Parañaque

Parañaque

ᜉᜇᜈᜒᜌᜃᜒ

Lungsod ng Parañaque
Parañaque; ᜉᜇᜈᜒᜌᜃᜒ; Lungsod ng Parañaque
Mataas na urbanisadong lungsod
	Tanawin ng Parañaque mula sa himpapawid.
	Mapa ng Kalakhang Maynila na nagpapakita sa lokasyon ng Parañaque
	Parañaque Lokasyon sa Pilipinas
	Mga koordinado: 14°30′03″N 120°59′29″E / 14.5008°N 120.9915°E
Bansa	Pilipinas
Rehiyon	Pambansang Punong Rehiyon (NCR)
Lalawigan	—
Distrito	— 1381000000
Mga barangay	16 (alamin)
Pagkatatag	1572
Ganap na Bayan	30 Nobyembre 1572
Ganap na Lungsod	15 Pebrero 1998
Pamahalaan
• Punong Lungsod	Eric L. Olivarez
• Pangalawang Punong Lungsod	Joan Villafuerte
• Manghalalal	346,078 botante (2022)
Lawak
• Kabuuan	46.57 km2 (17.98 milya kuwadrado)
Taas	Formatting error: invalid input when rounding m (39.0 ft tal)
Populasyon (Senso ng 2020)
• Kabuuan	689,992
• Kapal	15,000/km2 (38,000/milya kuwadrado)
• Kabahayan	182,216
Ekonomiya
• Kaurian ng kita	ika-1 klase ng kita ng lungsod
• Antas ng kahirapan	2.50% (2021)
• Kita	₱8,671,495,898.10 (2022)
• Aset	₱26,883,368,638.48 (2022)
• Pananagutan	₱2,030,470,820.91 (2022)
• Paggasta	₱7,497,477,697.97 (2022)
Sona ng oras	UTC+8 (PST)
Kodigong Pangsulat	1700–1720
PSGC	1381000000
Kodigong pantawag	02
Uri ng klima	Tropikal na monsoon na klima
Mga wika	wikang Tagalog
Websayt	paranaquecity.gov.ph

Ang Lungsod ng Parañaque, o mas kilala bilang Parañaque, ay isa sa mga bayan at lungsod na bumubuo ng Kalakhang Maynila sa Pilipinas. Ito ay naliligiran sa hilaga ng Lungsod ng Pasay, ng Lungsod ng Taguig sa hilagang-silangan, Lungsod ng Muntinlupa sa timog-silangan, Lungsod ng Las Piñas sa timog-kanluran, at ng Look ng Maynila sa kanluran.

Kasaysayan

Parañaque noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Ang Parañaque ay itinatag noong 1572, sa kadahilanang ang lugar ay malapit sa dagat, ang mga Paraqueños (Parañaquense) ay nakipagkalakalan sa mga Intsik, Indones, Indians at Malayans. Noong panahong iyon ang pangunahing hanapbuhay ay ang paggawa ng asin, pangingisda, pagtatanim ng bigas, paggawa ng sapatos, paggawa ng tsinelas at paghahabi. Ang komunidad ay pinamumunuan ng cabeza de barangay, isang kanluraning bersyon ng mga lokal na tagapamuno at ang mga principalia bilang mga lokal na aristokrata, isang napaka-matibay na institusyon sa lipunan dahil sila ay ang mga kalimitang gumaganap sa mga pampolitikang posisyon. Sila ay makatwiran at tagapamagitan ng pangangailangan ng mga mga mananakop na Espanyol. Ang edukasyon ay limitado para sa principalia lamang dahil sila lang ang may kakayahang magbayad para rito. Ang naitalang simula ng Palanyag ay nagsimula noong 1580 nang si Fr. Diego de Espinar, isang misyonerong Augustinian, ay hinirang na tagapamahala ng kumbento o relihiyosong bahay ng bayan. Bilang residenteng pari, siya ay nagtatag ng bahay ng misyon doon, na may hurisdiksiyon na umaabot hanggang sa Kawit sa lalawigan ng Cavite. Ang Konseho ng Definitors (o konseho ng mga pinuno ng relihiyon order) noong ika-11 Mayo 1580, ay tinanggap ng Palanyag bilang isang malayang bayan. Ang larawan ng patrona ng Palanyag na si Nuestra Señora del Buensuceso, ay dinala sa St. Andrew's Church sa La Huerta noong 1625.

