Mihail Skobelev

Mihail Dmitriyeviç Skobelev
Mihail Skobelev'in 1881/1882'ye ait son yılına ait fotoğrafı.(Sergey Lvoviç Levitski)
Lakabı	Beyaz General Beyaz Paşa Kanlı Gözler
Doğum	29 Eylül 1843(1843-09-29) Sankt-Peterburg Rus İmparatorluğu
Ölüm	07 Temmuz 1882 (38 yaşında) Moskova Rus İmparatorluğu
Defin yeri	Spasski köyü kilisesi
Bağlılığı	Rus İmparatorluğu
Branşı	Rus İmparatorluk Ordusu
Hizmet yılları	1861–1882
Rütbesi	Piyade General
Çatışma/savaşları	1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı, Ocak Ayaklanması, Plevne Savunması, Lofça Muharebesi, Ziştovi Muharebesi, Şıpka Geçidi Muharebeleri, Göktepe Savaşı
Ödülleri	St. George Nişanı St. Vladimir Nişanı St. Anna Nişanı
Sonraki işi	Siyasetçi

Mihail Skobelev (Rusça: Михаил Дмитриевич Скобелев / Mikhail Dmitriyeviç Skobelev, 29 Eylül 1843; Sankt-Peterburg - 7 Temmuz 1882; Moskova, Rus İmparatorluğu), Rus subay. Rus İmparatorluğu'nun Türkistan'ı işgali sırasında ve 93 Harbi olarak da bilinen 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'nda önemli görevlerde bulunmuştur.

Mihail Skobelev 29 Eylül 1843 tarihinde Sankt-Peterburg'da doğdu.

1857 Hint Ayaklanmasından sonra gelen İngiliz hükûmetleri Afganistan'ın bir tampon devlet olarak kalmasına olumlu yaklaşıyordu. Bu dönemde Skobelev, Konstantin Kaufman ve Mihail Grigoryeviç Çernyayev gibi diğer Rus komutanlarla birlikte, Afganistan'a kadar olan Orta Asya bölgelerinde kazanımlar elde ederek güneye ilerlemeye devam etti ve 1865'te Taşkent ele geçirilerek ilhak edildi.

1868'de Taşkent'e (bugün Özbekistan'ın başkenti) gönderildi. 1873'te General Konstantin P. Kaufmann'ın Aşağı Amu Derya (Ceyhun) bölgesinndeki Hive Hanlığı'na karşı yürüttüğü başarılı sefere (1873) katıldı. 1875'te Hokand Hanlığı'nda bir ayaklanmanın başlamasından sonra Andican'ı alarak (Ocak 1876) Rusların bütün hanlığı ele geçirmelerini sağladı. Hokand 19 Şubat 1876'da Rusya İmparatorluğu tarafından ilhak edildi ve adı Fergana olarak değiştirildi. Fergana bölgesi, 1967 yılında kurulmuş Rus Türkistanı'na bağlandı. Tümgeneralliğe yükseltilen Skobelev, Fergana'nın ilk Rus valisi oldu. Direnişçi Türk komutan Canibek Polat Han idam edildi. Ancak Özbek tarihçileri, Polat Han'a çok benzeyen bir kişinin, onun elbiselerini giyerek yerine geçip, kendisini Canibek Polat için feda ettiğini, Canibek Polat'ın ise ailesinden kalanlar ile birlikte Azerbaycan ve Gürcistan üzerinden Osmanlı Devleti'ne sığındığını söylerler. 1876 ile 1885 yılları arasında hanedan üyelerinin de yakalananları idam edildiler.

1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'nın patlak vermesi üzerine, Skobelev Avrupa cephesinde görevlendirildi. Hanedandan prenslerin dışında, Kafkasya cephesinin kumandanlığına Mihail Tarieloviç Loris-Melikov, Avrupa cephesinin kumandanlığına da Mihail Skobelev grtirildi.

