İçeriğe atla

Ordu (şehir)

Kontrol Edilmiş
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu sayfa Ordu ilinin şehir merkezini anlatmaktadır. İl için Ordu (il) sayfasına bakınız.

Koordinatlar: 40°58′N, 37°54′E

Ordu
Şehir
Boztepe
Gölköy
Taşbaşı
Ordu Sahil
Ordu Yöresel Evler
Ulugöl Tabiat Parkı
Altınordu
Slogan:
Düşünen Üreten Yarışan Ordu
Ordu'nun Türkiye'deki konumu
Ordu'nun Türkiye'deki konumu
ÜlkeTürkiye
İlOrdu
İdare
 • Belediye BaşkanıMehmet Hilmi Güler (AK Parti)
Zaman dilimiUTC+03.00 (TRS)
Alan kodu452
Plaka kodu52

Ordu, Türkiye'nin Ordu ilinin merkezi olan şehirdir.

Osmanlı döneminde, 1920 yılında, bağlı olduğu Trabzon vilayetinden ayrılmış, 4 Nisan 1920 tarihinde il statüsüne kavuşmuştur. 2020 yılında TÜİK verilerine göre 19 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 772 mahalle bulunmaktadır.[1] İl merkezinden doğuya gidildikçe D.010 Gülyalı, batıya il yolundan 52.82 gidildikçe Perşembe, Karadeniz Sahil Yolu'ndan D.010/ gidildikçe Fatsa, Ünye ilçelerine ulaşılır. Güneye giden en önemli yol; Ulubey, Gürgentepe, Gölköy, Mesudiye ilçelerinden geçer.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ordu ili MÖ 400 yılından önce şehir merkezinin 5 kilometre dışında olan halk arasında Bozukkale olarak bilinen bölgede "Kotyora" adıyla kurulmuştur. Kotyora, "Kut Yöresi" anlamına gelmektedir. Eski zaman içinde bölgede yaşayan Lazların ve Gürcülerin "Ordu" vilayetini Kotyora olarak isimlendirdiği düşünülmektedir[2]

Araştırmalara göre Ordu, ilk olarak Türkler tarafından kurulmuş bir yerleşke olsa da antik bir tarihede sahiptir.Bugün ki Ordu'nun kurulduğu yerde Günümüzde Ordu yakınlarında Kurul Kalesi adında bölge içinde antik kalıntılar olarak İl merkezine 13 km. Mesafede bayadı köyü sınırları içinde olan sivri bir kaya üzerine kurulmuş 1. derece arkeolojik ve doğal sit alanı olup, antik bir yerleşke bulunmaktadır. 250 - 300 adet merdiven gün ışığına çıkarılmış, Kazı esnasında bulunan pişmiş topraktan çatı kiremitleri, duvar örgüsü seramik parçaları incelenmiş ve M.Ö. II. ve I. yüzyılda yerleşim yapıldığı tespit edilmiştir. T.C. Ordu Valiliği ve Müze Müdürlüğü tarafından 2010 ve 2011 yıllarında arkeolojik kazı çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu alan, Karadeniz Bölgesi'nde İlk arkeolojik kazı alanıdır. Kazılar sonucu 3000 yıl öncesine ait tapınak ve kale duvarlarına rastlanmıştır. 2012 yılında da kazılara devam edilmiştir. Arkeolojik Kazı çalışmalarında kullanılmak üzere “Kazı Evi” hizmete açılmıştır. “Kotyora”nın ise bu antik kalıntılarla ile hiçbir tarihi bağlantısı ise bulunmamaktadır. Ordu adı, 1396 yılında Hacı Emiroğlu Süleyman Bey tarafından Giresun'u fethetmek için toplanan 12 bin kişilik kuvvetin, günümüzdeki Eskipazar mevkiinde toplanması sonucu verilmiştir.[3]

Karadenizli Yazar Özhan Öztürk'e göre ise Kotyora adı bölgenin eski sakinleri olan Kolhislilerden (Tzan/Lazlardan) mirastır. Kotyora kelime anlamı itibarıyla Koto (Eski Lazca: Çanak, çömlek) + uri (Lazcada aidiyet belirtir) Kotoyuri, "çömlekçi; çanak, çömlek yapılan yer" anlamına gelir.[4] Bölgenin eski sakinleri olan Tzan/Can/Zan (Lazların) Antik ve Orta Çağ kaynaklarıyla sabit varlığı ve bölgeye Canik (Tzanika/Zanik: Tzan/Can/Zan: Lazların eski ulusal isimleri + ika bölge, ülke, toprak = Tzan/Laz Bölgesi) ismini ve başka pek çok toponim bırakmaları şehre de Kotyora ismini verdiklerini destekler niteliktedir.[5]

Ayrıca 1831'de ise Fatsa sınırlarından itibaren Ordu, Ulubey, Gölköy yöreleri tamamen Mesudiye ve Aybastı ilçeleri Erzurum eyaletine bağlı Şarkikarahisar livasına, Fatsa'nın iç ve batı kısımlarıyla Ünye, Canik (Samsun) livasına bağlanmıştır.

