Archie Shepp

Archie Shepp
Genel bilgiler
Doğum	Archie Shepp 24 Mayıs 1937 (87 yaşında) Fort Lauderdale, Florida, ABD
Tarzlar	Caz
Çalgılar	Tenor saksofon, soprano saksofon, piyano, vokal
Resmî site	www.archieshepp.com

Archie Shepp (d. 24 Mayıs 1937; Fort Lauderdale, Florida), Amerikalı caz saksofoncudur.

Philadelphia, Pensilvanya'da büyümüş ve tenor saksofona odaklanmadan önce orada piyano, klarinet ve alto saksofon çalışmıştır (zaman zaman soprano saksofon da çalmaktadır).

Shepp en çok altmışlardaki tutkulu Afrikamerkezci müzikal fikirleri ile tanınmaktadır ve Afrika kökenli insanların karşılaştıkları haksızlıkları vurgulamıştır. Aynı zamanda New York Contemporary Five ve Cecil Taylor, John Coltrane gibi çağdaşlarının bulunduğu "New Thing" ile ortak çalışmalarından ötürü isim yapmıştır.

Shepp Goddard College'de 1955 yılından 1959'a dek drama çalışmış ancak New York'a taşınmasından sonra yeterli rol bulamaması üzerine profesyonel olarak müziğe dönmüştür. Avantgard piyanist Cecil Taylor'ın orkestrasına katılmadan önce kısa bir süre bir Latin caz orkestrasında çalmıştır. Piyanist Taylor o dönemde çok eksantrik Thelonious Monk etkili bir oluşumdan çıkıp 1960'lar avantgardının en önemli ve sıra dışı ismi olma yolunda ilerliyordu. Shepp Air, The World of Cecil Taylor ve Cell Walk for Celeste gibi Taylor'ı tanımlan en önemli albümlerde çalmıştır.

Shepp'in kendi isminde yaptığı ilk kayıtlar New York Contemporary Five orkestrası ile olmuştur ve bu orkestrada Don Cherry de vardı. John Coltrane'in hayranlığı ona Impulse! kayıtlarının da yolunu açmıştır ve bunlardan ilki 1964 yılında çıkan Four for Trane albümü idi. Bu albüm Coltrane bestelerinden oluşuyordu ve ona tromboncu Roswell Rudd, basçı Reggie Workman ve alto saksofoncu John Tchicai eşlik etmişti. Giant Steps albümü Coltrane'in en meşhur albümlerinden biri idi ve bu yeni sürümlerin koleksiyonu da cazın olduğu yerde donup kalmadığının bir göstergesi idi. Coltrane, Shepp ve diğerleri bu müziği tekrar bir adım öteye taşıyordu.

Shepp, Coltrane'in 1965 başlarındaki A Love Supreme kayıtlarında da yer almıştır ama nihai plakta onun çaldıkları yoktur (bunlar daha sonra, 2002'de yeniden çıkartılan albümde bulunmaktadır). Ancak Shepp yine 1965 yılında, Tchichai ve Four for Trane kayıtlarında bulunan diğerleri ile çok etkili ve aşırı avantgard Ascension albümünde Coltrane'in yanında yer aldığını göstermiş ve ikilinin 1965 sonlarına doğru çıkan New Thing at Newport albümleri (plağın bir yüzünde Coltrane, diğerinde Shepp'in kayıtları vardır) avantgard müzik dünyasında bu isimleri ölümsüzleştirmiştir. Her ne kadar bazı müzik eleştirmenleri tarafından Coltrane etkisinde kalmakla itham edilmiş olsa da, bu durum o yıllarda yıldızlığa oynayan hemen her saksofuncu için öne sürülen bir şeydi (mesela özellikle de Wayne Shorter için).

1965 yılında aynı zamanda Fire Music (Ateş Müziği) diye bir plak da çıkaran Shepp, Afrikamerkezcilik ile ilgili politik bilinçlenmesinin ilk sinyallerini vermeye başlamıştı: Malcolm X için bir ağıt içeren bu albümün başlığı da bir Afrika müzik geleneğine dayanıyor, aynı zamanda tüm bu projenin ne kadar tutkulu olduğuna da işaret ediyordu. Albüm Shepp'in cazın sınırlarını zorlamakla birlikte yer yer geleneksel bebop türüne bağlı kaldığının da göstergesi idi çünkü "Prelude To A Kiss" ve "The Girl From Ipanema" gibi standartlar çok çeşitli tempolarda ve nefesli sazların geçişleri ile çalınmıştı.

