Illuminati
Illuminati (meervoud van die Latynse illuminatus, "verligte") of Illuminate is ’n naam wat al aan verskeie groepe gegee is. Histories verwys dit egter na die Beierse Illuminati, ’n geheime organisasie van die Verligting wat op 1 Mei 1776 gestig is en hoofsaaklik uit studente bestaan het. Die doel van die organisasie was om bygelowe, verkramptheid, godsdienstige invloed op die openbare lewe en die uitbuiting van staatsmag teen te werk. "Die punt", skryf hulle in hul grondreëls, "is om ’n einde te bring aan die konkelary van die verskaffers van die reg, om hulle te beheer sonder om hulle te oorheers."[1] Die Illuminati is in 1784, 1785, 1787 en 1790 verbied – saam met die Vrymesselaars en ander geheime organisasies – deur die Beierse heerser Karel Theodor onder aanmoediging van die Rooms-Katolieke Kerk.[2] In die jare daarna is die groep beswadder deur konserwatiewes en godsdienstige kritici, wat beweer het hulle het ondergronds voortbestaan en was verantwoordelik vir die Franse Rewolusie.
Baie invloedryke intellektuele en progressiewe politici was lede van die Illuminati, onder andere hertog Ferdinand van Brunswyk en die diplomaat Xavier von Zwack, wat die orde se onderleier was.[3] Dit het letterkundiges soos Johann Wolfgang von Goethe en die heersende hertoë van Gotha en Weimar gelok.[4]
Oorsprong
[wysig | wysig bron]Adam Weishaupt (1748-1830) het in 1773 professor in kanonieke reg en praktiese filosofie aan die Universiteit van Ingolstadt geword. Hy was die enigste nie-geestelike professor by die instelling wat deur Jesuïete bestuur is, wie se orde deur Pous Clemens XIV in 1773 ontbind is. Die Jesuïete van Ingolstadt het egter steeds die finansies beheer en 'n mate van mag aan die Universiteit behou, wat hulle steeds as hul eie beskou het. Hulle het konstante pogings aangewend om nie-klerklike personeel te frustreer en te diskrediteer, veral wanneer kursusmateriaal as liberaal of protestants beskou is. Weishaupt het diep anti-klerikaal geword en besluit om die ideale van die Verligting (Aufklärung) te versprei deur middel van 'n soort geheime vereniging van eendersdenkende individue.
Aangesien hy die Vrymesselary as te duur gevind het en hulle ook nie oop vir sy idees was nie, het hy sy eie vereniging gestig wat gebaseer was op Vrymesselary, maar met sy eie agenda. Sy oorspronklike naam vir die nuwe orde was Bund der Perfektibilisten, of Verbond van Volmaakbaarheid (Perfectibiliste); hy het dit later verander omdat dit te vreemd geklink het. Op 1 Mei 1776 vorm Weishaupt en vier studente die Perfectibiliste en neem die Uil van Minerva as hul simbool aan. Die lede het van aliasse in die vereniging gebruik gemaak; sodat Weishaupt Spartacus geheet het, terwyl die regstudente Massenhausen, Bauhof, Merz en Sutor onderskeidelik Ajax, Agathon, Tiberius en Erasmus Roterodamus genoem is. Weishaupt het later vir Sutor uitgeskop omdat hy te apaties was. In April 1778 het die vereniging die Illuminati-orde geword, of Orde van Illuminati, nadat Weishaupt die naam heroorweeg het.
Massenhausen was die meeste aktief in die uitbreiding van die vereniging. Betekenisvol het hy terwyl hy in München gestudeer het, kort na die stigting van die vereniging, Xavier von Zwack, 'n voormalige leerling van Weishaupt, gewerf. Von Zwack sou 'n beduidende administratiewe loopbaan hê (Op 'n staduim was hy in beheer van die Beierse Nasionale Lotery.) Massenhausen se entoesiasme het 'n probleem geword in die oë van Weishaupt, wat dikwels gelei het tot pogings om ongeskikte kandidate te werf. Later het sy wisselvallige liefdeslewe hom die vereniging laat verwaarloos, en toe Weishaupt die beheer van die München-groep aan Zwack oorgedra het, het dit duidelik geword dat Massenhausen geld verduister het en kommunikasie tussen Weishaupt en Zwack onderskep het. In 1778 het Massenhausen gegradueer, diens buite Beiere opgeneem en het geen verdere belangstelling in die vereniging gehad nie. Op hierdie tydstip het die vereniging 'n nominale lidmaatskap van twaalf gehad.
