Potjiekos

Potjiekos is 'n verwysing na 'n eg Suid-Afrikaanse kooktegniek wat 'n ysterpot as hoofkookinstrument gebruik. Die ysterpot is ook bekend in ander dele van die wêreld as 'n dutch-oven, en word ook ysterpot, swart pot of net potjie genoem. Die pot word gemaak uit gietyster en het 'n los deksel. Daar is verskillende groottes wat begin by 1/4 tot so groot as nommer 25. Vir die gemiddelde gesin van 4 tot 6 mense is 'n nommer 3-pot voldoende.^[1] Die pot is verkrygbaar met 'n ronde bodem met drie pote, of met 'n plat bodem sonder pote.

Hierdie is 'n lys van moontlike bestanddele van 'n potjie. Daar hoef natuurlik nie van alles in te gaan nie, dis die sjef se eie keuse!

• Vleis
  • Beesvleis
  • Skaapvleis
  • Varkvleis
  • Hoender
  • Selfs vis of biltong

• Groente en stysel
  • Aartappels.
  • Rys word gewoonlik apart gekook as 'n bykos.
  • Uie, gekap en heel eerste onder-in gebraai in kookolie met die vleis
  • Wortels
  • Sampioene
  • Groenboontjies
  • Broccoli (met steeltjies na onder ingedruk tussen ander groente)
  • Kool: blomkool ("cauliflower") of kopkool ("cabbage") as laaste bedekkingslaag.

Tamaties en asyn word gewoonlik nie met gietyster gebruik nie, aangesien suur bestanddele die seisoenering van die gietyster teenwerk en aanbranding veroorsaak.

• Kruie en speserye
  • Sout en peper
  • Knoffel
  • Kerrie, kaneelstokkies, naeltjies, koljander en kruidblare.

• Souse – droë bestanddele bestaan gewoonlik uit verskeie speserye en 'n verdikkingsmiddel.

• Nat bestanddele sluit in: kookolie (aan die begin), bier, wyn, room en net gewone water. Wenk: Moenie die potjie verdrink met water nie.

'n Tipiese potjiekosresep het een of ander vleis as die basis van die gereg en groente en sous wat saam gekook en bedien word. 'n Vuur word gewoonlik gemaak apart van die kookgebied. Soos wat daar kole vorm, word dit onder, en somtyds bo op die ysterpot gepak om die optimale temperatuur te verkry. Dit kan enige iets van twee tot agt ure vat om potjiekos te maak, afhangende van die soort vleis en ander bestanddele wat gebruik word. Verskillende tegnieke word gebruik, maar die algemeenste is om die bestanddele in lae te plaas, en glad nie te roer nie. Om te bedien word daar dan met 'n groot lepel in een skep van onder tot bo 'n bietjie van alles geskep. Potbrood word ook gemaak in 'n pot, maar is gewoonlik 'n bygereg vir 'n braaigeleentheid.

Potjiekoskompetisies is baie gewild in Suid-Afrika en Namibië onder die Afrikaners, maar ook in lande waar Suid-Afrikaners hervestig het oor die afgelope jare soos Nederland, Engeland, Australië en Nieu-Seeland. Potjiekos word in dieselfde asem as boerewors, biltong, droëwors, melktert, koeksisters, afval en bobotie genoem as eg-tradisionele Afrikaanse geregte, en daarmee vorm dit 'n sosiale band tussen Afrikaners regoor die wêreld. Om iemand oor te nooi vir potjiekos is soos om te sê dat die genooide persoon deel van jou vriendekring is, en jy graag saam wil kuier en gesels. Die bekende sanger Anton Goosen bring hulde aan Potjiekos met sy trefferliedjie van dieselfde titel. 'n Deel van die Voortrekkerkultuurorganisasie se armembleemvereistes is om te leer kook met 'n swart pot.

• Braai

• Oubaas se potjiekosresep^{[dooie skakel]}
• Potjiekosresepte by www.boerekos.com
• [1] Geargiveer 25 November 2020 op Wayback Machine
• [2]