İçeriğe atla

UEFA

Vikipedi, özgür ansiklopedi
UEFA
Avrupa Futbol Federasyonları Birliği
SloganBiz futbolu önemsiyoruz. (We care about football.)[1]
Kuruluş15 Haziran 1954 (70 yıl, 143 gün önce.)
TürSportif organizasyon
Merkezİsviçre Nyon, İsviçre
Koordinatlar46°22′16″N 6°13′52″E / 46.371009°K 6.23103°D / 46.371009; 6.23103
Üyeler55 ulusal federasyon
Resmî dillerİngilizce, Fransızca, Almanca
BaşkanSlovenya Aleksander Čeferin[2]
Asbaşkanİsveç Karl-Erik Nilsson[2]
Genel SekreterYunanistan Theodore Theodoridis[3]
Ana organUEFA Kongresi[4]
ÜyelikFIFA
Resmî siteuefa.com

UEFA ya da açılımıyla Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (İngilizce: Union of European Football Associations; Fransızca: Union des Associations Européennes de Football; Almanca: Vereinigung Europäischer Fußballverbände), yalnızca Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti dâhil olmamak üzere, tüm Avrupa devletleri ve ek olarak Kıbrıs, İsrail, Kazakistan, Ermenistan, Gürcistan, Azerbaycan ve Rusya'yı da içine alan ve kendisine bağlı ülke federasyonlarından oluşan yarı federal bir spor kurumudur. Futbol, futsal ve plaj futbolunun Avrupa'daki yöneticisi ve denetleyicisi olan UEFA'nın resmî dilleri İngilizce, Almanca ve Fransızcadır. Merkezi ise İsviçre'nin Nyon kentinde bulunmaktadır.

UEFA, FIFA'ya bağlı altı konfederasyon içerisindeki en büyük konfederasyondur. Ayrıca yine diğer konfederasyonlar içerisindeki en güçlü mali ve sportif altyapıya sahip olanıdır. Neredeyse dünyanın tüm en iyi oyuncuları İngiltere, İspanya, Almanya, İtalya ve Fransa başta olmak üzere, Avrupa liglerinde oynamaktadır. Yine dünyanın en güçlü ulusal takımları da çoğunlukla UEFA üyesi federasyonların millî takımlarıdır. 2010 FIFA Dünya Kupası'nda yer alan 13 millî takım yine UEFA üyesiydi. Ayrıca FIFA Dünya sıralamasında yer alan ilk 20 takımın 12'si de UEFA üyesidir. Kadınlar futbolunda ise dünya sıralamasının ilk 20 takımının arasında 13 UEFA üyesi millî takım bulunmaktadır. Ayrıca 2007 yılındaki FIFA Kadınlar Dünya Kupası'nı kazanan Almanya kadın millî futbol takımı da UEFA üyesidir.

UEFA, İtalya, Fransa ve Belçika futbol federasyonları arasındaki görüşmeler sonrasında İsviçre'nin Basel şehrinde 15 Haziran 1954 tarihinde kurulmuştur. Sonrasında ise merkezi sırasıyla Bern'e, oradan da 1959'da Paris'e taşınmıştır. Birliğin idari merkezi 1995 yılından bu yana ise İsviçre'nin Nyon kentinde bulunmaktadır. Henri Delaunay UEFA'nın ilk Genel Sekreteri, Ebbe Schwartz ise ilk başkanıdır. Başlangıçta 25 ulusal federasyondan oluşan UEFA, genişlemelerle birlikte şimdiki 55 üyeli hâlini almıştır. UEFA'ya bağlı takımlar uluslararası alanda şimdiye dek on kez FIFA Dünya Kupası, yirmi bir kez Kıtalararası Kupa ve üç kez de FIFA Kulüpler Dünya Kupası'nı kazanmıştır. Kadın futbolunda ise üç kez FIFA Kadınlar Dünya Kupası ve bir kez de Altın Olimpiyat madalyası kazanılmıştır.

UEFA'nın kuralları ve aldığı kararlar Avrupa Komisyonu ile ters düşmemelidir. 1990'lı yıllarda televizyon hakları ve özellikle uluslararası transfer konuları Avrupa hukukuna uyumlu şekilde yeniden düzenlenmiştir.

Günümüzde UEFA başkanlığını Sloven avukat Aleksander Čeferin yürütmektedir.[2]

Yolsuzluk ve tartışmalar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kopenhag'da bir sokak lambası üzerindeki "UEFA Mafyası" ve "Futbol Salgını" yazan bir çıkartma fotoğrafı.
Hollanda'da dur işaretinin üzerine yapıştırılmış UEFA Mafyası çıkartması.

Avrupa genelindeki hoşnutsuz taraftarlar UEFA'yı sıklıkla "mafya" olarak tanımlamıştır. Rusya ve Bulgaristan 1. liglerinde ve İsveç'te oynanan bir Şampiyonlar Ligi grup aşaması maçında taraftarlar "UEFA mafyası" olarak tezehüratta bulunmuşlardır.[5] Bu tezehürat, stadyumlar dışında da kullanılmıştır; örneğin, Sırbistan ile Arnavutluk arasındaki (UEFA Euro 2016 eleme) maçının ardından Kosova'da bir Avrupa Birliği binası önünde yapılan protesto sırasında bu tezahürat yapılmıştır.[6] F.C. Kopenhag taraftarları, 2019-20 Avrupa Ligi son 16 turu rövanş maçında Corona tedbirleri kapsamında maçın UEFA tarafından seyircisiz oynanması kararı üzerine stadın çevresinde "UEFA MAFIA - THE PANDEMIC OF FOOTBALL" gibi sloganlar içeren pankartlar astılar.[7]