Nasasaad sa ilang tala na dahil ang Palanyag ay matatagpuan sa sangang-daan ng Maynila, at ng mga lalawigan ng Cavite at Batangas, naging daan ito para maging importanteng bahagi nang kasaysayan ng Pilipinas ang mga taong-bayan nito. Sa panahon ng pananakop ng mga Intsik na mandarambong na si Limahong noong 1574, ang mga mamamayan ng Parañaque, lalo na yaong mula sa Barangay Dongalo, ay matapang na pumigil sa pag-atake sa Maynila. Ito ay ang kinilala bilang ang "insedente sa Red Sea" dahil sa mga dugo na dumaloy bilang resulta ng pagtatanggol na ginawa ng tao mula sa baryo Sta. Monica, dating pangalan ng barangay. Nang sakupin ng mga Briton ang Maynila noong 1762, ang mga taong-bayan ay muling naging tapat sa mga mananakop na Espanyol, lalo na sa mga Augustinian. Ang pagsalakay gayunpaman ay nagpakita na ang kapangyarihan ng mga Espanyol ay hindi masusupil at matapos ang higit sa isang daang taon, ito ay mapatunayan na totoo. Pagkatapos ay dumating ang Himagsikang Pilipino (mga huling bahagi ng ika-19 na siglo) at ang napagtanto ng mga Espanyol na ang bayan ay isang praktikal na lagusan patungong Cavite, ang balwarte ng mga rebolusyonaryo Katipunero. Gayundin naman para sa mga rebolusyonaryong nakabase sa Cavite, nakita nila ang bayan bilang kanilang lagusan patungong Intramuros, ang sentro ng pamahalaang Espanyol sa Maynila. Ang mga kilalang Paraqueños, tulad ni Manuel Quiogue at ng sekular na pari na si Padre Pedro Dandan ay naging prominenteng rebolusyonaryo. Nang nasakop na ito ng mga Amerikano, isa ang Parañaque sa mga bayan na unang nagkaroon ng pamahalaan.

Pagiging lungsod

Ang Lungsod ng Parañaque ay ang ika-11 na lungsod sa kalakhang Maynila (sumunod sa Lungsod ng Las Pinas noong 1997), at hinirang bilang urbanisadong lungsod ni dating Pangulong Fidel V. Ramos noong 15 Pebrero 1998.

Ang Lungsod ng Parañaque ngayon

Sa pag-aari ng estratihikong lokasyon ang Parañaque, ito ang isa sa mahalagang sentro ng pangangalakal at paghahanapbuhay sa Kalakhang Maynila. Ang Baclaran, kung saan matatagpuan ang malalaking mga bahagi ng mga kagamitang tuyo, ay isa sa pinakamapilang pamilihan sa bansa. Ang mga nayon ng mga maliliit na mangingisda na tinatawag na "fisherman's wharves" ay matatagpuan din sa malapit sa barangay La Huerta, kung saan matatagpuan ang merkado na mayroong bilang ng mga restawrante na naghahain ng mga pagkaing pangkaragatang sariwa na DAMPA. Mayroon ding itong sariling pambansang paliparang pandaigdigan at ang Duty Free Philippines para sa mga kagamitang naangkat na.^[3] at ang Ang Bagong Nayong Pilipino Entertainment City kung saan ang tatlong pinagsamang mga resort ay nakalisensya ng PAGCOR - Philippine Amusement & Gaming Corporation, ay matatagpuan. Noong 9 Oktubre 2018, ang Parañaque Integrated Terminal Exchange ay binuksan sa lungsod na ito at siya rin ang kauna-unahang daungang-lupa sa Pilipinas.

