ประจวบ กีรติบุตร

พลตำรวจโท ประจวบ กีรติบุตร ม.ว.ม., ป.ช., ท.จ.
ผู้บัญชาการตำรวจนครบาล
ดำรงตำแหน่ง 6 มกราคม พ.ศ. 2502 – 27 ตุลาคม พ.ศ. 2509
ก่อนหน้า	พลตำรวจโท ขุนจำนงรักษา
ถัดไป	พลตำรวจโท ต่อศักดิ์ ยมนาค
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	21 กันยายน พ.ศ. 2455 ตำบลตลาดน้อย อำเภอสัมพันธวงศ์ เมืองพระนคร ประเทศสยาม
เสียชีวิต	20 มิถุนายน พ.ศ. 2510 (54 ปี) โรงพยาบาลเมโมเรียล นครนิวยอร์ก สหรัฐ
คู่สมรส	กระจ่างศรี ไชยเสวี (สมรส 2485)
บุตร	4 คน
บุพการี	พระพิพิธพัสดุการ (เส็ง กีรติบุตร) (บิดา) เหลี่ยม พิพิธพัสดุการ (มารดา)
ศิษย์เก่า	โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย โรงเรียนอัสสัมชัญ โรงเรียนนายร้อยตำรวจ
อาชีพ	ตำรวจ
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
รับใช้	ไทย
สังกัด	กรมตำรวจ
ประจำการ	พ.ศ. 2475 – พ.ศ. 2510
ยศ	พลตำรวจโท
บังคับบัญชา	กองบัญชาการตำรวจนครบาล
ผ่านศึก	กบฏบวรเดช สงครามมหาเอเชียบูรพา

พลตำรวจโท ประจวบ กีรติบุตร (21 กันยายน พ.ศ. 2455 – 20 มิถุนายน พ.ศ. 2510) เป็นตำรวจชาวไทย เคยดำรงตำแหน่งสำคัญ ๆ เช่น ผู้ช่วยอธิบดีกรมตำรวจ และผู้บัญชาการตำรวจนครบาล เป็นพี่ชายของประเทือง กีรติบุตร อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย และเป็นบิดาของท่านผู้หญิงภรณี มหานนท์ ภริยาของพลตำรวจเอก ณรงค์ มหานนท์ อดีตอธิบดีกรมตำรวจ

พลตำรวจโท ประจวบ กีรติบุตร^[1] เกิดเมื่อวันที่ 21 กันยายน พ.ศ. 2455 ที่ตำบลตลาดน้อย อำเภอสัมพันธวงศ์ เมืองพระนคร เป็นบุตรของอำมาตย์โท พระพิพิธพัสดุการ (เส็ง กีรติบุตร) กับเหลี่ยม พิพิธพัสดุการ มีพี่น้องทั้งหมด 8 คน

พลตำรวจโท ประจวบ กีรติบุตร สมรสกับท่านผู้หญิงกระจ่างศรี กีรติบุตร (สกุลเดิม ไชยเสวี) เมื่อวันที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2485 มีบุตรธิดารวม 4 คนคือ

1. ท่านผู้หญิงภรณี มหานนท์
2. สุวิสาห์ กีรติบุตร
3. สุรพิทย์ กีรติบุตร
4. จิตระเสน กีรติบุตร

พลตำรวจโท ประจวบ กีรติบุตร จบการศึกษาชั้นประถมที่โรงเรียนประถมวัดทองนพคุณ ในปี พ.ศ. 2463 ต่อมาศึกษาชั้นมัธยมที่โรงเรียนสุขุมาลลัย, โรงเรียนมัธยมบ้านสมเด็จเจ้าพระยา และโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย ระหว่างปี พ.ศ. 2465 – พ.ศ. 2473 ต่อมาได้ศึกษาต่อที่โรงเรียนนายร้อยตำรวจ ในปี พ.ศ. 2475 – พ.ศ. 2478 เเละต่อมาได้สอบชิงทุนรัฐบาลและได้ไปเรียนวิชาการตำรวจ ณ ประเทศญี่ปุ่น จนได้รับประกาศนียบัตร และกลับประเทศไทยในปี พ.ศ. 2481

พลตำรวจโท ประจวบ กีรติบุตร รับราชการที่กรมตำรวจ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2475 ในตำแหน่งรองสารวัตรสถานีตำรวจนครบาลจักรวรรดิ และได้ดำรงตำแหน่งสำคัญ ๆ ดังนี้^[2]

