II. Velîd
| II. Velîd | |
|---|---|
 Arapça Hüsn-ü Hatt ile "Velîd" yazısı | |
| Emevî Halifesi | |
| Hüküm süresi | 743-744 |
| Önce gelen | Hişam bin Abdülmelik |
| Sonra gelen | III. Yezîd |
| Doğum | 706 |
| Ölüm | 16 Nisan 744 |
| Hanedan | Emevî Hanedanı |
| Babası | II. Yezid |
| Dini | Sünni İslam |
II. Velid veya Velid bin Yezid (Arapça: الوليد بن يزيد), on birinci Emeviler halifesidir. Amcası olan halife Hişam bin Abdülmelik'in 743de ölmesi üzerine halife olmuştur. 743 ile 744 yıllarında iki ay yirmi gün süren çok kısa bir dönem halifelik yaptıktan sonra şimdi Ürdün'de bulunan bir kale etrafında yapılan bir savaşta ölmüştür. Yerine halife olarak kuzeni III. Yezid geçmiştir ve o da çok kısa bir dönem halifelik yapmıştır.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Velid, Halife Hişam'ın veliahtı idi ama Velid'in yaşı ilerlemeye başlayınca içki içmesi ve sefahat hayatı yaşaması dolayısıyla kendinden şikayetler çoğaldı. Hişam bunlara çok kızdı ve Velid'le konuşarak bu şekil hayattan ayrılmasını ona tavsiye edip onu azarladı. Ayrıca Velid'e en iyi içki arkadaşını sürgüne göndermesi için emir verdi. Velid'in veliahtlık tazminatını da azalttı. Ayrıca onu dini içeren konularda daha hassas davranmaya davet etti. Hişam o kadar kızgındı ki, eğer Velid bu kurallara riayet etmezse veliahtlığı Hişam'ın oğluna bırakabileceğini bir tehdit olarak Velid'e bildirdi.
Amcası zamanında Velid'in fakir ve fukaraya karşı gayet cömert davrandığı, özellikle körlere ve topallara büyükçe sadakalar dağıttığı, bilinmektedir. Halife olduktan sonra da bu yolda devam etmiş ve ülkesindekilere mutlaka zekat kaidelerine uymalarını ve fakir fukarayı böylece korumalarını bildiren mektuplar göndermiştir.
Halifeliğe geldiği zaman yaptığı isabetsiz vali tayinleriyle fena bir idareci olduğunu açıkça ortaya koydu. Horasan'a vali tayininde önce orada zaten vali olan Nasır bin Seyyar'ın valiliğe devam etmesini onayladı. Fakat Yusuf bin Ömer Velid'e güzel hediyeler ve belki de diğer çeşit rüşvet vererek Velid'in fikrini değiştirmesini sağladı. Velid de Nasır'ı Horasan valiliğinden atarak bu göreve Yusuf bin Ömer'i atadı. Amcası Yusuf bin Muhammed'i de Medine valisi olarak atadı.
Yahya bin Zeyd'in Horasan'da bulunduğu öğrenildi. O zaman Horasan valisi olan Nasır, ona İslam'in tek olduğuna dair ana imana uyarak onu Halife Velid'e gidip onunla konuşup onu iknaya çalıştı. Fakat Yahya bunu kabul etmedi ve Velid'in halife olmadığında israr etti ve Horasan'da isyan bayrağı açtı. Önce kazandığı birkaç galibiyetten sonra bir çarpışmada yenilerek bu çarpışmada öldürüldü.
Velid amcasının oğlu Süleyman bin Hişam'ı hapse attırdı. Halbuki Süleyman dini bütün bir kişi olarak halk tarafından sevilip sayılmaktaydı ve Velid'in ise yarenleriyle içki içmesi, şarkılar söylemesi ve sefahat yapması ile adı çıkmıştı. Gerçekten Velid şiir söyleyip dinlemek ve at yarışları tertip etmekten hoşlanmaktaydı. Kendinden küçük ama daha dindar olan kardeşi Yezid bin Velid bile yeni halifenin kaidelere umursamazlığından konuşabiliyordu. Böylece Velid aleyhine olan büyük bir klik ortaya çıktı.