Noong Mayo 2001, pormal na napasinayaan ang SM City Sucat (dating SM Supercenter Sucat); at noong Nobyembre 2002, ang ikalawang SM City mall sa lungsod ng Parañaque ay naitayo, ang SM City Bicutan, na naging isa sa pinakakilalang mall sa lungsod ng Parañaque sumunod sa Uniwide Coastal Mall, Uniwide Sucat sa Dr. A. Santos Ave. Noong Hulyo 2007, naitayo ang unang strip mall na matatagpuan sa San Antonio ang "Santana Grove". Matatagpuan dito ang Shopwise, Jollibee, Chowking, Starbucks, Icebergs, Behrouz, Guernicas, Pan De Manila, Wi-Tribe, Bacolod Chk-n-Bbq, Serye Restaurant, Mongkok, Tapa King, RCBC, MLM Dental Nook, Greenhills Christian Fellowship, Human Heart Natures, South Support Printing at ang Teleperformance. Noong Abril 2008, pormal na binuksan at pinasinayaan ang Pergola Lifestyle Mall sa BF Homes at noong Agosto ng kaparehong taon, binuksan ang dakilang Mall of Asia sa Diosdado Macapagal Blvd. Noong Nobyembre 2014, binuksan at pinasinayaan ang SM City BF Parañaque sa BF Homes.

Pamahalaan

Alkalde	Panunungkulan


Ramon Pascual	1954–1963
Eleuterio de Leon	1963–1972
Florencio Bernabe, Sr.	1972–1986
Rodolfo G. Buenavista	1986–1988
Walfredo Ferrer	1988–1992
Pablo R. Olivarez	1992–1995
Joey P. Marquez	1995–2004
Florencio M. Bernabe, Jr.	2004–2013
Edwin DL. Olivarez	2013–2022
Eric L. Olivarez	2022–kasalukuyan

Distrito at mga Barangay

Ang Parañaque ay binubuo ng dalawang distritong pambatas na nahahati pa sa 16 na Barangay. Ang Unang distrito ay mayroong walong barangay sa kanlurang bahagi ng lungsod, samantalang ang ikalawang distrito ay binubuo rin ng walong barangay sa silangang bahagi ng lungsod.

Habang ang mga barangay ang mga paghahating administratibo ng lungsod, at ang legal na bahagi ng panirahan at kinatatayuan ng mga Establisyemento at bahay, maraming mamamayan ang gumagamit ng kanilang mga subdibisyon (village) sa halip na kanilang mga barangay.

Mga barangay

Mapang politikal ng Parañaque

Ang Parañaque ay hinati sa 16 barangay, kung saan ang bawat 8 barangay nito ay bumubuo sa isang distrito.

Barangay	Distrito	Populasyon ^[4] (2020)	Laki (km²)	Densidad (/km²)	Kodigong postal
Baclaran	una	33,850	0.6372	33477.72	1702
BF Homes	ikalawa	92,752	7.695	10846.26	1720/1718
Don Bosco	ikalawa	54,188	3.8475	12377.13	1711
Don Galo	una	10,550	0.2322	46627.91	1700
La Huerta	una	8,592	0.5372	16358.90
Marcelo Green	ikalawa	37,574	3.0619	9396.78
Merville	ikalawa	26,615	3.044	6698.75	1709
Moonwalk	ikalawa	72,520	3.7728	15801.00	1709
San Antonio	ikalawa	70,134	2.8719	20838.82	1707/1715
San Dionisio	una	72,522	6.6256	9199.32
San Isidro	una	79,372	3.6522	18902.31
San Martin de Porres	ikalawa	20,283	1.5565	13451.98
Santo Niño	una	28,925	2.4597	11479.04	1704
Sun Valley	ikalawa	50,087	1.7775	21145.43
Tambo	una	26,928	3.0969	8462.98	1701
Vitalez	una	5,100	0.572	7898.60

