El Negro

El Negro (Spaans vir “die swart man”) was die opgestopte liggaam van 'n San-man wat vir meer as 'n eeu in 'n museum in Spanje uitgestal is.

In die 19de eeu het Europese ontdekkers, wetenskaplikes en avontuursoekers verskeie reise in die binneland van Afrika onderneem. Die mense wat die Europeërs daar teengekom het, was vir hulle vreemd. Daarom was daar enkele gevalle waar die reisigers van hierdie unieke mense saam met hulle teruggeneem het na Europa om hulle daar ten toon te stel. Een van die bekendste voorbeelde hiervan was Saartjie Baartman.

El Negro was 'n jong man wat in 1830 of 1831 gesterf het. Na sy begrafnis het die Fransmanne Jules en Édouard Verreaux die lyk opgegrawe en dit saamgeneem na Parys. In 1872 was die opgestopte liggaam uitgestal by die Palais d’Industrie in Parys. In die 1880’s is die liggaam verkoop aan die veearts Francisco Darder van Barcelona. Vir die grootste deel van die 20ste eeu is dit as die “Boesman van die Kalahari” vertoon in die museum van Banyoles in die noordooste van Katalonië.

Sedert 1991 was daar toenemende besware teen die vertoon van die San-man in die museum. Hoë amptenare van die VVO, Afrika-unie en Unesco het hulle selfs met die saak bemoei. Kort voor die Olimpiese Spele van 1992 wou die regering van Spanje graag van die liggaam ontslae raak uit vrees dat hulle dalk van rassisme beskuldig kon word. Inwoners van Banyoles en die Katalaanse owerheid was egter ongelukkig oor die verwydering.

Botswana se regering het aangebied om EL Negro as die “verlore seun van Afrika” 'n laaste rusplek te bied. Op 5 Oktober 2000 is die oorblywende deel van die stoflike oorskot in die Tsholofelo-park in Gaborone herbegrawe en die graf tot monument verklaar. Latere navorsing het egter aan die lig gebring dat Jules en Édouard Verreaux nooit verder noord in Afrika as Tulbagh gereis het nie. Dus is El Negro hoogswaarskynlik uit die Boland afkomstig.

• Doward, Jamie: The final indignity for ‘El Negro’, laid to rest in wrong country. The Observer, 10 Maart 2019. www.theguardian.com
• www.bbc.com/news/magazine-37344210