ไทรเซราทอปส์

ไทรเซราทอปส์; ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: ยุคครีเทเชียสตอนปลาย (Maastrichtian), 68–66Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N ↓
	Triceratops horridus
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
โดเมน:	ยูแคริโอตา; Eukaryota
อาณาจักร:	สัตว์;
ไฟลัม:	สัตว์มีแกนสันหลัง;
เคลด:	ไดโนเสาร์;
เคลด:	†ออร์นิทิสเกีย;
อันดับย่อย:	†Ceratopsia;
วงศ์:	†Ceratopsidae;
วงศ์ย่อย:	†Chasmosaurinae;
เผ่า:	†Triceratopsini;
สกุล:	†Triceratops; ; Marsh, 1889
ชนิดต้นแบบ
	†Triceratops horridus; Marsh, 1889
Species
	†T. horridus (Marsh, 1889); †T. prorsus Marsh, 1890;
ชื่อพ้อง
	List Agathaumas? Cope, 1872 ; Polyonax? Cope, 1874 ; Bison alticornis Marsh, 1887 ; Sterrholophus Marsh, 1891 ; Claorhynchus? Cope, 1892 ; Ugrosaurus Cobabe & Fastovsky, 1987 ; Eotriceratops? Wu et al., 2007 ; Nedoceratops? Ukrainsky, 2007 ; Ojoceratops? Sullivan & Lucas, 2010 ; Tatankaceratops? Ott & Larson, 2010;

ไทรเซราทอปส์ (อังกฤษ: triceratops) เป็นสกุล ไดโนเสาร์กินพืชที่สูญพันธุ์แล้วที่ปรากฏครั้งแรกในช่วงปลาย Maastrichtian ในยุคครีเทเชียสตอนปลาย ประมาณ 68 ล้านปีก่อนในบริ��วณที่ปัจจุบันคืออเมริกาเหนือ มันเป็นหนึ่งในไดโนเสาร์ตัวสุดท้ายในจำพวกไดโนเสาร์ไม่ใช่นก (non-avian dinosaur) และสูญพันธุ์ในเหตุการณ์การสูญพันธุ์ยุคครีเทเชียส–พาลีโอจีนเมื่อ 66 ล้านปีก่อน ชื่อ triceratops ซึ่งมีความหมายตรงตัวว่า 'หน้าสามเขา' มาจากศัพท์ภาษากรีกโบราณว่า trí- (τρί-) หมายถึง 'สาม', kéras (κέρας) หมายถึง 'เขา' และ ṓps (ὤψ) หมายถึง 'หน้า'

ไทรเซราทอปส์มีกระโหลกที่มีเขา 3 เขา แ��บริมกระดูกขนาดใหญ่ และร่างกายขนาดใหญ่ที่เดินสี่ขา โดยเป็นหนึ่งในไดโนเสาร์ที่ใหญ่ที่สุด ซึ่งมีความยาวถึง 9 เมตร (29.5 ฟุต) และหนัก {{convert|12|MT|ST} ไทรเซราทอปส์มักแสดงร่วมกับหรือเป็นเหยื่อของไทแรนโนซอรัส ถึงแม้ว่ายังไม่มีความแน่ใจว่าทั้งสองตัวนี้เคยสู้กันเหมือนที่พิพิธภัณฑ์จัดแสดงหรือตามภาพยอดนิยมหรือไม่ก็ตาม การใช้งานของแถบริมกระดูกและเขาสามกันบนหัวยังคงเป็นที่ถกเถียง ในอดีต เขานี้ถูกมองเป็นอาวุธป้องกันนักล่า แต่ในช่วงล่าสุดได้ตีความว่าคุณสมบัตินี้มักใช้ในการระบุสปีชีส์ หาคู่ และแสดงความเป็นใหญ่ เหมือนกับเขากวางและกีบเท้าในปัจจุบัน

ไทรเซราทอปส์ เป็นหนึ่งในไดโนเสาร์และเซราทอปซิด (ceratopsid) ที่เป็นที่รู้จักมากที่สุด และมักถูกนำเสนอในภาพยนตร์, แสตมป์ และสื่ออื่น ๆ^[1]