1967'deki The Magic Of Ju-Ju albümü de ismini bir Afrika müzik geleneğinden almaktadır ve bu albümdeki müzik doğrudan Afrika tarzından beslenmektedir, yoğun bir Afrikalı perküsyon grubu yer almıştır. O dönemdeki pek çok Afrikalı-Amerikalı cazcı Afrikamerkezcilikten ve Afrika kıtasının müzikal geleneklerinden haberdar olmaya başlamıştı. Archie Shepp, Pharoah Sanders ile birlikte bu akımın başını çekiyordu. The Magic of Ju-Ju albümü gelecekteki birkaç yıl için Shepp'in 'sound'unu belirlemişti.

Shepp bir sonraki dönemde farklı şeyler denemeye devam etti, zaman zaman topluluklarında armonikacılar ve şairlerle çalıştı. Bu dönemde, 1972'de gerçekleştirdiği Attica Blues ve The Cry Of My People siyah özgürlük konusundaki en sert ifadelerini içerir. Attica Blues, Attica Hapishanesi ayaklanmasına cevabıdır.

Shepp'in kariyeri, 1970'lerin sonlarında ve daha sonra eski bölgelerle yeni bölgeler arasında zigzag çizmekle geçti. Bir yandan Afrika kökenli müzikleri keşfetmeye devam ederken bir yandan da blueslar, baladlar kaydetti. Horace Parlan ile 1977 yılında kaydettiği Goin' Home ve Charlie Parker ile Sydney Bechet gibi önemli isimlerin anısına gerçekleştirdiği kayıtlar ve R&B bağlamında yaptıkları bunlara örnek gösterilebilir; ayrıca Jasper Van't Hof ve Dresch Mihály Avrupalı sanatçılarla da pek çok kayıt gerçekleştirdi. 1990'ların başından beri Fransız trompetçi Eric Le Lann ile sık sık çalmaktadır ve bu sanatçı ile 1995 yılında Live in Paris isimli bir albüm kaydetmiştir.

Shepp kariyeri boyunca çeşitli zamanlarda ilk aşkına yani oyunculuğa da döndü, eserleri arasında The Communist (1965) ve Lady Day: A Musical Tragedy (1972) de vardır.

1970'lerden 2000'lere dek University of Massachusetts, Amherst'te Afrika-Amerika Çalışmaları bölümünde profesörlük yapan Shepp müzik ve müzik tarihi eğitimleri vermiştir. Shepp 1970'lerin başlarında da benzer görevi Buffalo'daki SUNY üniversitesinde üstlenmiştir.

1981 yılında çekilen Imagine the Sound belgeselinde müziği ve şiirleri hakkında bilgi vererek ve müziğini icra ederek yer almıştır.

Shepp aynı zamanda 1984 yılında Sun Ra hakkında hazırlanmış bir Fransız belgeselinde yer almış ve kendisi ile bu gizemli caz efsanesi hakkında röportaj yapılmıştır. Filmde Shepp'in Sun Ra'nın Arkestra'sı ile çaldığı bölüm1 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. de vardır.

• Four for Trane - (1964) Impulse Records
• Fire Music - (1965) Impulse Records
• On This Night (1965) w Bobby Hutcherson on vibes
• The Magic of Ju-Ju (1967)
• The Way Ahead (1968) - Impulse Records
• Kwanza - (1968-69)
• Attica Blues (1972) - Verve Records
• The Cry of My People (1972) - Impulse Records
• Archie Shepp and Horace Parlan - Goin' Home (1977) -
• Archie Shepp and Dollar Brand Duet - (1978) -
• Blue Ballads - (1995) - With John Hicks (piano), George Mraz (bass) and Billy Drammond (drums).
• Archie Shepp and Roswell Rudd Live in New York (2001) - reunion concert

• Resmi web sayfası27 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Detaylı bilgi