เจ้าจอมมารดาตานี ในรัชกาลที่ 1

เจ้าจอมมารดาตานี เป็นธิดาของเจ้าพระยาอรรคมหาเสนา (บุนนาค) และคุณลิ้ม ในช่วงเวลาที่เจ้าจอมมารดาตานีเกิดนั้นเป็นเวลาเดียวกับ พระยาจ่าแสนยากร (เสน) (ยศขณะนั้น) ปู่ของท่านกลับมาจากราชการทัพที่เมืองตานี ท่านจึงได้ชื่อว่า ตานี

เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชเสด็จขึ้นครองราชสมบัติ เจ้าพระยาอรรคมหาเสนา (บุนนาค)ได้ถวายคุณตานีเพื่อเข้าเป็นบาทบริจาริกาในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ท่านเป็นเจ้าจอมที่เป็นที่โปรดปรานคนหนึ่ง ในพระราชวังฝ่ายในออกนามเจ้าจอมตานีว่า เจ้าคุณวัง เจ้าจอมตานีมีพี่น้องร่วมบิดาซึ่งได้ถวายตัวต่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชอีกหลายคน เช่น เจ้าจอมนกเกิดจากคุณมิ่ง เจ้าจอมส้มเกิดจากคุณฉิม เจ้าจอมชูเกิดจากคุณตุ๊ และเจ้าจอมจิตรเกิดจากคุณกอง

หลังจากที่เจ้าจอมตานีประสูติพระราชโอรสพระราชธิดา 2 พระองค์ คือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นสุรินทรรักษ์ และ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจงกล จึงได้รับเลื่อนเป็น เจ้าจอมมารดาตานี

เจ้าจอมมารดาตานีเป็นผู้มีความสามารถทางด้านงานดอกไม้ดังที่ปรากฏในเพลงยาวคำอธิษฐาน 12 ประการที่คุณพุ่ม กวีหญิงสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ได้ประพันธ์ไว้ ว่า

ขออย่าให้เป็นดอกไม้ของเจ้าคุณวัง

เจ้าจอมมารดาตานีถึงแก่อนิจกรรมในรัชกาลใดไม่สามารถสืบได้

• สายสกุลเจ้าพระยาอรรคมหาเสนา (บุนนาค) เก็บถาวร 2012-11-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• ศันสนีย์ วีระศิลป์ชัย. 'ลูกท่านหลานเธอ ผู้อยู่เบื้องหลังความสำเร็จในราชสำนัก'. [ม.ป.ท.] : สำนักพิมพ์มติชน, พิมพ์ครั้งที่ 1 พ.ศ. 2546. หน้า หน้าที่. ISBN 974-322-778-4