntu fokus op bruikbaarheid,^[9] insluitend wye gebruik van die sudo-gereedskapstuk vir administratiewe take,^[10][11] en die Ubiquity installeerder ^[12] (voorheen genaamd Espresso) wat in die LiveCD weergawe van die "Dapper" uitgawe ingesluit is. Ubuntu lê verder klem op toeganklikheid en internasionalisering om soveel as moontlik mense te bereik. Van 5.04 af is UTF-8 die verstek karakter-enkodering. Die Ubuntu tuisblad stel dat dit aan gebruikers in hulle moedertale verskaf moet word.

Ubuntu bied 'n volledige stel kenmerke aan wat reg na 'n standaard installering beskikbaar is, maar tog op 'n enkele CD in pas. 'n Live CD en 'n tradisionele installasie CD is vir elke uitgawe beskikbaar gestel. Die Live CD word deur baie mense gebruik om hardeware aanpasbaarheid te toets voor met installasie voort gegaan word. Alle uitgawes van Ubuntu sal gratis verskaf word.^[13] Ubuntu CD's word selfs gratis aan enige iemand gestuur wat dit versoek,^[14] en CD images is vir aflaai beskikbaar.

'n Nuwe installeerder naamlik Wubi maak dit moontlik om Ubuntu op 'n Windows partisie op te stel sonder om 'n ISO-lêer te gebruik. Dit maak ook van die Windows migrasiegereedskap gebruik wat gebruikers in staat stel om hulle Windows konfigurasies na Ubuntu oor te dra. Wubi kan ook op die nuutste Live CD gevind word.

Die huidige uitgawe se verstek voorkoms van die gebruikerskoppelvlak word gekenmerk deur 'n oranje tema. Tot April 2005 het Ubuntu 'n opsionele pakket genaamd ubuntu-calendar gehad wat elke maand 'n nuwe werkskerm muurpapier, wat die bruin tema by gepas het, afgelaai het. Die muurpapier het gedeeltelik naak mense vertoon en is gekritiseer as onnodig riskant. Dit het daartoe gelei dat Ubuntu byname soos "Linuxxx" ^[15] en "The Porn Distro" ^[16] gekry het.

Ubuntu verdeel alle sagteware in vier afdelings, genaamd components,^[17] om tussen die verskille in lisensiëring en ondersteuning wat beskikbaar is te onderskei. Pakkette word as volg aan komponente toegeken:

	Vrye sagteware	nie-vrye sagteware
ondersteun	Main	Restricted
nie-ondersteun	Universe	Multiverse

"Vrye" sagteware sluit in die geval slegs die in wat voldoen aan Ubuntu lisensie vereistes, dit wil sê, wat onder 'n GPL of GPL-aanpasbare lisensie vrygestel is.

Nie-vrye sagteware word gewoonlik nie ondersteun nie (Multiverse), maar 'n paar uitsonderings (Restricted) word gemaak vir baie belangrike nie-vrye sagteware, soos nie-vrye toestelaandrywers, wat as dit sou ontbreek 'n gebruiker daarvan verhoed om Ubuntu op sy/haar stelsel te loop – veral slegs-binêre grafikakaart toestelaandrywers. Die ondersteuningsvlak is meer beperk as vir main, aangesien ontwikkelaars moontlik nie toegang tot die bronkode het nie.

Die bedoeling is dat Main en Restricted al die sagteware moet bevat wat nodig is vir 'n algemene-gebruik Linux-stelsel. Alternatiewe programme vir die selfde take en programme vir gespesialiseerde toepassings word in Universe en Multiverse geplaas.

Bo en behalwe die amptelike bronkode bewaarplekke is daar ook Ubuntu Backports,^[18] wat 'n amptelik erkende projek is wat nuwer uitgawes van sekere sagteware wat slegs in onstabiele uitgawes van Ubuntu beskikbaar is te backport. Die bewaarplek is nie omvattend nie; dit bestaan hoofsaaklik uit gebruiker-versoekte pakkette wat goedgekeur word as hulle aan kwaliteitsstandaarde voldoen.

Ubuntu het 'n sertifikasie stelsel ^[19] vir derde party sagteware. Ubuntu gesertifiseerde eiendom sagteware behoort goed in Ubuntu te werk. Baie programme waaraan gebruikers van nie-vrye bedryfstelsels soos Microsoft Windows gewoond is, is nie aanpasbaar met en nie Ubuntu gesertifiseer nie. Sommige eiendom sagteware wat nie verspreiding beperk nie word in Ubuntu se multiverse komponent ingesluit.

