อำเภอประจันตคาม

อำเภอประจันตคาม
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Prachantakham
น้ำตกตะคร้อในตำบลบุฝ้าย
คำขวัญ:  ดินแดนไม้กวาดงาม ลือเลื่องนามน้ำตกใส ไผ่เศรษฐกิจอำไพ รวมหลากหลายหัตถกรรม
แผนที่จังหวัดปราจีนบุรี เน้นอำเภอประจันตคาม
พิกัด: 14°3′54″N 101°30′54″E / 14.06500°N 101.51500°E / 14.06500; 101.51500
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ปราจีนบุรี
พื้นที่
• ทั้งหมด	904.005 ตร.กม. (349.038 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)
• ทั้งหมด	54,181 คน
• ความหนาแน่น	59.93 คน/ตร.กม. (155.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	25130
รหัสภูมิศาสตร์	2507
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอประจันตคาม หมู่ที่ 2 ถนนหน้าอำเภอ ตำบลประจันตคาม อำเภอประจันตคาม จังหวัดปราจีนบุรี 25130
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประจันตคาม เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดปราจีนบุรี

อำเภอประจันตคามปัจจุบันมีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอปากช่องและอำเภอวังน้ำเขียว (จังหวัดนครราชสีมา)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอนาดีและอำเภอกบินทร์บุรี
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอศรีมหาโพธิ
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองปราจีนบุรี และอำเภอปากพลี (จังหวัดนครนายก)

ในปี พ.ศ. 2369 ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 3 แห่งราชวงศ์จักรี เจ้าอนุวงศ์เป็นกบฏยกทัพมาตีเมืองนครราชสีมา เมื่อชาวเมืองนครราชสีมาได้รวมกำลังตีกองทัพเจ้าอนุวงศ์แตกพ่ายไปแล้วพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวได้โปรดฯแต่งทัพและให้เจ้าพระยาบดินทร์เดชา (สิงห์) เมื่อครั้งเป็นพระยาราชสุภาวดีเป็นแม่ทัพยกไปตีเมืองเวียงจันทน์เพื่อปราบกบฏให้ราบคาบ เมื่อตีเมืองเวียงจันทน์ได้แล้วอพยพครอบครัวรี้พลบางส่วนจากเมืองเวียงจันทน์ เมืองมหาชัยกองแก้ว เมืองทางฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขง เมืองสกลนคร และอีกหลายเมืองในภาคอีสานของไทยมาด้วย ท้าวอุเทนบุตรท้าวสร้อยเพียเมืองแสนพร้อมกับท้าวฟองบุตร พระยาชัยสุนทรเจ้าเมืองกาฬสินธุ์ และท้าวอินทร์บุตรเจ้าเมืองสกลนครซึ่งคุมกำลังพลเป็นนายกองของทัพหัวเมืองซึ่งเจ้าเมืองส่งไปช่วยรบกับทัพเมืองกรุงได้นำคนที่ถูกอพยพมาตั้งกองรวมกันอยู่เป็นหมู่บ้านใหญ่ในพื้นที่ประจันตคามในปัจจุบัน ต่อมาท้าวฟองยกกำลังไพร่พลแยกไปเลือกพื้นที่ตั้งเป็นเมืองอยู่ที่กบินทร์บุรีท้าวอินทร์ยกกำลังไพร่พลไปเลือกพื้นที่ตั้งเป็นเมืองอยู่ที่พนัสนิคมฝ่ายท้าวอุเทนได้รวบรวมกำลังไพร่พลไปเลือกที่ตั้งเมืองอีกเช่นกัน เลือกทำเลได้ที่ดงยางหรือบ้านเมืองเก่าตั้งเป็นเมือง

เมืองประจันตคามอุบัติขึ้นในปี พ.ศ. 2376 เมื่อตั้งเป็นเมืองเรียบร้อยแล้วท้าวอุเทนเจ้าเมืองได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นหลวงภักดีเดชะ ว่าราชการเมืองได้ 2 ปีเศษเกิดศึกญวนมาตีเมืองพนมเปญซึ่งเป็นเมืองขึ้นของไทยในสมัยนั้น พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดฯให้เจ้าพระยาบดินทร์เดชา (สิงห์)เป็นแม่ทัพยกไปช่วยเมืองพนมเปญและได้เกณฑ์เมืองประจันตคามเมืองพนัสนิคมและเมืองกบินทร์บุรีรวมเป็นกองทัพหน้าส่วนหนึ่ง ยกไปสู้กับญวนประมาณ 3 ปีเศษจึงขับไล่ข้าศึกญวนถอยไปเจ้าเมืองทั้ง 3 ผู้ร่วมรบมีความชอบในราชการทัพเมื่อกลับมาได้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็นที่พระในนามเดิมทั้ง 3 ท่าน เจ้าเมืองประจันตคามจึงได้เป็นพระภักดีเดชะ

สมัยรัชกาลของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกำลังทรงดำริปฏิรูปการปกครองหัวเมืองจะทรงยุบหัวเมืองเล็กเช่นเมืองประจันตคาม เมืองกบินทร์บุรีลงเป็นอำเภอ จึงยังไม่ตั้งเจ้าเมืองอีกแต่ให้หลวงสุรฤทธา (ท้าวพรหมา) ปลัดเมืองรั้งราชการอยู่ 3 ปีก็ถึงคราวยุบเมืองประจันตคามลงเป็นอำเภอเรียกว่าอำเภอประจันตคามในปี พ.ศ. 2448 รวมระยะเวลาก่อตั้งเป็นเมืองประจันตคามอยู่ 72 ปี

• วันที่ 30 มีนาคม 2461 โอนพื้นที่ตำบลสัมพันธ์ อำเภอประจันตคาม ไปขึ้นกับอำเภอศรีมหาโพธิ^[1]
• วันที่ 1 พฤศจิกายน 2468 ยุบตำบลอินไกร ไปรวมกับตำบลโพธิ์งาม^[2][3]
• วันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2473 เปลี่ย��แปลงเขตอำเภอศรีมหาโพธิกับอำเภอประจันตคาม โดยโอนพื้นที่หมู่ 14–15 (ในขณะนั้น) ของตำบลสัมพันธ์ อำเภอศรีมหาโพธิ มาขึ้นกับตำบลประจันตคาม อำเภอประจันตคาม^[4]
• วันที่ 12 ธันวาคม 2481 โอนพื้นที่หมู่ 27–28 (ในขณะนั้น) ของตำบลโพธิ์งาม ไปขึ้นกับตำบลประจันตคาม^[5]
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลบุฝ้าย แยกออกจากตำบลหนองแก้ว ตั้งตำบลบ้านหอย แยกออกจากตำบลเกาะลอย และตำบลดงบัง ตั้งตำบลหนองแสง แยกออกจากตำบลเกาะลอย^[6]
• วันที่ 30 พฤษภาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลประจันตคาม ในท้องที่บางส่วนของตำบลประจันตคาม^[7]
• วันที่ 26 กันยายน 2501 เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลประจันตคาม^[8] เพื่อความเหมาะสมในการบริหารกิจการและการทะนุบำรุงท้องถิ่น โดยขยายอาณาเขตมาถึงบางส่วนของหมู่บ้านท่าลาน บ้านท่าโพธิ์ บ้านน้อย บ้านเมืองเก่า และบ้านประจันตคาม ตำบลประจันตคาม
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลประจันตคาม เป็นเทศบาลตำบลประจันตคาม^[9] ด้วยผลของกฎหมาย
• วันที่ 25 กรกฎาคม 2551 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลโพธิ์งาม เป็น เทศบาลตำบลโพธิ์งาม^[10]

อำเภอประจันตคามแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 9 ตำบล 106 หมู่บ้าน ได้แก่

ท้องที่อำเภอประจันตคามประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 10 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลประจันตคาม ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลประจันตคาม
• เทศบาลตำบลโพธิ์งาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพธิ์งามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลประจันตคาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลประจันตคาม (นอกเขตเทศบาลตำบลประจันตคาม)
• องค์การบริหารส่วนตำบลเกาะลอย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเกาะลอยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านหอย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านหอยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองแสง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองแสงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดงบัง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดงบังทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลคำโตนด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคำโตนดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบุฝ้าย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบุฝ้ายทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองแก้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองแก้วทั้งตำบล

• สถานีรถไฟประจันตคาม

บทความเขตการปกครองของประเทศไทยนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

• ด
• ค
• ก