Bu grup Velid'e suikast yapmak için planlar yapmaya başladılar. Bu planları gerçekleştirmek ve komplolarına katılmak için Halid bin Abdullah'ı davet ettiler. Halid bu komploya katılmayı kabul etmedi. Bununla da kalmadı ve bu komplo hakkında Velid'i biraz kapalı şekilde uyardı. Bu Velid'de aksi tesir yaptı ve açık açık komployu haberini kendine vermediği ve komploya katılanların isimlerini ifşa etmediği için kızgısını Halid'den aldı ve Halid'i hapis ettirdi. Sonra da Halid'i eline geçirmek için Horasan Valiliğine atadığı Yusuf bin Ömer'in elli milyon dirhem verme teklifini kabul etti ve Halid'i Yusuf bin Ömer'e teslim etti. Yusuf Halid'e işkence uyguladı ve bu işkence uygulaması sırasında Halid öldü. Bu gelişme Velid'in birçok yakın akrabasını bile çok kızdırdı.
Halife Velid hakkında bu komployu uzak Ermenistan'da vali olan Mervan bin Muhammed bile duydu. Mervan Velid'e bir mektup yazarak halkın isteklerine daha uygun bir siyaset uygulamasını, bunun Emeviler Hanedanı'na gelebilecek tehlikeyi önleyeceğini ve devletin daha istikrarlı olmasına yol açacağını ifade etti ve Velid'i uyardı. Fakat Velid'in bu uyarılara hiç kulak asmadığı belirtilir.
Bir büyük ordu halinde Arap kabile halkı ve bedeviler silahlı olarak Şam üzerine yürüdüler. Halife'yi Şam şehrinin dışlarında bulunan bir kalede kıstırmayı başardılar. Modern Ürdün'de bulunan Al-Agdaf adlı bu kalede Velid'in emrinde ancak ufak bir savunma birliği vardı. Velid kaleyi kuşatanlara karşı çok iyi savaştı. Ama 16 Nisan 744de bu kaleyi savunmakta iken öldürüldü.
Velid kendini takip edecek halife olarak sırayla iki oğlu olan Hakem ve Osman'ı göstermiştir. Onun bu isteğini ifade eden 21 Mayıs 743 tarihli çok belagatlı bir mektup Tabarî tarihine eklenmiştir.[1] Fakat Emeviler sarayı ileri gelenleri Ermenistan'da vali olan amcaları Mervan'ın da isteği aleyhine hemen kardeşi III. Yezid'e biat ederek onun halife olmasını sağladılar.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Velid şairlere ve edebiyata olan ilgisi ve şairleri koruması üzerine ad yapmıştı. Kendisinin de şiir yazdığı bilinmektedir ve klasik Arap şekil ve konularına uygun şiirleri zamanımıza ulaşmıştır. Tabarî tarihine Velid'in yazdığı birkaç şiiri eklemiştir.[1]
Tam ispat edecek kaynak elimizde olmamakla beraber Ürdün vadisine ve yakın çöllerde bulunan birkaç av ve eğlence köşkünün Velid tarafından yaptırıldığı kabul edilmektedir. Kasr Amra adlı bir köşkü yaptıran kişinin de II. Velid olduğu iddia edilmektedir ama birkaç otorite bunu kabul etmemekte bu köşkün başkaları tarafından yaptırıldığını kabul etmektedirler.[2]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Muhammad ibn Jarir al-Tabari (ed. Ehsan Yar-Shater çev. David Stephan Powers)(1989-2007) The History of al-Ţabarī 40 Cilt, Albany: State University of New York Press ISBN 0-88706-563-5 (Cilt 24) (İngilizce)
- ^ Bakin Qasr'Amra 3 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişme tarihi:10.19.2009)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hitti, Philip H. (çev. Salih Tuğ), (1968) Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi (IV Cilt), İstanbul:Boğaziçi Yayınları.
- Çağatay, Neşet (1993),Başlangıcından Abbasilere Kadar (Dinî-İçtimaî-İktisadî-Siyasî Açıdan) İslam Tarihi: , Ankara:Türk Tarih Kurumu ISBN 9751605342
- Üçok, Bahriye (1979) İslam Tarihi Emeviler- Abbasiler, Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Basımevi (1.Basım:1968)
- Muir, William (1924), The Caliphate; Its Rise, Decline and Fall, Edinburgh, Bölüm 56. Websitesi: http://www.answering-islam.org/Books/Muir/Caliphate/index.htm13 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişim tarihi: 30.8.2009)
- Muhammad ibn Jarir al-Tabari (ed. Ehsan Yar-Shater çev. David Stephan Powers)(1989-2007) The History of al-Ţabarī 40 Cilt, Albany: State University of New York Press ISBN 0-88706-563-5 (Cilt 24) (İngilizce)
