Tell Sabi Abyad
| Tall Ṣabīy Abyaḑ | ||
| ||
| Tell Sabi Abyad | ||
| Koördinate | 36°30′14″N 39°05′35″O / 36.50389°N 39.09306°O | |
| Land | Sirië | |
| Geskiedenis | ||
| Tydperk | Neolities, Middelbronstydperk, Laat Bronstydperk | |
| Uitgrawings | 1988-2008 | |
Tell Sabi Abyad (Tall Ṣabīy Abyaḑ) is 'n argeologiese terrein in Sirië. In Arabies beteken die naam Heuwel van die wit seun.[1] Die plek is geleë in die vallei van die rivier Balich, noord van Raqqa , sowat 30 km suid van die Turkse grens, naby die dorpie Hammam et-Turkman. Die terrein dek vier tells, waarvan een nie toeganklik was vir opgrawings nie omdat dit die dorpsbegraafplaas was.[2] Ongeveer drie kilometer na die suidweste lê 'n ander terrein, Tell Hammam at-Turkman.
Opgrawings
[wysig | wysig bron]Sedert 1988 het 'n span argeoloë van Leiden Universiteit meer as twee dekades daar uitgegrawe.[2]
Na die uitbreek van die Siriese Burgeroorlog was opgrawings nie meer moontlik nie en baie materiaal is vernietig of gesteel. 'n Deel was gehuisves in Raqqa, wat gedien het as die hoofstad van Islamitiese Staat in Irak en die Levant (Isis). Olivier Nieuwenhuijse, wat voorheen die Halaf-erdewerk beskryf het, het daarom die Scanning for Syria-projek gestig.[3]
Neolitikum
[wysig | wysig bron]| Fase | Pre-Halaf | Proto-Halaf | Vroeë Halaf | Tradisionele vroeë Halaf |
|---|---|---|---|---|
| Tyd v.C. (14C (gekalibreer)) | 6300 | 6100 | 5950 | 5850 |
| Balich | IIC | IIIA | IIIB | IIIC |
| Tell Sabi Abyad | laag 11-8 | laag 7-4 | laag 3-1 | NE heuwel |
Die terrein het die oudste pottebakkery in Sirië vanaf ongeveer 6900-6800 v.C. opgelewer. Dit is met minerale getemper. Na 6700 verander dit en word dit getemper met plantmateriaal. Omstreeks 6200 verander die argitektuur en verskyn stoorareas en ronde geboue (tholoi). Die erdeware word meer gevarieerd en word dikwels versier. Baie spindels gemaak van klei verskyn ook.[4] Die terrein het baie keramiek vanaf die vroeë fase van die Halaf-kultuur opgelewer. In die Proto-Halaf-tydperk het verfynde en versierde erdeware verskyn en vinnig die ouer growwer ware vervang. Dit weerspieël waarskynlik 'n verandering in lewenstyl. Later neem die bevolkingsdigtheid af, wat kan dui op 'n meer ongunstige klimaat.[5]Baie spintolle is ook gevind. Dit blyk ook 'n innovasie van die Pre- en Proto-Halaf te wees.[6]
Hanigalbat
[wysig | wysig bron]In die tyd van Tukulti-ninurta I van Assirië, was die plek 'n dunnu, 'n soort versterkte plaas van die vasalprinsdom Hanigalbat waarvan Ili-pada die onderkoning was.[7] Die streek was voorheen deel van die koninkryk Mitanni en oorblyfsels van 'n min of meer vierkantige toring van 18x20 meter uit hul tyd is gevind. Maar oor hierdie tyd is nie veel bekend nie. Assirië was aanvanklik hul vasal. Onder Assur-uballit I het dit egter meer onafhanklikheid verkry en onder Adad-nirari I is die rolle omgeruil en na 'n tweede veldtog in die jare 1275-1270 het Mitanni opgehou om te bestaan.
Na die ondergang van Mitanni het die Assiriërs omstreeks 1230 v.C. onder Salmanassar I hulle koninkryk in hierdie streke uitgebrei. Waarskynlik onder Assur-idin het hulle hier 'n klein maar sterk versterkte nedersetting gebou wat tot ongeveer 1125 v.C. bestaan en bewoon gebly het. Hulle het die ou toring van die Mitanni afgebreek en hul eie vesting daarop gebou.[7]
Tydens die uitgrawing het dit geblyk dat die ou mure plek-plek nog 3 meter hoog was. Die vesting was ongeveer 60x60 meter groot en baie stukke erdewerk, seëls, seëlafdrukke, juweliersware, wapens en gereedskap is gevind. Daar was ook honderde kleitablette met spykerskrif. In 1197 v.C. het Ili-pada , 'n seun van Assur-iddin, (onder)koning van (Assiriese) Hanigalbat geword en hiermee het 'n bloeityd begin. 'n Groot brand het omstreeks 1185-1180 plaasgevind, moontlik omdat onrus uitgebreek het. Die nedersetting was nie ver van die grens met die Hetitiese Ryk, wat in daardie dae van die 'brandkatastrofe' wat die einde van die Bronstyd ingelui het, ineengestort het. Maar daar was ook dikwels probleme met die plaaslike Suteane en na die dood van Ili-pada het probleme tussen sy seun en die hof in Assirië ontstaan. Uiteindelik het sy seun reg in eie hande geneem. Daarna het dit afdraand gegaan, hoewel die plek vir 'n rukkie dunnu gebly het. Die laaste teks dateer uit die tyd van Ashur-resh-ishi I (1132-1115), gedurende wie se tyd Assirië 'n vlaag Aramese migrante moes hanteer wat die Eufraat in groot getalle oorgesteek het. Die Assiriese konings het daarmee hul greep op hierdie streek verloor.[7]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "Tell Sabi Abyad Project". 15 November 2012.
- ↑ 2,0 2,1 "Leiden Universiteit".
- ↑ "Scan for Syria; U. Leiden". 2015–2018.
{{cite web}}: CS1 maint: date format (link) - ↑ Mann, Oskar. (2020). "S". Band 11 Prinz, Prinzessin - Samug,. Berlin, Boston: De Gruyter. pp. 472-648. doi:10.1515/9783110210538-005.
- ↑ Walter Cruells; Olivier Nieuwenhuyse (2004). "The Proto-Halaf period in Syria. New sites, new data". Paléorient. 30 (1).
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ C. Tineke Rooijakkers (2012). "Spinning Animal Fibres at Late Neolithic Tell Sabi Abyad, Syria". Paléorient. 38 (1/2).
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ 7,0 7,1 7,2 "Phoenix 56;1-2; tema-uitgawe: Assiriërs by Tell Sabi Abyad" (PDF). 2010.
| Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal. |