รายละเอียด

ขนาด

การเปรียบเทียบขนาดของ T. horridus ในสีน้ำเงินและ T. prorsus ในสีแดง

มีการประมาณการว่า ไทรเซราทอปส์ มีความยาวประมาณ 7.9 ถึง 9 เมตร (25.9 ถึง 29.5 ฟุต) สูง 2.9 ถึง 3.0 เมตร (9.5 ถึง 9.8 ฟุต)^[2]^[3] และมีน้ำหนัก 6.1 ถึง 12.0 เมตริกตัน (6.7 ถึง 13.2 short ton)^[4] ลักษณะที่โดดเด่นที่สุดในกลุ่มสัตว์บนพื้นดินคือกะโหลกขนาดใหญ่ มีการประมาณการว่าถ้าประกอบได้สมบูรณ์ กะโหลกที่ใหญ่ที่สุด (ตัวอย่าง MWC 7584 อดีตมีรหัสเป็น BYU 12183) จะมีความยาวประมาณ 2.5 เมตร (8.2 ฟุต)^[5] และอาจมีความยาวถึงหนึ่งในสามของทั้งตัว^[6] ตัวอย่าง T. horridus ที่มีชื่อว่าเคลซี (Kelsey) มีความยาว 7.3 เมตร (24 ฟุต) ที่มีกะโหลกขนาด 2 เมตร (6.5 ฟุต) สูงประมาณ 2.3 เมตร (7.5 ฟุต) และทางสมาคมแบล็กฮิลส์ (Black Hills institute) ประมาณการว่ามีน้ำหนักเกือบ 6 เมตริกตัน (6.6 short ton)^[7] ส่วนเกรกอรี เอส. พอล ประมาณการ ไทรเซราทอปส์ ว่ามีความยาว 8 เมตร (26.2 ฟุต) และอาจมีน้ำหนัก 9 เมตริกตัน (9.9 short ton)^[8]

การพรรณนา

ภาพวาดใน ค.ศ. 1901 โดยชาลส์ อาร์. ไนต์

ไทรเซราทอปส์ เป็นฟอสซิลประจำรัฐเซาท์ดาโคตา^[9] และเป็นไดโนเสาร์ทางการของรัฐไวโอมิง^[10] ใน ค.ศ. 1942 ชาลส์ อาร์. ไนต์ได้วาดภาพการเผชิญหน้าระหว่าง ไทแรนโนซอรัส กับ ไทรเซราทอปส์ ที่พิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ธรรมชาติฟีลด์ของสมาคมเนชั่นแนล จีโอกราฟิก จัดตั้งให้พวกมันเป็นศัตรูในจินตนาการยอดนิยม^[11] Bob Bakker นักบรรพชีวินวิทยา กล่าวว่า การจินตนาการความเป็นศัตรูระหว่างไทแรนโนซอรัสกับไทรเซราทอปส์นั้น "ไม่มีการจับคู่ระหว่างนักล่าและเหยื่อชนิดใดที่น่าเร้าใจไปกว่าสิ่งนี้ เป็นการเหมาะสมอย่างยิ่งที่ศัตรูตัวฉกาจสองตัวดำเนินชีวิตตามวิวัฒนาการของการต่อสู้ในวันสุดท้ายของสมัยสุดท้ายของยุคไดโนเสาร์"^[11]

กะโหลกไทแรนโนซอรัสอยู่ถัดจากกะโหลกไทรเซราทอปส์
ไทรเซราทอปส์ เดอะบิกจอห์นขณะถูกประมูลที่ปารีส
มุมมองด้านข้างของไทรเซราทอปส์
โตโรซอรัส (อาจเป็นสปีชีส์ของสกุลไทรเซราทอปส์)