Met die vertrek van Massenhausen het Zwack onmiddellik daarop gefokus om meer volwasse en belangrike rekrute te werf. Die mees suksesvolle hiervan, volgens Weishaupt, was Hertel, 'n kinderjare vriend en kanon van die München se Frauenkirche. Teen die einde van die somer in 1778 het die vereniging 27 lede gehad (insluitende Massenhausen) in 5 takke; München (Athene), Ingolstadt (Eleusis), Ravensberg (Sparta), Freysingen (Thebes), en Eichstaedt (Erzurum).
Gedurende hierdie vroeë tydperk het die vereniging drie grade, naamlik Beginner, Minerval en Geïllumineerde Minerval gehad, waarvan slegs die Minerval-graad 'n ingewikkelde seremonie gehad het. Hierin is die kandidaat geheime tekens en 'n wagwoord gegee. 'n Onderlinge spioenasie stelsel hou Weishaupt op hoogte van die aktiwiteite en karakter van al sy lede. Sy gunstelinge word dan lede van die regerende raad of Areopagus. Sommige beginners was toegelaat om te werf en het sodoende Insinuants geword. Christene van goeie karakter is gesoek, met Jode en heidene is spesifiek uitgesluit, saam met vroue, monnike en lede van ander geheime verenigings. Gunsteling kandidate was ryk en gedwee, bereid om te leer en tussen die ouderdomme 18 en 30 jaar.
Verdere verloop
[wysig | wysig bron]Om nuwe lede te lok het die stigter, Adam Weishaupt, ’n stelsel van inwydingsgrade, inisiasierituele en spesiale taalgebruik bedink, vermoedelik in ooreenstemming met die Orde van die Goue en Rosekruis, wat ook onder studente lede sou werf. Die beweging het oor Duitsland heen versprei en het glo 2 000 lede gehad.
Die beweging was in klein leesgroepe georganiseer met die doel om jonger lede moreel te vorm tot ideale mense ("nuwe mense"). Daarmee wou hulle die regering infiltreer en vervang en ’n rasionele, vrye en verligte samelewing skep.
In lig hiervan het die beweging skole gestig. Ook die infiltrasie van die owerheid was in ’n mate geslaagd, maar van omstreeks 1784 af is die Illuminati in Beiere vervolg en het hulle hul sentrum verskuif na Weimar en Gotha, waarvan die vorste lede van die Illuminati was. ’n Reorganisasie het gevolg, asook die oprigting van nuwe afdelings in Italië, Frankryk, Denemarke en Rusland.
Dit lyk egter of die beweging in 1788 ophou funksioneer het.
Latere "Illuminati"
[wysig | wysig bron]In latere gebruik het die naam Illuminati verwys na verskeie organisasies wat beweer het hulle het bande met die oorspronklike Beierse Illuminati of soortgelyke geheime organisasies, hoewel dit onbevestig is. Hulle word dikwels in rolprente, romans, videospeletjies en musiekvideo's uitgebeeld as mense wat in die skadu's wegkruip en die toutjies van mag trek.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Richard van Dülmen, The Society of Enlightenment (Polity Press 1992) p. 110
- ↑ René le Forestier, Les Illuminés de Bavière et la franc-maçonnerie allemande, Parys, 1914, pp. 453, 468–9, 507–8, 614–5
- ↑ Introvigne, Massimo (2005). "Angels & Demons from the Book to the Movie FAQ – Do the Illuminati Really Exist?" (in Engels). Center for Studies on New Religions. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Januarie 2019. Besoek op 27 Januarie 2011.
- ↑ Schüttler, Hermann (1991). Die Mitglieder des Illuminatenordens, 1776-1787/93. Munich: Ars Una. pp. 48–9, 62–3, 71, 82. ISBN 3-89391-018-2.
Bronne
[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is vertaal uit die Nederlandse en Engelse Wikipedia
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Illuminati.- Gruber, Hermann (1910). "Illuminati". The Catholic Encyclopedia 7. NY: Robert Appleton Company. 661–663. URL besoek op 28 Januarie 2011.
- Melanson, Terry (5 Augustus 2005). "Illuminati Conspiracy Part One: A Precise Exegesis on the Available Evidence". Conspiracy Archive. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Januarie 2011. Besoek op 28 Januarie 2010.