Wikang Bolinao

Bolinao
Bolinao
Binu-Bolinao
Katutubo sa	Pilipinas
Rehiyon	Bolinao and Anda, Pangasinan
Pangkat-etniko	Mga Bolinao
Mga natibong tagapagsalita
Pamilya	Austronesyo Malayo-Polinesyo Pilipinas Gitnang Luzon Sambaliko Bolinao; ; ; ; ;
Sistema ng panulat	Latin (Alpabetong Filipino); Baybayin sa kasaysayan
Opisyal na katayuan
Pinapamahalaan ng	Komisyon sa Wikang Filipino
Mga kodigong pangwika
ISO 639-3	smk
Glottolog	boli1256
	Naglalaman ang artikulong ito ng mga simbolong ponetiko ng IPA Posible po kayong makakita ng mga tandang pananong, kahon, o iba pang mga simbolo imbes ng mga karakter ng Unicode dahil sa kakulangan ng suporta sa pag-render sa mga ito. Para sa isang panimulang gabay sa mga simbolong IPA, tingnan ang en:Help:IPA.

Ang Bolinao language o Binubolinao ay isang wika mula sa Gitnang Luzon na partikular na sinasalita sa mga bayan ng Bolinao at Anda, Pangasinan sa Pilipinas. Tinatayang mayroon itong 50,000 tagapagsalita,^[2] na ginagawang ikalawang pinakasasalitang wikang Sambaliko. Karamihan sa mga nagsasalita ng Bolinao ay nakakapagsalita din ng Pangasinan at Ilokano.

Ponolohiya

Mayroong 21 ponema ang Bolinao: 16 na katinig at limang at patinig. Medyo payak ang kayarian ng pantig. Naglalaman ang bawat pantig ng hindi bababa sa isang katinig at isang patinig.

Mga patinig

May limang patinig ang Bolinao. Ang mga ito ay:

/a/ isang nakabukang harapang di-bilugang patinig (open front unrounded vowel ) tulad ng Hilangang Amerikanong Ingles na salitang father
/ə/ (sinsulat bilang ⟨e⟩) isang gitnang sentrong patinig (mid central vowel) tulad ng pagbigkas ng salitang Ingles na telephone
/i/ isang nakasarang harapang di-bilugang patinig (close front unrounded vowel) tulad ng salitang Ingles na machine
/o/ isang nakasarang-gitnang likuran na bilugang patinig (close-mid back rounded vowel) tulad ng Ingles na forty
/u/ isang nakasarang likuran na bilugang patinig (close back rounded vowel) tulad ng salitang Ingles na flute

Mayroong anim na pangunahing diptonggo: /aɪ/, /əɪ/, /oɪ/, /uɪ/, /aʊ/, and /iʊ/.

Mga katinig

Nasa ibaba ang tsart ng mga katinig ng Bolinao. Lahat ng pagtigil ay hindi binibigkas na may pabugang hangin. Nangyayari ang velar nasal sa lahat ng posisyon kabilang ang nasa simula ng salita.

Mga katinig ng Bolinao
		Bilabiyal	Dental	Palatal	Belar	Glotal
Pang-ilong (nasal)		m	n	(ny) /ɲ/	ng /ŋ/
Plosibo	Walang boses	p	t		k	’ /ʔ/
Plosibo	Tininigan	b	d		g
Aprikado	Walang boses		(ts)	(ty) /tʃ/
Aprikado	Tininigan			(dy) /dʒ/
Prikatibo			s	(sy) /ʃ/		h
Plap			r
Aproksimado				j	w
Lateral			l	(ly) /ʎ/

Paghahambing ng wika

May isang karaniwang kawikaan^[3] mula sa Pilipinong bayani na si Jose Rizal na isinalin sa Ingles, (“He who does not acknowledge his beginnings will not reach his destination”), at sinundan ng wikang panlalawigan na Pangasinan, at pang-rehiyon na wikang Ilokano, at orihinal na salin mula sa wikang Tagalog ang ginawa para sa paghahambing:

Bolinao	"Si'ya a kai tanda' nin lumingap sa pinangibwatan na, kai ya makarate' sa keen na."
Pangasinan	"Say toon agga onlingao ed pinanlapuan to, agga makasabi'd laen to."
Ilokano	"Ti tao nga saan na ammo tumaliaw iti naggapuanna ket saan nga makadanon iti papananna."
Tagalog	"Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan."

Tingnan din

Mga wika ng Pilipinas

Mga sanggunian

↑ Bolinao sa Ethnologue (ika-18 ed., 2015)
↑ Ethnologue (1990)
↑ "National Philippine Proverb in Various Philippine Languages". Carl Rubino's Homepage.

[e18-1] Bolinao sa Ethnologue (ika-18 ed., 2015)

[2] Ethnologue (1990)

[3] "National Philippine Proverb in Various Philippine Languages". Carl Rubino's Homepage.

[1]