Kısa sürede Rus Ordusu Plevne'ye kadar indi. İkinci Plevne Muharebesi sırasında 31 Temmuz günü Rus genelkurmayı asker yönünden üstünlük yanında büyük topçu üstünlüğünü de göz önünde tutarak Rus ve Rumen birleşik ordusunun zafer kazanacağı ümidiyle Kridener'e saldırı emri verdi. 9. Kolordu kenti kuşatıp 3 koldan saldırıya geçti. General Şahovski'nin süvarileri doğudan, Mihail Skobelev'in piyadeleri ise Gravitsa mevzilerinin olduğu kuzeyden saldırdı. General Şahovski'nin kuvvetleri iki tahkimatı ele geçirip ilerlediler ancak Rus birlikleri topçu birliklerine ve sayı fazlalığına karşın, tepede iyi şekilde mevzilenmiş ve iyi şekilde topçuları konumlanmış Osmanlı birliklerinin etkili saldırıları ile karşılaştılar ve tüm uğraşılara rağmen direniş kırılamadı. Birliklerinin dörte birinden fazlası ya yaralanmış ya da ölmüş olan Şahovski ve Skobelev geri çekilmek zorunda kaldılar. Greviça'da mevzilere bütün güçleri ile yüklenmeye çalışan ve hatta süvarilerini bile ateş hattına süren Ruslar, buna rağmen fazla bir kazanç elde edemeyip yine ağır kayıplarla geri çekildiler.^[1]

Dördüncü Plevne Muharebesi sırasında 13 ve 14 Kasımda emri altındaki birliklerle general Tobleben'den izinsiz Plevne'deki Osmanlı mevzilerine bir saldırı düzenlese de, bu hareketi başarısızlıkla ve 400 Rus askerinin ölümü ile sonuçlandı.^[1]

Skobelev, komutanı olduğu Rus Ordusu ile birlikte birçok önemli muharebeyi kazandı. 26 Haziran 1877 tarihindeki Ziştovi Muharebesi, 1 - 3 Eylül 1877 tarihlerindeki Lofça Muharebesi ve Şıpka Geçidi Muharebeleri bunların arasındadır. Rusya, Edirne'yi ve Ayastefanos'u (Yeşilköy) ele geçirerek, 31 Ocak 1878'de Osmanlıları ateşkese zorladı.

Bu arada, Edirne'nin Rusların eline geçmesinden sonra Selimiye Camii içindeki İznik çinilerinin bir kısmı Skobelev'in emriyle sökülerek Moskova'ya götürülmüştür.^[2]

Savaşın sonunda Ayastefanos'ta Skobelev'in sekreterliğini ünlü Rus ressam Vasili Veresçagin yapıyordu. Veresçagin daha sonra Skobelev'in önemli yağlı boya tablolarından bazılarını yapacaktır.

Savaştan sonra Türkmenistan'a geri dönen Skobelev, 1880'de Hazar Denizi ve Aral Gölü arasında ve Horasan'da yaşayan Türkmenlere karşı yürütülen seferlerin komutasını üstlendi. Türkmenistan'ın 1878 yılında kurulduğunda ilk adı Yengi Şäher ("yeni şehir")^[3] olan Göktepe kentini 12 Ocak 1881 tarihinde ele geçirdikten^[4] sonra, siviller dahil büyük bir katliamın emrini verdi. Göktepe Kalesi'nin kumandanı Tıkma Serdar liderliğinde 25 bin kişiyle savunma yapmakta olan kentin direnişi, kuşatmanın ancak 24. gününde kırılabildi. Rus güçleri tünel kazıp kale duvarının altına 1160 kilogram dinamit yerleştirdiler ve 12 Ocak 1881 günü büyük bir patlama ile kale kapısını yıkarak içeri girdiler.^[5]

Mihail Skobelev bir konuşmasında;

diyerek bağırmış. Türkmenler, Skobelev'in Türkler'den iğrendiği, bu sebepten Göktepe'de binlerce günahsız insanın öldürülmesi emrini verdiği görüşündedirler. Bu kırım 1991 yılından itibaren her yıl anılmaktadır.^[6] Kesin kayıp sayısı bilinmemekle birlikte, Türkmenistan'ın kurucu Devlet Başkanı Saparmurat Türkmenbaşı tarafından kaleme alınan Ruhname kitabında, 1879 ve 1881 yıllarında Göktepe Savaşı'nda 40 bin Türkmenin şehit düştüğü yazılmıştır.^[4] Ayrıca 6 Ekim 2014 tarihinde Göktepe'de bu savaşı anlatan bir müze açılmıştır.^[7][8]

Skobelev Aşkabat'a gitmek üzereyken geri çağrıldı ve Minsk Kolordusunun başına getirildi.