'n Paar voorbeelde van sagteware wat nie deur Ubuntu versprei word nie:

• Sagteware wat die terugspeel van streeksuitgeslote video DVD's moontlik maak, as gevolg van die twyfelagtige wetlike status van die DeCSS oopbron DVD-dekodeer biblioteek in sommige dele van die wêreld.
• Enkodeer- en dekodeerbiblioteke vir baie proprietary media formate soos Windows Media.
• Sommige gewilde proprietary webblaaier inpropprogramme, soos Macromedia se Flash en Shockwave-spelers.

Sommige spesifieke proprietary sagteware produkte is tans glad nie vir Ubuntu beskikbaar nie. Dit sluit baie gewilde rekenaarspeletjies in – in die afgelope aantal jare het speletjie vervaardigers egter begin om hulle sagteware vir Linux beskikbaar te stel. Epic Games verkoop byvoorbeeld 'n weergawe van hulle Unreal Tournament 2004 wat op Ubuntu en ander Linux verspreidings geïnstalleer kan word. Die probleem word ook aangespreek deur emulasie en API-vertalings projekte soos die Wine en Cedega, wat dit moontlik maak om nie-Linux-gebaseerde sagteware op Linux stelsels te loop, of deur 'n proprietary bedryfstelsel te emuleer of deur die proprietary API roepe (e.g., calls to Microsoft's Win32 or DirectX APIs) na inheemse Linux API roepe te vertaal.

'n Nuwe uitgawe van Ubuntu word elke ses maande vrygestel, en elke vrystellinghet beide 'n kodenaam en uitgawenommer. Die uitgawenommer is gebaseer op die jaar en maand van die vrystelling. Die heel eerste uitgawe van Ubuntu, 4.10, is byvoorbeeld in Oktober 2004 vrygestel.^[20] Onder volg 'n lys van vorige en beplande uitgawes.

Uitgawe	Vrystellingsdatum	Kodenaam
4.10	20 Oktober 2004	Warty Warthog
5.04	8 April 2005	Hoary Hedgehog
5.10	13 Oktober 2005	Breezy Badger
6.06 LTS	1 Junie 2006	Dapper Drake
6.10	26 Oktober 2006	Edgy Eft
7.04	19 April 2007[21]	Feisty Fawn
7.10	18 Oktober 2007	Gutsy Gibbon
8.04 LTS	24 April 2008	Hardy Heron
8.10	24 Oktober 2008	Intrepid Ibex
9.04	24 April 2009	Jaunty Jackalope
9.10	10 Oktober 2009	Karmic Koala
10.04 LTS	29 April 2010	Lucid Lynx
10.10	10 Oktober 2010	Maverick Meerkat
11.04	28 April 2011	Natty Narwhal
11.10	13 Oktober 2011	Oneiric Ocelot
12.04 LTS	26 April 2012	Precise Pangolin
12.10	18 Oktober 2012	Quantal Quetzal
13.04	25 April 2013	Raring Ringtail
13.10	17 Oktober 2013	Saucy Salamander
14.04 LTS	17 April 2014	Trusty Tahr
14.10	23 Oktober 2014	Utopic Unicorn
15.04	23 April 2015	Vivid Vervet
15.10	22 Oktober 2015	Wily Werewolf
16.04 LTS	21 April 2016	Xenial Xerus
16.10	13 Oktober 2016	Yakkety Yak
17.04	13 April 2017	Zesty Zapus
17.10	20 Oktober 2017	Artful Aardvark
18.04	26 April 2018	Bionic Beaver
18.10	18 Oktober 2018	Cosmic Cuttlefish
19.04	18 April 2019	Disco Dingo
19.10	17 Oktober 2019	Eoan Ermine
20.04	23 April 2020	Focal Fossa
20.10	22 Oktober 2020	Groovy Gorilla
21.04	22 April 2021	Hirsute Hippo
21.10	14 Oktober 2022	Impish Indri
22.04	21 April 2022	Jammy Jellyfish
22.10	20 Oktober 2022	Kinetic Kudu

Ubuntu 6.06, 8.04, 10.04, 12.04, 14.04, 16.04, 18.04, 20.04 en 22.04 is Langtermyn Ondersteunde uitgawes (Engels: Long Term Support (LTS) release).^[3]

In die toekoms sal daar 'n vertakking met die kodenaam Grumpy Groundhog wees. Dit sal 'n permanent onstabiele ontwikkeling- en toets vertakking wees wat bronkode direk uit die hersieningsbeheerstelsel van die verskillende programme en toepassings wat as deel van Ubuntu verskeep word trek.

