Garcilaso de la Vega

Garcilaso de la Vega
Portret by die Nuwe Galery, Kassel
Gebore	García Laso de la Vega 15 Februarie 1498–1503 Toledo, Spanje
Sterf	14 Oktober 1536(1536-10-14) (ouderdom 33–38) Nice, Hertogdom van Savoy (hedendaagse Frankryk)

Garcilaso de la Vega (gebore omstreeks 1501 – 14 Oktober 1536) was 'n Spaanse soldaat en digter. Alhoewel hy nie die eerste of die enigste digter was wat temas en poëtiese tegnieke uit die Italiaanse Renaissance in Spanje bekendgestel het nie was hy die mees invloedryke digter wat so gedoen het. Gedurende sy leeftyd was hy welbekend in poëtiese kringe. Sy digkuns is tot vandag toe steeds gewild. Na sy dood is sy werk in 1543 gepubliseer deur Juan Boscán. Dit het verskeie geannoteerde publikasies beleef, die eerste en mees beroemde waarvan in 1574 verskyn het.

Garcilaso is tussen 1498 en 1503 in die Spaanse stad Toledo gebore.^[1] Volgens Clavería Boscán is hy tussen 1487 en 1492 gebore;^[2] 'n ander bron vermeld die jaar 1501.^[3] Sy vader, Garcilaso de la Vega, was 'n edelman en ambassadeur aan die koninklike hof van die Katolieke koningshuise en die derde seun van Pedro Suárez de Figueroa.^[4] Sy moeder was Sancha de Guzmán.^[5]

Garcilaso was die tweede seun, wat beteken het dat hy nie die mayorazgo (aanspraak) op sy vader se boedel ontvang het nie. Hy het egter tydens sy jeug 'n uitgebreide opvoeding ontvang en vyf tale bemeester (Spaans, Grieks, Latyn, Italiaans en Frans) en geleer hoe om die luit en die harp te speel. Toe sy vader in 1509 oorlede is het Garcilaso 'n aansienlike erfporsie ontvang.

Na sy opleiding het hy aangesluit by die weermag in die hoop dat hy deel van die koninklike wag sou wees. Hy is in 1520 aangestel as "contino" (rykswag) van Karel V, keiser van die Heilige Romeinse Ryk, en in 1523 het hy 'n lid geword van die Orde van Santiago.

Garcilaso se eerste minnares was Guiomar Carrillo, saam met wie hy 'n kind gehad het. Hy het moontlik ook 'n ander minnares gehad genaamd Isabel Freire, wat 'n diensmeisie was tot Isabel van Portugal. Die verbintenis word egter vandag geoordeel as mities van aard.^[6] In 1525 is Garcilaso met Elena de Zúñiga getroud, wat die koning se gunsteling suster, Leonor, gedien het. Hul huwelik het in Garcilaso se tuisdorp Toledo by een van die familie se landgoedere plaasgevind. Hy het ses kinders gehad: Lorenzo, 'n buite-egtelike kind by Guiomar Carrillo, Garcilaso, Íñigo de Zúñiga, Pedro de Guzmán, Sancha en Francisco.

Garcilaso se militêre loopbaan het beteken dat hy deelgeneem het aan die talle gevegte en veldtogte wat deur Karel V regoor Europa gevoer is. Sy pligte het hom na Italië, Duitsland, Tunisië en Frankryk geneem. In 1532 is hy vir 'n kort tydperk verban na 'n eiland op die Donau waar hy die gas was van graaf György Cseszneky. Hy sou later in Frankryk sy laaste geveg voer. Die koning wou beheer oor Marseille en uiteindelik beheer oor die Middellandse See neem, maar hierdie doel is nooit verwesenlik nie. Garcilaso de la Vega sterf op 14 Oktober 1536 in Nice, Frankryk, 25 dae nadat hy 'n besering opgedoen het tydens 'n geveg by Le Muy. Hy is aanvanklik in die kerk van St. Dominic in Nice begrawe, maar twee jaar later het sy vrou sy oorskot na die kerk van San Pedro Martir in Toledo laat verskuif.

