Иса
| Иса | |
| Дәүләт |
 Россия |
|---|---|
| Нәрсәнең башкаласы | Зур Иса авыл җирлеге[d][1] |
| Административ-территориаль берәмлек | Зур Иса авыл җирлеге[d][1] |
| Халык саны |
678 (2002)[2], 533 (2010)[2] |
| Почта индексы | 431912 |
 | |
Иса (рус. Большая Поляна) — Мордовиянең Кадошкин районына керүче татар авылы. Авыл 17 гасырда телгә алына. Авылга нигезне Темников татарлары салган. Биләмәләре тирә-як рус һәм мукшы авылларын колачлаган. Шуңа күрә авылның икенче исеме — Зур Алан. Насакан-Потьма авылы белән бер авыл советы тәшкил итә.
Сыйфатлама
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Иса авылы Исса елгасы буена, Тарса кушылган җирдә урнашкан татар авылы. Биредә 350 хуҗалыкта 800 кеше яши. Авылның үзендә җирле хакимият урнашкан, 9 еллык мәктәп, мәчет, клуб, 5-6 шәхси кибет, пилорама бар, газ-су кертелгән, җирләрнең күпчелеген Мәскәү фермерлары алган.[3]
Тарихи белешмә
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]1763 елда биредә татарлар белән бергә 30 рус, морза Семен Еналеев коллары яшәгәннәр.
1869 елга авылда 200 йорт булган. Инкыйлабка кадәр авыл бай яшәгән. Ул чакта авыл өч өлеш, 3 авылга бүленгән: Нагур, Кече Иса, Олы Иса. 1913 елда 339 хуҗалыкта 2 497 кеше яшәгән. Хуҗалыкларда 431 алаша исәпләнгән, атсыз хуҗалыклар 87 булган. 447 сыер һәм тана, сыерсыз хуҗалыклар - 47. 3 мәктәп, 3 икмәк кибете, 2 янгын сүндерү машинасы, җил тегермәне, 3 май ясау аппараты, сарык тиреләрен эшкәртүче завод, 4 тимерчелек, 4 пекарня, 9 кибет булган һәм волость үзәге урнашкан.[4] Усман-бай Килдиев төзегән 200 урынлык волость хастаханәсе, 1906 елда ачылган казна мәктәбе.
Танылган шәхесләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Усман-бай Кильдеев (1843-1918), иганәче, Рәшит Сюняевның бабасының атасы.
- Гыйниятулла Капкаев (1856-1930), мөселман дин һәм җәмәгать эшлеклесе, Ырынбур мөселман диния нәзарәте (1893-1917) казые.
- Сөләйман Еналеев (1894-1938), офтальмолог, Татарстанның сәламәтлек саклау комиссары, КДМИ ректоры.
- Хәмзә Долотказин (1890-1979), укытучы, Пенза татар педагогия техникумы һәм Камышлы татар педучилищесы директоры.
- Абдулла Кротов (1919-2005), татар фольклорын саклаучы.
- Кәрим Долотказин (1935-2022), вуз укытучысы, икътисадчы, җәмәгать эшлеклесе.
- Рива Седелкина (Рюдиссер, радиодагы псевдонимы Галия Шәрәфи) (1947 елда туган), Азатлык радиосы дикторы.
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Чыганаклар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Топонимическ��й список татарских населенных пунктов Мордовии(үле сылтама)
- Фәүзия Бәйрәмова. Мишәр иле
 |
Бу — Мордовия географиясе турында мәкалә төпчеге. Сез мәкаләне үзгәртеп һәм мәгълүмат өстәп,  Википедия проектына ярдәм итә аласыз.
|