อ้างอิง

↑ "Melbourne Museum acquires world's most complete triceratops skeleton in 'immense' dinosaur deal". the Guardian (ภาษาอังกฤษ). December 2, 2020. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 18, 2021. สืบค้นเมื่อ February 10, 2021.
↑ "T Dinosaurs Page 2". DinoDictionary.com. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 11, 2020. สืบค้นเมื่อ August 3, 2010.
↑ "Triceratops in The Natural History Museum's Dino Directory". Internt.nhm.ac.uk. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 17, 2009. สืบค้นเมื่อ August 3, 2010.
↑ Alexander, R.M. (1985). "Mechanics of posture and gait of some large dinosaurs". Zoological Journal of the Linnean Society. 83: 1–25. doi:10.1111/j.1096-3642.1985.tb00871.x.
↑ Scannella, J.; Horner, J.R. (2010). "Torosaurus Marsh, 1891, is Triceratops Marsh, 1889 (Ceratopsidae: Chasmosaurinae): synonymy through ontogeny". Journal of Vertebrate Paleontology. 30 (4): 1157–1168. doi:10.1080/02724634.2010.483632. S2CID 86767957.
↑ Lambert, D. (1993). The Ultimate Dinosaur Book. Dorling Kindersley, New York. pp. 152–167. ISBN 978-1-56458-304-8.
↑ "A Triceratops Named 'Kelsey'". www.bhigr.com. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ December 23, 2017. สืบค้นเมื่อ December 22, 2017.
↑ Paul, G. S. (2010). The Princeton Field Guide to Dinosaurs. Princeton University Press. pp. 265–267. ISBN 978-0-691-13720-9.
↑ State of South Dakota. "Signs and Symbols of South Dakota..." คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 20, 2008. สืบค้นเมื่อ January 20, 2007.
↑ State of Wyoming. "State of Wyoming – General Information". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 10, 2007. สืบค้นเมื่อ January 20, 2007.
↑ ^11.0 ^11.1 Bakker, R. T. (1986). The Dinosaur Heresies. New York: Kensington Publishing. p. 240. On that page, Bakker has his own T. rex/Triceratops fight.

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Triceratops
Wikijunior Dinosaurs/Triceratops ที่วิกิตำรา
วิกิซอร์ซมีงานที่เกี่ยวข้องกับ Notice of Gigantic Horned Dinosauria from the Cretaceous
ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ ไทรเซราทอปส์ ที่วิกิสปีชีส์
Triceratops at The Dinosaur Picture Database
LiveScience: Facts about Triceratops at LiveScience.com
Clash of the Dinosaurs: The Defenders – The Triceratops Threat ที่ยูทูบ
Dinosaur Mailing List post on Triceratops stance เก็บถาวร 2007-10-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
Smithsonian Exhibit
Triceratops at the Internet Archive
Triceratops in the Dino Directory
Triceratops (short summary and good color illustration)
Triceratops For Kids (a fact sheet about the Triceratops with activities for kids)
Triceratops, BBC Dinosaurs
(ในภาษาฝรั่งเศส) Triceratops เก็บถาวร 2016-10-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน – Liste de Dinosauria et Extinction

บทความบรรพชีวินวิทยานี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

[1] "Melbourne Museum acquires world's most complete triceratops skeleton in 'immense' dinosaur deal". the Guardian (ภาษาอังกฤษ). December 2, 2020. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 18, 2021. สืบค้นเมื่อ February 10, 2021.

[dinodict-2] "T Dinosaurs Page 2". DinoDictionary.com. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ May 11, 2020. สืบค้นเมื่อ August 3, 2010.

[nhm-3] "Triceratops in The Natural History Museum's Dino Directory". Internt.nhm.ac.uk. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 17, 2009. สืบค้นเมื่อ August 3, 2010.

[Alexander-4] Alexander, R.M. (1985). "Mechanics of posture and gait of some large dinosaurs". Zoological Journal of the Linnean Society. 83: 1–25. doi:10.1111/j.1096-3642.1985.tb00871.x.

[ScanHorn2010-5] Scannella, J.; Horner, J.R. (2010). "Torosaurus Marsh, 1891, is Triceratops Marsh, 1889 (Ceratopsidae: Chasmosaurinae): synonymy through ontogeny". Journal of Vertebrate Paleontology. 30 (4): 1157–1168. doi:10.1080/02724634.2010.483632. S2CID 86767957.

[Lambert93-6] Lambert, D. (1993). The Ultimate Dinosaur Book. Dorling Kindersley, New York. pp. 152–167. ISBN 978-1-56458-304-8.

[7] "A Triceratops Named 'Kelsey'". www.bhigr.com. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ December 23, 2017. สืบค้นเมื่อ December 22, 2017.

[paul2010-8] Paul, G. S. (2010). The Princeton Field Guide to Dinosaurs. Princeton University Press. pp. 265–267. ISBN 978-0-691-13720-9.

[9] State of South Dakota. "Signs and Symbols of South Dakota..." คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 20, 2008. สืบค้นเมื่อ January 20, 2007.

[10] State of Wyoming. "State of Wyoming – General Information". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 10, 2007. สืบค้นเมื่อ January 20, 2007.

[Bakker1986-11] 11.0 ^11.1 Bakker, R. T. (1986). The Dinosaur Heresies. New York: Kensington Publishing. p. 240. On that page, Bakker has his own T. rex/Triceratops fight.

[1]