Andrei Tarkofski

Andrei Arsenjewitsj Tarkofski (Russies: Андрей Арсеньевич Тарковский, wetenskaplike transliterasie: Andrej Arsen’evič Tarkovskij; * 4 April 1932 in Sawrasjje (Завражье), Sowjetunie; † 29 Desember 1986 in Parys, Frankryk) was 'n Sowjet-Russiese rolprentregisseur, filmteoretikus, toneel- en operaregisseur wat deur baie deskundiges as een van die leidende filmmakers van die 20ste eeu en beste Russiese regisseur sedert Sergei M. Eisenstein erken word. Sy werk word deur spirituele en metafisiese onderwerpe, 'n gebrek aan konvensionele dramatiese strukture en storielyne asook ongewone kamerawerk met soms baie langsame bewegings gekenmerk. Tarkofski het hom in 1983 in Wes-Europa gevestig en nooit meer na Sowjet-Rusland teruggekeer nie.

Tarkofski, seun van die befaamde digter en vertaler Arseni Tarkofski (1907−1989), het in Moskou musiek en Arabies gestudeer voordat hy sy opleiding by die Sowjet-Russiese filmskool V.G.I.K. begin het. Reeds met sy debuutfilm Iwanowo detstwo («Iwan se kindheid», 1962) het hy die aandag van internasionale kritici getrek. Die film is tydens die Venesiaanse filmfees van 1962 met die Goue Leeu bekroon. Iwanowo detstwo het in die tyd van die sogenaamde Chroesjtsjof-ontdooiing ontstaan toe sensuur in die kulture sfeer verslap is. Al het Sosialistiese realisme nog steeds die teoretiese grondslag gevorm vir enige vorm van kuns, is die interpretasie en toepassing daarvan verbreed - tot so 'n mate dat Jean-Paul Sartre na die rolprent verwys het as 'n voorbeeld van «Sosialistiese surrealisme».^[1]

Tarkofski se rolprente sluit daarnaas Andrei Roebljof, Solaris, Die Spieël en Stalker in. Sy laaste twee films het in respektiewelik Italië en Swede ontstaan. Offret, wat in samewerking met baie lede van Ingmar Bergman se Sweedse span vervaardig is, was 'n tot dusver ongekende sukses tydens die Cannes-filmfees in 1986 en het vier pryse gewen. Laat in dieselfde jaar is Andrei Tarkofski in Parys aan longkanker oorlede.

Gedurende sy akademiese opleiding aan die rolprentskool was Tarkofski gefassineer deur Europese filmkuns - onder meer die werke van befaamde regisseurs soos Luis Buñuel, Ingmar Bergman en Federico Fellini asook die neorealistiese stroming in naoorlogse Italiaanse en Franse filmkuns. Naas outobiografiese elemente (so word in sommige van sy rolprente gedigte aangehaal wat deur sy vader geskryf is) word Tarkofski se styl gekenmerk deur besondere, herhalende beeldmotiewe wat dikwels in 'n rustige en byna statiese manier getoon word. Eerder as om enige handeling te ontwikkel, probeer Tarkofski met sy beeldmotiewe 'n bepaalde atmosfeer of stemming te skep. So ook in sy wetenskapsfiksie-meesterwerk Solaris, 'n filosofiese refleksie oor liefde, dood en heropstanding.

Solaris word naas 2001 - A Space Odyssey as een van die internasionaal mees erkende rolprente in die wetenskapsfiksie-genre beskou en is tydens die Cannes-rolprentfees van 1972 met 'n spesiale prys van die beoordelaarspaneel bekroon.^[2]

Wikimedia Commons bevat media in verband met Andrei Tarkofski.