Baddens in Klassieke Tyd

Hierdie artikel is 'n weesbladsy. Dit is nie geskakel of in ander bladsye ingesluit nie. Help Wikipedia deur na moontlike teks te soek en 'n skakel hierheen te plaas.

Die ou Romeine het talryke en uiteenlopende voorbeelde van hul argitektuur nagelaat as getuienis van hul mag en grootheid: mure van reusagtige klipblokke, kilometer lange akwadukte, manjifieke tempels en grafmonumente, baddens, arenas, reuse-teaters, triomfboë, brûe en paaie. Van al hierdie argitektoniese nalatenskappe is daar een waarvan die volle gebruik vir ons ʼn bietjie duister is.

Ons kan ons nie maklik voorstel watter lewe hom daarin afgespeel het of hoe die geboue gelyk het nie, omdat hierdie soort geboue vandag nie meer bestaan nie. Ons praat hier van die Romeine se beroemde baddens. Hoekom het die Romeine 'n hele gebou nodig gehad vir niks anders as net baddens nie? Hoe is hierdie baddens gebou en hoe het die warmwaterstelsels gewerk? Wat het die mense alles in hierdie badhuise gedoen? Op hierdie interessante vrae kan ons vandag antwoord, danksy studies van bouvalle van hierdie geboue, voorwerpe wat daarin gevind is, en die skilderye en geskrifte van daardie tyd.

Die Romeine van ouds het nie soggens, soos ons vandag, veel tyd aan hul toilet bestee nie. Hulle het feitlik met al hul klere aan gaan slaap en was dus soggens klaar reg vir die dagtaak. In die hele Pompeji is daar bv. in die slaapkamer van net een huis 'n wasbak gevind. Aangesien die Romeine nie seep geken het nie, was al wat hulle soggens in elk geval kon doen, om 'n handvol koue water te skep en hul gesigte af te spoel. Dit het egter nie beteken dat die Romeine onsindelik op hul persoon was nie.

Hulle het nou wel nie soggens gewas nie, maar hulle het later in die dag tyd aan was, oefening en gimnastiek gewy. Hulle het verkies om al hierdie dinge in die middag te doen en het heelwat meer tyd daaraan bestee as wat ons vandag doen. Die Romeine het nie elektrisiteit geken nie, en hulle het ook nooit werklik doeltreffende lampe of fakkels gebad nie. Om hierdie rede het hulle dus so veel moontlik van die daglig gebruik gemaak. Almal, ryk en arm, het soggens met dagbreek opgestaan - en, aangesien bulle nie veel tyd aan hul toilet bestee het nie, dadelik met hul dagtake begin.

Om dieselfde rede het hulle dan ook saans taamlik vroeg reeds bed toe gegaan. Die lampe en die fakkels het net genoeg lig verskaf om die noodsaaklike werk by te doen. Omdat die Romeine so vroeg opgestaan het, was die oggende dus baie lank, en almal het geprobeer om bul dagtake in die loop daarvan af te handel, want in die middag wou almal rus en ontspan. Dit is waarom die opvoerings en die spele in die arenas in die middag begin het en waarom die inwoners van Ou Rome hul agtermiddae by die badbuis deurgebring het, net soos ons vandag saans bioskoop toe gaan of aan die een of ander binneshuise sport deelneem.

In die oggende het die Romeine dus toegesien dat hul slawe werk, of bulle het op die pleine en in hul winkels handel gedryf, of politieke probleme in die Forum bespreek. In die agtermiddag het almal na die badbuise gegaan, waar bulle in die reusebaddens gebad en in groot gimnastieksale liggaamsoefeninge gedoen het. By die baddens van Caracalla in Rome was daar ook ʼn sportveld waar die inwoners aan verskillende sportsoorte deelgeneem het. In die badbuis self was een of meer ruim voorkamers waar die Romeine ure lank die politiek, filosofie, literatuur en die kuns bespreek en na die jongste skinderstories geluister bet.

Die oorblyfsels van badhuise wat tot vandag toe behoue gebly het, gee ons 'n indruk van die geweldige afmetinge van hierdie openbare badgeriewe van Rome. Die badhuise het elk nie net een nie, maar twee swembaddens gehad, t.w. die frigidarium of kouewaterbad, en die tepidarium, waar die water altyd lekker lou gehou is. In die bekende baddens van Caracalla het hierdie twee groot baddens net een-sesde van die hele aanleg van sowat 215 m by 110 m beslaan.

Benewens hierdie baddens was daar gewoonlik ook nog 'n groterige “warm bad", die caldarium, en een of twee sweetbadsale, die sudaria, wat met ons Turkse baddens vergelyk kan word. Voorts was daar gimnastieksale, ontspanningsale waar die baaiers kon rus en ontspan, bewaakte sale waar hulle hul klere kon laat, winkels, barbiers (tonsores), parfumeurs en drogiste. Die badhuise was versier met blomtuine, spuitfonteine, standbeelde en mosaïekvloere, en daar was ook biblioteke en vergadersale.

Onder die vloere van badhuise was daar 'n ingewikkelde stelsel van gange waarlangs die hout waarmee die vure gestook is, aangebring is. Hierdie gange was breed genoeg vir twee perdewaens om maklik by mekaar verby te gaan. Onder die vloere was 'n stelsel van rookgange waarlangs warm lug gevloei het om die vertrekke te verhit en agter die pleistering binne die gebou was openinge waardeur die warm lug kon beweeg voordat dit deur die dak ontsnap.

• KENNIS, 1980, ISBN 079810824X, volume 2, bl. 256, 257