Grumman F-14 Tomcat

F-14 Tomcat
'n F-14 Tomcat vlieg op 'n missie oor die Persiese Golf
Tipe	Meerdoelige onderskepper
Vervaardiger	Grumman
Ontwerp deur	Grumman
Nooiensvlug	21 Desember 1970
Vrygestel	22 September 1974
Onttrek	22 September 2006 (VS Vloot)
Status	In gebruik deur Iranse Lugmag
Hoofgebruiker	Amerikaanse Vloot (histories) Iranse Lugmag
Vorige gebruikers	Amerikaanse Vloot
Vervaardig	1969-1991
Aantal gebou	712
Eenheidskoste	VS$ 38 miljoen (1998)

Die F-14 Tomcat is 'n Amerikaanse supersoniese tweesitplek, veranderlike-swiepvlerk meerdoelige vegvliegtuig wat deur Grumman ontwerp en gebou is nadat 'n kontrak in Januarie 1969 deur die Amerikaanse Kongres toegeken is. Die Tomcat is ontwikkel vir die Amerikaanse Vloot se Vlootvegter-eksperimentele (VFX) program na die ineenstorting van die F-111B projek. Die F-14 was die eerste van die Amerikaanse tienerreeks vegters, wat ontwerp is deur integrasie van luggevegservaring teen MiG vegters tydens die Viëtnamoorlog.

Die F-14 was toegerus met 'n unieke wapen vir sy tyd: die AWG-9 radargeleidingstelsel gekoppel aan AIM-54 Phoenix lug-tot-lug missiele. Hiermee kon lugteikens selfs verder as 150 km opgespoor en afgeskiet word. Die AWG-9 is 'n polsdopler multimoderadar wat verskeie lugteikens gelyktydig kan monitor en aanval.

Alhoewel hierdie stelsel reeds in die 1960's ontwerp is en nou een van die oudste lug-tot-lugradargeleidingstelsels is, bewys dit hoe ver dit sy tyd vooruit was. Dit is nog steeds in gebruik, en verskeie toestelle word deur middel van sagteware-opgraderings verseker van 'n operasionele lewe tot in 2015.

Die F-14 was in staat om met hierdie stelsel tot 24 teikens gelyktydig te volg, en tot ses indringers op langafstand af te skiet met die Phoenix-missiele. Vir ander doeleindes is die vliegtuig aangewese op sy AIM-7 Sparrow en AIM-9 Sidewinder missielwapentuig.

Die F-14 het die eerste keer in Desember 1970 gevlieg en het sy eerste ontplooiing in 1974 vir die Amerikaanse Vloot aan boord van USS Enterprise (CVN-65) onderneem, ter vervanging van die McDonnell Douglas F-4 Phantom II. Die F-14 het gedien as die Vloot se primêre maritieme lugsuperioriteitsvegter, vlootverdedigingsonderskepper, en taktiese lugverkenningsplatform in die 1990's. Die "Low Altitude Navigation and Targeting Infrared for Night" (LANTIRN) pootstelsel is in die 1990's bygevoeg, en die Tomcat het begin om presisie-grondaanvalsmissies uit te voer.

In die 1980's is F-14s gebruik as grondgebaseerde onderskeppers deur die Islamitiese Republiek van Iran lugmag tydens die Iran-Irakse Oorlog, waar hulle geveg het teen die Irakse vegvliegtuie. Iranse F-14s het na bewering ten minste 160 Irakse vliegtuie tydens die oorlog afgeskiet, terwyl slegs 12 tot 16 Tomcats verloor is; ten minste die helfte van hierdie verliese was as gevolg van ongelukke.

Op 28 Julie 2006 het die Tomcat se laaste katapultlansering, vanaf die USS Theodore Roosevelt, plaasgevind en op 22 September 2006 is die laaste amptelike vlug van die F-14D Tomcat by Naval Air Station Oceana onderneem. Sedertdien is die F-14 finaal uitgefaseer en vervang deur die F/A-18E/F Super Hornet. Die F-14 bly in diens van die Islamitiese Republiek van Iran Lugmag, nadat dit na Iran uitgevoer is in 1976.