2015 FIFA yolsuzluk davasının ardından, o dönemin UEFA başkanı Michel Platini de davaya dahil oldu. İsviçreli savcılar, FIFA başkanı Sepp Blatter'ı Michel Platini'ye 2 milyon dolarlık (1.6 milyon £) rüşvet vermekle suçladılar. İsviçre başsavcısı Michael Lauber, "Bay Platini'yi bir tanık olarak sorgulamadık, bu doğru değil. Onu hem bir tanık hem de sanık olarak soruşturduk" dedi.[8][9] Soruşturma sonucunda Platini hem de Blatter, futbol ile ilgili faaliyetlerden men edildi. Platini, Spor Tahkim Mahkemesi'ne itiraz etti ve altı yıllık men cezası dört yıla indirildi. Daha sonra İsviçre mahkemelerine ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvurdu ancak bu mahkemeler itirazlarını reddetti.[10]

UEFA'nın 2022 yılının Şubat ayında blockchain şirketi Chiliz ile ortaklık kararı alması Avrupa genelindeki taraftar grupları tarafından eleştirildi.[11]

2020 yılında UEFA'nın Kulüp Mali Kontrol Kurulu tarafından hazırlanan ancak yayımlanmayan bir rapor sızdırıldı. Manchester City'nin mali ilişkin rapor, YouTube'da yayımlanan belgeseli "Britanya'nın En Büyük Futbol Skandalı mı?" belgeselini çeken Surise Media tarafından bulunmuştu.

Belgesel, raporun içeriğinin Birleşik Arap Emirlikleri'den gizemli bir adam tarafından 2012 ve 2013 yıllarında Manchester City futbol kulübüne iki adet 15 milyon £ hibe edilmesi olduğunu belirtmiştir. 30 milyon £'lik bu hibelerin, Premier Lig mali düzenlemele kurallarını ihlal ettiği iddia edildi. Yine iddialara göre, çoğunluğu devletin olan Birleşik Arap Emirlikleri telekomünikasyon şirketi Etisalat tarafından külüne yapılan ödemeler, aslında örtülü hibeydi. Rapor, bu hibenin aslında, Mansour bin Zayed Al Nahyan'a ait yatırım grubu Abu Dhabi United Group (ADUG) tarafından karşılandığını iddia ediyor.

Manchester City, Etisalat'ın 2015 yılında 30 milyon £'u tekrar ödediğini savundu, ancak UEFA karar komitesi bunu kabul etmedi. 2019'da UEFA, City'ye iki yıllık Avrupa yasağı getirdi, ancak bir yıl sonra Spor Tahkim Mahkemesi (CAS) tarafından bu yasak kaldırıldı. CAS, 30 milyon £'luk ödemelerin zaman aşımına uğramış olması nedeniyle kural ihlali olarak değerlendirilemeyeceğine karar verdi. Premier Lig ve UEFA mali kuralları, kulübe sınırsız miktarda sponsorluk finansmanı sağlanmasına izin verirken, kulüp zararlarını karşılamak için sınırlı miktarda hibeye izin vermektedir.[12]

[değiştir | kaynağı değiştir]
UEFA Şampiyonlar Ligi
UEFA Avrupa Ligi ve UEFA Avrupa Konferans Ligi
UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi

Üyeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

1: FIFA ve UEFA'daki resmî üyelik adı Bosna ve Hersek.
2: Eski AFC üyesi. (AFC 1954-1974; 1994'te UEFA'ya katıldı.)
3: Eski AFC üyesi. (AFC 1998-2002; 2002'de UEFA'ya katıldı.)

Turnuvalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kulüp düzeyi:

Feshedilen Turnuvalar
Şampiyonlar Listesi ve Rekorlar

Millî düzey:

Amatör düzey:

İlgili konular

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ödüller:

Niteleme:

Maç:

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Financial Report 2007/08" (PDF) (İngilizce). uefa.com. 2008. 12 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Kasım 2011. 
  2. ^ a b c "UEFA Executive Committee" (İngilizce). uefa.com. 11 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2011. 
  3. ^ "Role of the UEFA general secretary" (İngilizce). uefa.com. 12 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2011. 
  4. ^ "UEFA Organisation" (İngilizce). uefa.com. 11 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2011. 
  5. ^ "Inter Milan v Napoli as it happened". BBC Sport (İngilizce). 7 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024. 
  6. ^ "Kosovo Serbia Football | AP Archive". web.archive.org. 14 Nisan 2016. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024. 
  7. ^ "Spydige bannere pryder København: UEFA Mafia! - ronaldo.com". web.archive.org. 13 Aralık 2021. 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024. 
  8. ^ "Fifa scandal: Michel Platini drawn closer to Blatter case". BBC News (İngilizce). 29 Eylül 2015. 22 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024. 
  9. ^ "Platini says the SFr2m was contracted, Lauber says he is under investigation - Inside World Football". web.archive.org. 1 Ekim 2015. 1 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024. 
  10. ^ Ronay, Barney (5 Mart 2020). "Michel Platini's appeal over ban rejected by European court of human rights". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 17 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024. 
  11. ^ MacInnes, Paul (15 Şubat 2022). "Fan group 'appalled' by Uefa deal with cryptocurrency company". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024. 
  12. ^ Lawton, Martyn Ziegler, Matt (5 Temmuz 2024). "Man City accused over £30m 'sponsorship' payments". www.thetimes.com (İngilizce). Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta UEFA ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=UEFA&oldid=34010965" sayfasından alınmıştır