Donker sterrestelsel
’n Donker sterrestelsel is ’n hipotetiese sterrestelsel wat uit donkermaterie bestaan.[1] Die naam kom van die feit dat hulle geen waarneembare sterre het nie en teoreties onsigbaar is. Daar is eksperimentele bewyse[2] wat die bestaan van donker sterrestelsels steun, hoewel sterrekundiges geen beslissende bewyse daarvoor het nie.
Waargenome bewyse
[wysig | wysig bron]
Sterrekundiges het die eerste keer vermoed daar bestaan donker, onsigbare sterrestelsels toe hulle die stelsel Messier 99 (NGC 4254) bestudeer het. Hierdie ongewone stelsel lyk of dit een van twee komponente van ’n kosmiese botsing is: die gas syfer weg in ’n konstante stroom en een van die arms is uitgestrek. Die ander komponent is egter nêrens te sien nie. Die navorsers het bereken dat ’n voorwerp met ’n massa van 1011 sonmassas binne die afgelope 100 miljoen jaar naby Messier 99 verbybeweeg het en dat dit die gasstroom veroorsaak en een van die arms beïnvloed.
In 2000 het sterrekundiges die gaswolk VIRGOHI21 ontdek en probeer uitwerk wat dit was en hoekom dit so ’n swaartekraguitwerking op Messier 99 het. Ná jare sonder enige verduidelikings het sommige afgelei dat VIRGOHI21 ’n donker sterrestelsel is.[1]
Die grootte van donker sterrestelsels is onbekend omdat hulle nie gesien kan word nie. Verskeie ramings is al gedoen. Twee moontlike groottes is dubbel dié van die Melkweg[3] of dié van ’n klein kwasar. Hulle bestaan teoreties uit waterstof en ruimtestof.[1] Sommige wetenskaplikes ondersteun die idee dat hulle sterre kan bevat.[4]
Moontlike donker sterrestelsels
[wysig | wysig bron]HE0450-2958
[wysig | wysig bron]HE0450-2958 is ’n ongewone kwasar (’n steragtige voorwerp wat radiogolwe en ander vorms van energie kan uitstraal). Dié een veral het talle groot rooiverskuiwings.[5] HE0450-2958 het geen sigbare sterrestelsel waartoe hy behoort nie. Daar is voorgestel dat dit ’n donker stelsel is waarbinne ’n kwasar aktief geraak het. Daaropvolgende studies het egter onthul dat ’n normale sterrestelsel waarskynlik teenwoordig is.[6]
HVC 127-41-330
[wysig | wysig bron]HVC 127-41-330 is ’n wolk wat vinnig beweeg tussen die Andromeda- en die Triangulum-sterrestelsel. Die sterrekundige Josh Simon glo dit is ’n donker sterrestelsel vanweë die spoed van sy rotasie en sy voorspelde massa.[7]
VIRGOHI21
[wysig | wysig bron]Die ontdekking van VIRGOHI21 is in Februarie 2005 aangekondig en dit is die eerste goeie kandidaat om ’n ware donker sterrestelsel te wees.[8][4][9][10] Sommige navorsers het intussen die teorie verwerp en glo dit is eerder die "getystert"[11] van die nabygeleë Messier 99, wat swaartekragversteurings ondervind terwyl dit in die Virgo-sterreswerm inbeweeg.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Fraser Cain (14 Junie 2007). "No Stars Shine in This Dark Galaxy". Universetoday.com. Besoek op 13 Augustus 2012.
- ↑ "First evidence of dark galaxies from the early Universe spotted" (in Engels). Zmescience.com. 11 Julie 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Februarie 2020. Besoek op 13 Augustus 2012.
- ↑ "Arecibo Survey Produces Dark Galaxy Candidate" (in Engels). Spacedaily.com. 7 April 2006. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Desember 2019. Besoek op 13 Augustus 2012.
- ↑ 4,0 4,1 Stuart Clark. "Dark galaxy' continues to puzzle astronomers". New Scientist. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 September 2008. Besoek op 26 Februarie 2008.
- ↑ Magain P. (2005). "Discovery of a bright quasar without a massive host galaxy". Nature. 437 (7057): 381. arXiv:astro-ph/0509433. Bibcode:2005Natur.437..381M. doi:10.1038/nature04013.
- ↑ Merritt, David (2006). "The nature of the HE0450-2958 system". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 367 (4): 1746. arXiv:astro-ph/0511315. Bibcode:2006MNRAS.367.1746M. doi:10.1111/j.1365-2966.2006.10093.x.
- ↑ Josh Simon (2005). "Dark Matter in Dwarf Galaxies: Observational Tests of the Cold Dark Matter Paradigm on Small Scales" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 13 September 2006. Besoek op 17 November 2012.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(hulp) - ↑ Clark, Stuart (23 Februarie 2005). "Astronomers claim first 'dark galaxy' find". NewScientist.com news service. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Desember 2006. Besoek op 26 Oktober 2006.
- ↑ Shiga, David (26 Februarie 2005). "Ghostly Galaxy: Massive, dark cloud intrigues scientists". Science News Online. Society for Science &. 167 (9): 131. doi:10.2307/4015891. JSTOR 4015891. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Mei 2011. Besoek op 14 September 2008.
- ↑ Britt, Roy (23 Februarie 2005). "First Invisible Galaxy Discovered in Cosmology Breakthrough". Space.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 November 2010. Besoek op 17 November 2012.
- ↑ Haynes, Martha P.; Giovanelli, Riccardo; Kent, Brian R. (2007). "NGC 4254: An Act of Harassment Uncovered by the Arecibo Legacy Fast ALFA Survey". Astrophysical Journal. 665 (1): L19–22. arXiv:0707.0113. Bibcode:2007ApJ...665L..19H. doi:10.1086/521188.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
- Battersby, Stephen (20 Oktober 2003). "Astronomers find first 'dark galaxy'". New Scientist. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Maart 2008. Besoek op 17 November 2012.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- Universe Today, Some Galaxies Are Made Almost Entirely of Dark Matter
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
