Braunvieh
Die Braunvieh (Duits vir "bruin bees") of Bruin Switser is 'n ras of groep mak beesrasse wat sy oorsprong in Switserland het en deur die Alpegebied versprei is.[1]:44 Dit val binne die "Brown Mountain" groep beesrasse.[2]:142 Die Switserse Braunvieh was oorspronklik 'n driedoelige dier, gebruik vir melkproduksie, vir vleis en vir trekwerk; die moderne Braunvieh is oorwegend 'n suiwelras.[3]:66
In die laaste deel van die negentiende eeu is beeste van hierdie tipe na die Verenigde State uitgevoer, waar hulle selektief vir suiwelkwaliteite geteel is, en ontwikkel is tot 'n duidelike ras, die Amerikaanse Bruin Switser. Vanaf ongeveer 1960 is die Braunvieh op groot skaal met hierdie Amerikaanse beeste gekruis, sodanig dat meer as 75% van die genetiese samestelling van die Switserse Braunvieh van die Amerikaanse ras is. Klein getalle van die oorspronklike ras, wat nie deur kruisteling geraak word nie, word as Original Schweizer Braunvieh geregistreer.[2]:307
Oorsprong
[wysig | wysig bron]
Die Braunvieh is afkomstig van die grysbruin bergbeeste wat uit die Middeleeue in die Switserse kanton Schwyz in Sentraal-Switserland grootgemaak is. Dokumente uit die laat veertiende eeu by die klooster van Einsiedeln bewys die uitvoer van sulke beeste na Vorarlberg, nou deel van Oostenryk.[4]:716 Die eerste bekende kuddeboek vir 'n beesras was dié wat van 1775 tot 1782 by die klooster vir die Braunvieh gehou is.[4]:718 ’n Beskrywing uit 1795 van Schwyzer-beeste noem hulle die grootste en beste van die land.[5][6]:130[4]:719
Braunvieh is vertoon by die Exposition Universelle van 1855 in Parys, en by die Internasionale Uitstalling van 1862 in Londen.[7] Die Schwyz en twee ander alpiene bruin beesrasse is in 1875 erken, en in 1879 is die drie saamgevoeg in 'n enkele kuddeboek met die naam Schweizerische Braunvieh.[4]:19 In 1897 is 'n telersvereniging, die Verbands Schweizerischer Braunviehzucht-Genossenschaften, in Bünzen gestig, in die kanton Aargau.[7]
Tussen 1967 en 1998 was daar aansienlike kruisteling met die Amerikaanse Bruin Switser met die doel om melkopbrengs, fisiese grootte en uierbouvorm te verbeter.[8][9][10]:11 In Duitsland het wat as 'n program van verbetering begin het, in werklikheid 'n program van vervanging geword; teen 1994 het die genetiese bydrae van die Bruin Switser tot die Braunvieh 60% bereik.[9]
Eienskappe
[wysig | wysig bron]
Die Braunvieh besit 'n eenvormige bruin of grysbruin kleur; die neus is swart en omring deur 'n ligte ring. Die horings is bleek met donker punte. Koeie weeg sowat 700 kg, met 'n hoogte by die skof van 140 – 152 cm; bulle weeg gemiddeld 1 050 kg, met 'n gemiddelde hoogte van 152 cm.[8] Die Braunvieh is 'n suiwelras. Na gelang van ligging wissel melkproduksie tussen 7 200 (in bergstreke) en 12 000 liter per jaar.
Die oorspronklike Braunvieh
[wysig | wysig bron]In Switserland het sommige telers voortgegaan om die tradisionele tipe dubbeldoel Braunvieh te teel, en dit is in 1993 as die Schweizer Original Braunvieh geformaliseer.[11] Dit is in dieselfde kuddeboek as die moderne tipe Braunvieh geregistreer, maar het verskillende teeldoelwitte. Pogings om die oorspronklike Braunvieh-tipe te bewaar het in Duitsland in 1988 begin met die vorming van die Arbeitsgemeinschaft zur Erhaltung und Züchtung des Original Braunviehs im Allgäu.[9] In Italië staan dit bekend as die Bruna Italiana Vecchio Ceppo.[12]
Die Braunvieh het aanleiding gegee tot verskeie Europese beesrasse in die Alpe-streek, in Oostenryk, in Duitsland, in Italië en in Spanje, asook die Bruin Switser in die Verenigde State.[13]:19 Braunvieh wat vanaf ongeveer 1870 na die Verenigde State uitgevoer is, is uitsluitlik vir melkproduksie geteel, en ontwikkel tot die moderne Amerikaanse Bruin Switser.[10]:11, 15
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Valerie Porter, Ian Lauder Mason (2020). Mason's World Dictionary of Livestock Breeds, Types and Varieties, sixth edition. Wallingford; Boston: CABI. ISBN 9781789241532.
- ↑ 2,0 2,1 Valerie Porter, Lawrence Alderson, Stephen J.G. Hall, D. Phillip Sponenberg (2016). Mason's World Encyclopedia of Livestock Breeds and Breeding (sixth edition). Wallingford: CABI. ISBN 9781780647944.
- ↑ Valerie Porter (2008). The Field Guide to Cattle. Minneapolis, Minnesota: Voyageur Press. ISBN 9780760331927.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Marleen Felius, Marie-Louise Beerling, David S. Buchanan, Bert Theunissen, Peter A. Koolmees and Johannes A. Lenstra (2014). On the History of Cattle Genetic Resources. Diversity 6 (4): 705–750. doi:10.3390/d6040705
- ↑ Ludwig Wallrath Medicus (1795). Bemerkungen über die Alpen-Wirtschaft auf einer Reise durch die Schweiz (in Duits). Leipzig: Gräff; cited by Engeler.
- ↑ Willy Engeler (1947). Das schweizerische Braunvieh: Monographie und Quellenwerk über die Braunviehrasse, ihre Verbreitung, Züchtung und Förderung in Geschichte und Gegenwart (in Duits). Frauenfeld: Huber.
- ↑ 7,0 7,1 [s.n.] (2012). Geschichte (in German; in English ). Schweizerische Braunvieh. Argiveer 4 Maart 2016.
- ↑ 8,0 8,1 Breed data sheet: Braunvieh / Switzerland (Cattle) Geargiveer 7 Julie 2023 op Wayback Machine. Domestic Animal Diversity Information System of the Food and Agriculture Organization of the United Nations. Verkry November 2021.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Wolfgang Kustermann (1994). Schwerpunkt - Rinder: Das Original Braunvieh Geargiveer 1 Oktober 2018 op Wayback Machine (in Duits). Gesellschaft zur Erhaltung alter und gefährdeter Haustierrassen. Verkry Oktober 2015.
- ↑ 10,0 10,1 Sophie Maria Rothammer (2011). Genomweite Detektion von Selektionssignaturen in divergent selektierten Rinderpopulationen mit anschließender Identifikation eines möglichen kausalen Gens (doktorale proefskrif, in Duits). Ludwig-Maximilians-Universität München. Besoek Oktober 2015.
- ↑ [s.n.] (2012). Schweizer Original Braunvieh (in Duits). Schweizerische Braunvieh. Argiveer 21 April 2016.
- ↑ Breed data sheet: Bruna Italiana Vecchio Ceppo/Italy. Domestic Animal Diversity Information System of the Food and Agriculture Organization of the United Nations. Verkry Oktober 2015.
- ↑ Marleen Felius (1995). Cattle Breeds: An Encyclopedia. Doetinchem, Netherlands: Misset. ISBN 9789054390176.
 |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Braunvieh. |