พลตำรวจโท ประจวบ กีรติบุตร เคยดำรงตำแหน่งหัวหน้าตำรวจรัฐ��รังกานู (ปฏิบัติราชการในกองข้าหลวงใหญ่ทหารสี่รัฐมาลัย) รองผู้กำกับการตำรวจนครบาลกลาง ประจำกองบังคับการตำรวจนครบาล ผู้กำกับการตำรวจนครบาลที่ 5 รักษาราชการในตำแหน่งรองหัวหน้ากองปกครอง กรมตำรวจ รองผู้บังคับการตำรวจสันติบาล รองผู้บังคับการตำรวจนครบาลพระนครใต้ ผู้บังคับการตำรวจนครบาลพระนครเหนือ รักษาราชการในตำแหน่งผู้บังคับการตำรวจนครบาลใต้ ผู้ว่าคดีศาลแขวงในจังหวัดพระนครและธนบุรี ผู้ช่วยผู้บัญชาการตำรวจนครบาล รองผู้บัญชาการตำรวจนครบาล^[3] ผู้บัญชาการตำรวจนครบาล และตำแหน่งสุดท้ายก่อนถึงแก่อนิจกรรม คือ ผู้ช่วยอธิบดีกรมตำรวจ^[4]

• พ.ศ. 2495 : เป็นนายตำรวจราชสำนักเวร^[5][6]
• พ.ศ. 2502 : เป็นสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ^[7]
• พ.ศ. 2504 : เป็นนายตำรวจราชสำนักพิเศษ^[8]
• เป็นคณะกรรมการงานพิเศษ
• เป็นเทศมนตรีเทศบาลนครกรุงเทพ
• เป็นกรรมการฝ่ายอำนวยการของกรมตำรวจ
• เป็นกรรมการวางแผนของกรมตำรวจ
• เป็นกรรมการกลางสมาคมฟุตบอลแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์
• เป็นกรรมการบริหารราชตฤณมัยสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์
• เป็นกรรมการธนาคารทหารไทย
• เป็นกรรมการธนาคารนครหลวงไทย
• เป็นกรรมการการท่าเรือแห่งประเทศไทย
• พ.ศ. 2509 : เป็นกรรมาธิการร่างพระราชบัญญัติยา พ.ศ.....^[9]
• พ.ศ. 2502 : เป็นกรรมาธิการการศึกษา การสาธารณสุข และการสาธารณูปการ

พลตำรวจโท ประจวบ กีรติบุตร ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2510 ที่โรงพยาบาลเมโมเรียล นครนิวยอร์ก สหรัฐ ด้วยโรคมะเร็งที่อวัยวะภายในบางส่วนและอาการแทรกซ้อนหลังจากผ่าตัดนิ่วถุงน้ำดี สิริอายุได้ 54 ปี 272 วัน พิธีพระราชทานเพลิงศพมีขึ้นที่เมรุหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส^[10]

พลตำรวจโท ประจวบ กีรติบุตร ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทั้งไทยและต่างประเทศ ดังนี้^[1]

• พ.ศ. 2508 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)^[11]
• พ.ศ. 2505 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)^[12]
• พ.ศ. 2507 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายหน้า)^[13]
• พ.ศ. 2508 – เหรียญชัยสมรภูมิ สงครามมหาเอเชียบูรพา (ช.ส.)^[14]
• พ.ศ. 2479 – เหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ (พ.ร.ธ.)^[15]
• พ.ศ. 2486 – เหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามมหาเอเชียบูรพา (ช.ร.)^[16]
• พ.ศ. 2491 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)^[17]
• พ.ศ. 2498 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 3 (ภ.ป.ร.3)^[18]
• พ.ศ. 2508 – เหรียญราชรุจิทอง รัชกาลที่ 9 (ร.จ.ท.9)^[19]
• พ.ศ. 2493 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 9 (ร.ร.ศ.9)
• พ.ศ. 2475 – เหรียญเฉลิมพระนคร 150 ปี (ร.ฉ.พ.)
• พ.ศ. 2505 – เหรียญกาชาดสมนาคุณ ชั้นที่ 1 (เหรียญทอง)

•  กรีซ :
  • พ.ศ. 2506 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จอร์จที่ 1 ชั้นที่ 2^[20]