Kasalukuyang mga Opisyal (2022-2025)

Posisyon	Pangalan
Punong-Lungsod	Eric Olivarez
Pangalawang Punong-Lungsod	Joan Villafuerte
Unang Distrito
Kinatawan	Edwin Olivarez
Mga Konsehal	Rufino M. Allanigue
	Jaime N. de los Santos
	Joan V. Densing
	Raquel Gabriel
	Alma Moreno
	Eric Baes
	Florante C. Romey, Jr.
	Jason P. Webb
Ikalawang Distrito
Kinatawan	Joy Myra S. Tambunting
Mga Konsehal	Florencia N. Amurao
	Carlito D. Antipuesto
	Edwin R. Benzon
	Norberto A. Bonsol
	Conchita S. Bustamante
	Giovanni E. Esplana
	Jose Enrico T. Golez
	Valmar C. Sotto
ABC President	Teodoro Virata, Jr.
SK Federation President	Marinelle Formentera

Edukasyon

Ang Lungsod ng Parañaque ay mayroong magkakaibang sistema ng edukasyon na mayroong espesyalisasyon sa iba't-ibang larangang akademiko at teknikal at mayroong maraming paaralan at kolehiyo.

St. Andrew's School - pinakamagandang eskwelahan sa lungsod ng Parañaque
St. Paul College of Parañaque
Olivarez College - tanging eskwelahan sa lungsod ng Parañaque na accredited ng PAASCU Level II at PACUCOA Level III

Paaralan ng Pamahalaan

Parañaque City College of Science and Technology, Administrator: Mrs.Socorro C. Rivera

Mga Pasyalan

Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino
Berma Mall (Baclaran)
Casino Filipino (beside NAIA)
Asia World City (the HIStory World Tour concert of Michael Jackson was held in this venue)
Dampa (Ninoy Aquino Ave.)
SM City Bicutan
SM City Sucat
Jaka Plaza (Sucat)
Elorde Boxing Sports Center (Sucat)
Uniwide Coastal Mall (Roxas Blvd.)
Uniwide Sucat / Super 8 (Dr.A. Santos Avenue)
First restaurant of Max's of Manila
Wild Card Boxing Gym (BF Homes), the practice home of boxing champ Manny Pacquiao and other boxing icons.
Santana Grove (Sucat)
The Pergola Lifestyle Mall (Aguirre Ave., BF Homes)
Shopwise Sucat (Dr. A. Santos Ave.)
Simbahan ng Baclaran, officially the National Shrine of Our Mother of Perpetual Help, one of the biggest and most active churches in the country where devotees flock to hear mass every Wednesday
Olivarez Coliseum (Dr. A. Santos Avenue)
Olivarez College (Dr. A. Santos Avenue)
Don Galo Motor Works (Quirino Ave. Don Galo)
Duty Free Philippines

Transportasyon

Abenida Dr. Arcadio Santos

Ang Parañaque ay pinagsisilbihan ng LRT (sa pamamagitan ng estasyon ng Baclaran, na matatagpuan sa Lungsod ng Pasay) at ng PNR (sa pamamagitan ng estasyon ng Bicutan). Sa lungsod matatagpuan din ang Terminal 1 ng Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino, na nasa Abenida Ninoy Aquino.

Ang lungsod ay pinagsisilbihan ng ilang mga mahahalagang lansangan, tulad ng South Luzon Expressway at Metro Manila Skyway sa silangan, at Manila–Cavite Expressway at Abenida Elpidio Quirino sa kanluran. Ang Abenida Dr. Arcadio Santos ang nagsisilbing pangunahing daang arteryal ng lungsod.