Turan

Turan (Farsça: توران), Orta Asya'da tarihi bir bölgedir. Terim İran kökenlidir^[1]^[2] ve belirli bir tarih öncesi insan yerleşimine, tarihi bir coğrafi bölgeye veya bir kültüre atıfta bulunabilir. İlk Turanlılar, İran Hükümdarı Feridun'un (Thraetaona) oğlu Tûr'un (veya Tûrac) soyundan gelen İranlı bir kabileydi.^[3]^[4]^[5]^[6]

Turan adına Avesta ve Firdevsî'nin Şehnâme eserinde rast gelinir. Tarihî İran-Turan savaşlarında Efrasiyab'dan da Turan imparatoru diye bahsedilir. Turan sözü XIX. asırdan itibaren aynı zamanda ideoloji yönüne çevrildi. Bu İdeoloji, Türk tarihinde siyasi, askeri ve kültürel sahalarda kendi tesirini göstermiştir. Turan'da Türklerin atası olan “Alp Er Tunga” adlı önder dünyaya gelmiştir. 6. yüzyıldan itibaren Turan sözcüğü – Türklerin (veya Türk ya da Türk halkının) mekan tuttuğu ülke anlamında kullanıla gelmiştir. Kaynaklarda İran halkı ve Turan halkının kıyasıya savaşlarından söz edilir. Karahanlılar devri eserlerde de geçer. Yusuf Balasagun'un eserinde geçer. Mahmud bin Vali'nin eserlerinde Tanrı dağı dolayına Turan adı verilmiştir. Bu Arap (veya İranlı) yazarın eserine göre Turan'da Türkler yaşamaktadır.

Ayrıca bakınız

Türkçülük

Kaynakça

^ "Tūrān; an Iranian term applied to the country to the north-east of Iran". 9 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2019.
^ van Donzel, Emeri (1994). Islamic Reference Desk. Brill Academic. s. 461. Iranian term applied to region lying to the northeast of Iran and ultimately indicating very vaguely the country of the Turkic peoples.
^ Allworth, Edward A. (1994). Central Asia: A Historical Overview. Duke University Press. s. 86. ISBN 0-8223-1521-1.
^ Diakonoff, I. M. (1999). The Paths of History. Cambridge University Press. s. 100. ISBN 0-521-64348-1. Turan was one of the nomadic Iranian tribes mentioned in the Avesta. However, in Firdousi’s poem, and in the later Iranian tradition generally, the term Turan is perceived as denoting 'lands inhabited by Turkic speaking tribes.'
^ Gnoli, Gherardo (1980). Zoroaster's Time and Homeland. Naples: Instituto Univ. Orientale. OCLC 07307436. Iranian tribes that also keep on recurring in the Yasht, Airyas, Tuiryas, Sairimas, Sainus and Dahis
^ Kafesoğlu, İ. (2010). Türk Milli Kültürü. Ankara: Ötüken Neşriyat.

Konuyla ilgili yayınlar

“Kırgız Tarıxı. Entsiklopediya” Bişkek 2003
“Mamlekettik til cana entsiklopediya borboru”
“İ.Arabаev atındağı Kırgız mamlekettik Pedagogikalık universiteti”
“Başkı red. Ü.А.Asanov, cooptuu red. А.А. Asankanov”
“Red keñeş: Ö.C.Osmonov (töraga) T.N Ömürbekov”

[1] "Tūrān; an Iranian term applied to the country to the north-east of Iran". 9 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2019.

[2] van Donzel, Emeri (1994). Islamic Reference Desk. Brill Academic. s. 461. Iranian term applied to region lying to the northeast of Iran and ultimately indicating very vaguely the country of the Turkic peoples.

[3] Allworth, Edward A. (1994). Central Asia: A Historical Overview. Duke University Press. s. 86. ISBN 0-8223-1521-1.

[4] Diakonoff, I. M. (1999). The Paths of History. Cambridge University Press. s. 100. ISBN 0-521-64348-1. Turan was one of the nomadic Iranian tribes mentioned in the Avesta. However, in Firdousi’s poem, and in the later Iranian tradition generally, the term Turan is perceived as denoting 'lands inhabited by Turkic speaking tribes.'

[5] Gnoli, Gherardo (1980). Zoroaster's Time and Homeland. Naples: Instituto Univ. Orientale. OCLC 07307436. Iranian tribes that also keep on recurring in the Yasht, Airyas, Tuiryas, Sairimas, Sainus and Dahis

[6] Kafesoğlu, İ. (2010). Türk Milli Kültürü. Ankara: Ötüken Neşriyat.

[1]