2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun[6] ve akabinde 2013 yılında çıkarılan 6447[7] sayılı kanun ile Ordu'da sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başladı.[8]

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu veriler Ordu ilinin şehir merkezinin nüfus verileridir. İl nüfusu için Ordu (il) sayfasına bakınız.
Yıl Toplam Şehir Kır
1927[9] 113.899 8.209 105.690
1935[10] 146.180 10.115 136.065
1940[11][a] 97.892 10.192 87.700
1945[12][b] 79.820 10.346 69.474
1950[13] 88.557 11.668 76.889
1955[14] 95.804 14.933 80.871
1960[15][c] 85.363 20.029 65.334
1965[16] 100.996 27.303 73.693
1970[17] 115.787 38.483 77.304
1975[18] 125.703 47.481 78.222
1980[19] 132.950 52.785 80.165
1985[20] 151.361 80.828 70.533
1990[21][d] 142.075 102.107 39.968
2000[22] 150.586 112.525 38.061
2007[23] 167.829 134.005 33.824
2008[24] 168.765 132.280 36.485
2009[25] 171.915 135.878 36.037
2010[26] 177.707 141.341 36.366
2011[27] 183.780 145.455 38.325
2012[28] 186.000 147.913 38.087

2013 yılında Ordu büyükşehir statüsü kazanıp ilin tamamı büyükşehir sınırlarına girmiştir ve merkez ilçenin ismi Altınordu olarak değiştirilmiştir.

İklim

[değiştir | kaynağı değiştir]
 Ordu iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 25,8 28,3 32,8 36,5 35,6 37,3 37,1 36,3 36,4 34,2 32,4 29,7 37,3
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 10,8 10,9 12,0 15,2 19,2 24,0 26,7 27,3 24,3 20,2 16,4 13,0 18,3
Ortalama sıcaklık (°C) 6,8 6,8 8,0 11,4 15,7 20,4 23,0 23,2 20,0 15,9 11,8 8,8 14,3
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) 3,8 3,8 5,1 8,3 12,4 16,5 19,4 19,8 16,7 12,9 8,7 5,8 11,1
En düşük sıcaklık (°C) −7,2 −6,7 −4,7 −1,4 3,4 8,4 12,6 13,0 8,2 2,5 −1,5 −3,2 −7,2
Ortalama yağış (mm) 94,8 78,7 77,9 69,6 54,6 75,9 63,2 68,5 79,4 133,4 127,0 112,1 1.035,1
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü[29]
Ordu'nun 1961'den 1990'a kadar olan dönemini kapsayan iklim haritası. (Walter ve Lieth formatında, metrik, °Santigrat ve milimetre, Geoklima 2.1 ile yapılmış grafik)

Kardeş şehirler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Gölköy ilçesinin kurulması ilr nüfus azalmıştır.
  2. ^ Perşembe ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
  3. ^ Ulubey ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
  4. ^ Gülyalı ve Kabadüz ilçelerinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Güncel Nüfus Değerleri isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 2 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2016. 
  3. ^ BAŞ Mithat, Ordu Yöresi Tarihi, Ordu Belediyesi Yayınları, Ordu 2012
  4. ^ Özhan Öztürk. Pontus, Antikçağ'dan Günümüze Karadeniz'in Etnik ve Siyasi Tarihi, Genesis Yayınları. Ankara 2011, S.492
  5. ^ Özhan Öztürk. Pontus, Antikçağ'dan Günümüze Karadeniz'in Etnik ve Siyasi Tarihi. Genesis Yayınları. Ankara 2011. S.566
  6. ^ "6360 - Resmî Gazete". 15 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2014. 
  7. ^ "6447 - Resmî Gazete". 6 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2015. 
  8. ^ "Kanun No. 6447". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2015. 
  9. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  10. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  11. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  12. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  13. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  14. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  15. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  16. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  28. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  29. ^ "Resmî İstatistikler - Ordu". Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 1 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2016. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Ordu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ordu_(şehir)&oldid=33948661" sayfasından alınmıştır