Die F-14 was van 1972 tot 2006 die ruggraat van alle taakmagte wat lugverdediging en -operasies vanaf vliegdekskepe van die Amerikaanse Vloot uitgevoer het, en is welbekend aan die publiek deur die film "Top Gun".

80 F-14A is aan die Lugmag van Iran afgelewer; dit het gebeur ter ondersteuning van die destydse regime van Mohammed Reza Pahlavi. BuNos 160299 - 160378 (F-14A-90/95-GR) is aan Iran verskaf. Die laaste toestel (BuNo 160378) het egter in die VSA agter gebly, nadat die Iranse Revolusie in 1979 die Shah se regime in Iran omvergewerp het.

Toe Iran na die rewolusie bande met die Sowjetunie aanknoop, was dit die rede vir die Amerikaners om die elektronika van die AWG-9 radarstelsel en die AIM-54 missielstelsel deeglik te hersien, sodat die wapentegnologie wat aan Iran vrygestel is, nutteloos sou word.

Volgens onbevestigde bronne, was 20 van die 79 Iranse F-14's steeds lugwaardig in 1993. Die ander vliegtuie sou vir onderdele gebruik word. Die vliegtydskrif Flight International van September 1999 het egter aangedui dat Iran deur middel van Russiese hulp en tegnologie 'n groot aantal F-14 se lugwaardigheid behou het. Die vliegtuig was toegerus met 'n nuwe (Russiese) radar, enjins en 'n glaskajuit. Hierdeur het Iran 'n aansienlike F-14 krag tot in 2008 behou.

Alle vliegtuie was in twee operasionele vleuels verdeel: die Pacific Fleet Fighter Wing (PFW) en die Atlantic Fleet Fighter Wing (AFW). Die vleuels is toegeken aan Carrier Battle Groups, vormings van oorlogskepe met 'n sekere patrolliegebied met 'n Carrier Vessel (CV) - 'n vliegtuigdraer - as 'n bevelskip. Die totale getal van al die vliegtuie aan boord van 'n vliegtuigdraer is aangewys as die Carrier Vessel Wing (CVW). Die eskader]aanwysing van die afsonderlike Tomcat-eenhede was die aanduiding Vessel Fightersqn (VF).

In vredestyd was ongeveer 40% van alle vliegtuie toegedeel aan CVW's ter see; die res was beskikbaar vir opleiding en instandhouding by Naval Air Stations (NAS). (NAS is die aanwysing vir 'n vlootbasis.)

• CVW-2 op die USS Constellation
• CVW-5 op die USS Independence
• CVW-11 op die USS Kitty Hawk en die USS Carl Vinson
• CVW-14 op die USS Abraham Lincoln

• NAS Miramar en NAS North Island, beide in San Diego, Kalifornië
• NAS Alameda, San Francisco Kalifornië
• NAS Fallon, Nevada

• CVW-1 op die USS John F. Kennedy (CV-67) en die USS George Washington
• CVW-3 op die USS Enterprise (CVN-65)
• CVW-7 op die USS John C. Stennis
• CVW-8 op die USS Theodore Roosevelt
• CVW-9 op die USS Nimitz
• CVW-17 op die USS Dwight D. Eisenhower

• NAS Oceana, Virginië
• NAS Pensacola, Florida
• NAS Willow Grove, Pennsilvanië
• NAS Key West, Florida

• M.A.T.S. F-14 Tomcat naslaanwerk
• Tomcat Association
• Warbirds Geargiveer 29 Mei 2006 op Wayback Machine

• Lys van vegvliegtuie

• The US War Machine. An encylopedia of American military equipment and strategy. Salamander Books. ISBN 0 86101 016 7
• "Grumman F-14 Tomcat". Airplane, 1993, vol. 2, p. 37, 39.

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal.

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.