1882 başlarında siyasete atıldı. Paris ve Moskova'da Panslavizm yanlısı konuşmalar yaparak Alman ve Slav ırkları arasında bir çatışmanın kaçınılmaz olduğundan söz etti. Bu görüşleri, 1881'de Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'yla bir ittifaka girmiş olan Rus hükûmetinin resmi politikasına ters düşüyordu. Bu nedenle Sankt-Peterburg'a geri çağrıldı. Ardından henüz 39 yaşını tamamlamadan kalp krizinden öldü.^[9] Skobelev gibi önemli bir generalin bu kadar genç yaşta ve dinç iken ölümü, çeşitli şüphelere yol açtı. Bu erken ölüm Rusya'yı önemli bir askerî liderden mahrum etmiş oldu.^[10] Ölümüyle ilgili bir senaryo, Aleksandr Kuprin'in Temptation adlı kısa hikâyesinde de geçmektedir.^[11]

Skobelev'in naaşı, Ryazan eyaletinin Rannenburg bölgesinde bulunan ve Skobelev'in aile mülkü olan Spasski köyündeki kilisede defnedilmiştir.

Savaş alanında her zaman beyaz bir üniforma ve beyaz bir atla görülmesi, askerleri arasında Beyaz General ve Beyaz Paşa lakablarıyla anılmasına yol açmıştır.

Dzhanik Feyziyev'in yönettiği 2006 Rusya yapımı 93 Harbi'ni konu alan Türk Hamlesi adlı sinema filminin başrol karakterlerinden biri olan Mihail Skobelev'i oyuncu Aleksandr Baluev canlandırmıştır.^[12] Film, Boris Akunin'in aynı adlı romanından kendisinin uyarladığı bir senaryo ile gerçekleştirilmiştir.^[13]

Bulgaristan'ın başkenti Sofya'da Skobelev'in adı verilmiş General Mihail D. Skobelev Bulvarı adlı geniş bir bulvar bulunmaktadır.<ref>"Gen. Mihail D. Skobelev Blvd". worldplacebox.com. Erişim tarihi: 14 Eylül 2017. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

Rus kaynaklı

• St. Stanislaus Nişanı, 1. sınıf kılıçlı
• St. Anna Nişanı, 1. ve 4. sınıf
• St. George Nişanı, 2., 3. ve 4. sınıf
• St. Vladimir Nişanı, 3. sınıf kılıçlı
• Altın Kılıç Cesaret Ödülü
• Elmaslı Altın Kılıç Cesaret Ödülü
• Balkanların Dönüşümü için Elmaslı Altın Kılıç Cesaret Ödülü

Yabancı kaynaklı

• Kızıl Kartal Nişanı, 1. ve 2. sınıf kılıçlı (Prusya)
• Üstünlük Madalyası (Prusya)
• Büyük Takovo Haçı Nişanı (S��rbistan)
• Karadağlı Madalyası
• Sırbistan Cesaret Altın Madalyası
• Romanya Askerî Değer Madalyası

Wikimedia Commons'ta Mihail Skobelev ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Meyer, Karl E.; Blair Brysac, Shareen (17 Mart 2009). Tournament of Shadows: The Great Game and the Race for Empire in Central Asia. Basic Books. ss. 161, 165-169, 238. ISBN 9780786736782. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
• Kurat, Akdes Nimet (1948). Rusya tarihi: 1 Başlangiçtan 1917'ye kadar. Türk Tarih Kurumu Basımevi. s. 352. Erişim tarihi: 13 Eylül 2017. 
• Demirtepe, M. Turgut; Özkan, Güner (1 Şubat 2013). Uluslararası Sistemde Orta Asya: Dış Politika ve Güvenlik. International Strategic Research Organization (USAK). ss. 3-4. ISBN 9786054030743. Erişim tarihi: 13 Eylül 2017. 
• "Göktepe ile ilgili bilgiler" (İngilizce). 14 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2017.