Garcilaso de la Vega is veral bekend vir sy tragiese liefdespoësie wat met die speelse poësie van sy voorgangers kontrasteer. Daar kan drie onderskeidende fases in sy lewe geïdentifiseer word, wat weerspieël word in sy werke. Gedurende sy Spaanse periode het hy die meerderheid van sy agt-lettergreep gedigte geskryf; gedurende sy Italiaanse, of Petrarch, periode, het hy meestal sonnette en liedjies geskryf; en tydens sy Napolitaanse of klassisistiese periode het hy meer klassieke gedigte geskryf, insluitend sy elegieë, briewe, eclogues en odes. Hy is beïnvloed deur die Italiaanse digters van die Renaissance en het die elf-lettergreep- lyn aangepas by die Spaanse taal in sy sonetos (sonnette), waarvan die meeste in die 1520's geskryf is tydens sy Petrarch-periode. Die vermeerdering van die aantal lettergrepe in die vers van agt tot elf het groter buigsaamheid meegebring. Benewens die sonetos het Garcilaso daartoe bygedra om verskeie soorte strofes in die Spaanse taal bekend te stel. Dit sluit die estancia in, wat gevorm word deur lyne bestaande uit elf- en sewe -lettergrepe; die lira, gevorm deur drie sewe-lettergreep lyne en twee elf-lettergrepe lyne; en die endecasílabos sueltos, wat gevorm word deur ongerymde elf-lettergreep lyne.

Gedurende sy lewe het Garcilaso de la Vega verskeie gedigte in elk van hierdie soorte geskryf. Sy werke sluit veertig Sonetos (Sonnette), vyf Canciones (liedere), agt Coplas (koeplette), drie Églogas (Eclogues), twee Elegías (Elegies), en die Epístola a Boscán (Brief aan Boscán) in. Toespelings op klassieke mites en Grieks-Latynse figure, groot musikaliteit, alliterasie, ritme en 'n afwesigheid van godsdiens kenmerk sy poësie. Die stelling kan beslis gemaak word dat die Spaanse digkuns nooit weer dieselfde was na Garcilaso de la Vega nie. Sy werke het die oorgrote meerderheid daaropvolgende Spaanse digters beïnvloed, insluitende ander groot skrywers uit die tydperk soos Jorge de Montemor, Luis de León, Johannes van die Kruis, Miguel de Cervantes, Lope de Vega, Luis de Góngora en Francisco de Quevedo.

'n Voorbeeld uit sy digkuns is sy égloga Tercera (derde Ecglogue):

Más a las veces son mejor oídos

el puro ingenio y lengua casi muda,

testigos limpios de ánimo inocente,

que la curiosidad del elocuente.

en sy «dolorido sentir»:

No me podrán quitar el dolorido

sentir, si ya del todo

primero no me quitan el sentido.

Ons sien in sy poësie 'n verskuiwing in die tradisionele siening van die hemel (soos beïnvloed deur die Renaissance), wat bekendstaan as neo-platonisme. Dit poog om die liefde na 'n geestelike, idealistiese vlak op te skuif, vergeleke met die tradisionele Katolieke beskouing van die hemel. (Égloga primera):

Contigo mano a mano

busquemos otros prados y otros ríos,

otros valles floridos y sombríos,

donde descanse, y siempre pueda verte

ante los ojos míos,

sin miedo y sobresalto de perderte. (Égloga primera)

Hy het 'n herlewing geniet onder pastorale digters uit die 21 ste eeu soos Seamus Heaney, Dennis Nurkse en Giannina Braschi.

Garcilaso word genoem in verskeie werke deur Miguel de Cervantes. In die tweede volume van Don Quijote haal die protagonis een van Garcilaso se sonnette aan.^[7] In El licenciado Vidriera dra Tomás Rodaja 'n bundel van Garcilaso se werk saam met hom op sy reis deur Europa.

Die titel van Pedro Salinas se opeenvolging van gedigte getiteld La voz a ti debida is geneem uit Garcilaso se derde eclogue.

• Creel, Bryant. "Garcilaso de la Vega". Dictionary of Literary Biography, Volume 318: Sixteenth-Century Spanish Writers. A Bruccoli Clark Layman Book. Geredigeer deur Gregory B. Kaplan, University of Tennessee. Gale, 2005. pp. 62–82.
• Braschi, Giannina. “La metamorfosis del ingenio en la Egloga III de Garcilaso." Revista Canadiense de Estudios Hispanicos, 4.1, 1979.