Verskeie afgeleide verspreidings word amptelik erken:

• Kubuntu, 'n verspreding wat KDE in plaas van GNOME gebruik
• Lubuntu, 'n "liggewig" verspreding wat LXQTT in plaas van GNOME gebruik
• Xubuntu, 'n "liggewig" verspreiding gebaseer die Xfce werkskermomgewing
• Ubuntu MATE, 'n verspreding wat MATE in plaas van GNOME gebruik
• Ubuntu Budgie, 'n verspreding wat Budgie in plaas van GNOME gebruik
• Edubuntu, 'n verspreding wat vir die klaskamer ontwerp is

Daar is ook verskeie nie-amptelike afleidings:

• nUbuntu, 'n verspreding wat baie sekuriteitgereedskap insluit.
• Ubuntu Lite, 'n vedrspreiding vir argaïese stelsels (ouer rekenaars).
• zUbuntu, 'n vertaling van die Ubuntu verspreding na die zSeries hoofraam van IBM.
• Ebuntu, 'n vertakking van Ubuntu met die Enlightenment 0.17 venstermaker.
• Daar was wydverspreide gerugte dat Google 'n Ubuntu afleiding genaam Goobuntu sou ontwikkel en versprei. Google het bevestig dat hulle 'n aangepaste uitgawe van Ubuntu ontwikkel het, maar het ook aangedring dat hulle geen planne het om die uitgawe buite die matskappy te versprei nie.^[22][23]

Ubuntu word reeds vir meer as 'n jaar as die mees gewilde Linux verspreding op Distrowatch aangedui,^[24] en het die Leserstoekenning vir die beste Linux verspreiding ontvang by die 2005 Linux World Conference & Expo in London.^[25] Dit het ook gunstige resensies ontvang in aanlyn en gedrukte publikasies.^[26][27] Baie Ubuntu resensente wys daarop dat die hoof aspek van Ubuntu se sukses die feit is dat dit 'n baie groot gemeenskap het,^[4][5] including Ubuntu Forums.^[28]

Tans beskikbaar

Thomas, K (2006). Beginning Ubuntu Linux. US: APress. ISBN 1-59059-627-7. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Julie 2006. Besoek op 4 Junie 2006.

Beplan vir vrystelling laat in 2006

• The Official Ubuntu Book Geargiveer 2 Augustus 2008 op Wayback Machine
• Moving to Ubuntu Linux^{[dooie skakel]}
• Ubuntu Hacks (Parts of which are available in "Rough Cuts" online PDF format)

Wikimedia Commons bevat media in verband met Ubuntu (Linux).

Amptelike Projekte

• Kubuntu Webwerf
• Edubuntu Webwerf
• Xubuntu Webwerf
• Ubuntu-Women Webwerf

Amptelike aanlyn hulpbronne

• Ubuntu Amptelike Webwerf
• Ubuntu Wiki
• Ubuntu Forums
• Ubuntu Help
• Ubuntu FAQ Gids Geargiveer 29 Mei 2006 op Wayback Machine

Nie-amptelike aanlyn hulpbronne

• Ubuntu Guide (ubuntu gids, insluitend verstalings) Geargiveer 2 Maart 2010 op Wayback Machine -- nie-amptelike gids, hulpvol wenke, en sagteware faq
• Blog oor die gebruik van Ubuntu met praktiese wenke
• Onderhoud met Mark Shuttleworth oor Ubuntu
• Debuntu Debian en Ubuntu Stelsel- en Netwerkadministreur Wenke en Truuks
• Adventures in Linux with Ubuntu – verskeie installasie notas
• EasyUbuntu Geargiveer 13 Junie 2006 op Wayback Machine – semi-outomatiese installasie van nuttige programme – nie deur Ubuntu ondersteun nie
• Ubuntu Studio — 'n Gids oor hoe om Ubuntu te konfigureer as 'n hoë-verrigting oudiowerkstasie wat vergelyk kan word met toegewyde verspreidings soos PlanetCCRMA of DeMuDi.

Gebruikersgemeenskappe

• Ubuntu Forums
• Ubuntu IRC kanaal op freenode
• Ubuntu support community