พระเมตตาวิหารีเถร (ปัด ธมฺมสโร)

ชื่อ ปัด นามสกุล เกิดวัน ต่อมาเปลี่ยนนามสกุลเป็น รัตตาคม ชาตะ วันพุธ ที่ 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2426 (วันพระ ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ปีมะแม) ณ บ้านเตาอิฐ แขวงเมืองสุพรรณบุรี (ปัจจุบันอยู่ในเขตหมู่ที่ 5 ตำบลวังหว้า อำเภอศรีประจันต์ จังหวัดสุพรรณบุรี)

เป็นบุตรคนที่ 1 ในจำนวน 2 คน ของนายคอยเกี้ยน (ชาวจีน) นามสกุล แซ่จู^[1] กับนางแดง (ชาวไทย) นามสกุล เกิดวัน ครอบครัวบิดาประกอบอาชีพค้าขาย ส่วนมารดาประกอบอาชีพเกษตรกร^[2]

วัยเยาว์ได้รับการศึกษาเบื��องต้น ภาษาจีน และคณิตศาสตร์ (ลูกคิด) จากบิดา มีหน้าที่ช่วยเลี้ยงดูน้องที่ยังเล็ก เนื่องจากมารดาต้องประกอบอาชีพเกษตรกร ส่วนบิดามีอาชีพค้าขายข้าว ต้องนำเรือบรรทุกข้าวขึ้นล่องระหว่างเมืองสุพรรณบุรี พระนครศรีอยุธยา ปทุมธานี และกรุงเทพมหานคร^[2]

จวบจนเติบโตเป็นหนุ่มจึงช่วยบิดาทำการค้าขายข้าว กระทั่งบิดาป่วยหนักแล้วถึงแก่กรรม จึงหยุดลง

วันที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2447 (วันเสาร์ ขึ้น 11 ค่ำ เดือน 8 หลัง ปีมะโรง) บรรพชาและอุปสมบท ณ พัทธสีมาวัดพร้าว อำเภอเมือง เมืองสุพรรณบุรี โดยมี^[3]

พระครูปลื้ม เจ้าคณะแขวงศรีประจันต์ เจ้าอาวาสวัดพร้าว (หลวงพ่อปลื้มเล็ก วัดพร้าว) เป็นพระอุปัชฌาย์

พระปลื้ม วัดพร้าว (หลวงพ่อปลื้มใหญ่ วัดพร้าว) เป็นพระกรรมวาจาจารย์

พระสมุห์พริ้ง วชิรสุวณฺโณ เจ้าอาวาสวัดจันทร์ (หลวงพ่อพริ้ง วัดวรจันทร์) เป็นพระอนุสาวนาจารย์

ได้รับฉายาทางพระพุทธศาสนาว่า ธมฺมสโร^[4] [ทำ - มะ - สะ - โร]

อุปสมบทแล้วศึกษาพระธรรมวินัย วิปัสสนากรรมฐาน และอักษรสมัย รวมเป็นระยะเวลา 3 พรรษา (พ.ศ. 2447 - 2449) โดยจำพรรษาอยู่ที่วัดพร้าว อำเภอเมือง เมืองสุพรรณบุรี สมัยพระครูปลื้มเป็นเจ้าอาวาส และจำพรรษาอยู่ที่วัดเกาะ^[5] อำเภอศรีประจันต์ เมืองสุพรรณบุรี อันเป็นวัดในถิ่นกำเนิด สมัยพระอธิการพลายเป็นเจ้าอาวาส

พ.ศ. 2450 ย้ายมาศึกษาพระปริยัติธรรมและจำพรรษาอยู่ที่วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม กรุงเทพมหานคร ในสมัยพระธรรมเจดีย์ (แก้ว) และสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เข้ม ธมฺมสโร) เป็นเจ้าอาวาส

ระหว่างจำพรรษาอยู่ที่วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม พระภิกษุสด จนฺทสโร (พระมงคลเทพมุนี วัดปากน้ำ ภาษีเจริญ) เป็นเพื่อนพระภิกษุชาวเมืองสุพรรณบุรี ได้ชักชวนศึกษาสมถกรรมฐาน และวิปัสสนากรรมฐาน จากพระอาจารย์ต่างๆ

เคยออกธุดงค์ไปถึงเมืองย่างกุ้ง ประเทศพม่า และจำพรรษาอยู่ที่นั่นเป็นระยะเวลา 1 พรรษา

• สมเด็จพระวันรัต (เผื่อน ติสฺสทตฺโต) วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม กรุงเทพมหานคร
• พระครูบริหารบรมธาตุ (ป่วน เกสโร) วัดนางชีโชติการาม กรุงเทพมหานคร
• พระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) วัดปากน้ำ ภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร
• พระครูสังวรสมาธิวัตร (ชอุ่ม ผาสุโก) วัดคูหาสวรรค์วรวิหาร กรุงเทพมหานคร
• พระครูวรนาถรังษี (ปุย ปุญฺญสิริ) วัดเกาะ จังหวัดสุพรรณบุรี
• สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (ปุ่น ปุณฺณสิริ) วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม กรุงเทพมหานคร
• พระธรรมเสนานี (ฟุ้ง ปุณฺณโก) วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม กรุงเทพมหานคร

• พระครูสุวรรณปัญญารัต (เซ้ง , สกล ปญฺญาพโล) วัดเกาะ จังหวัดสุพรรณบุรี

• พ.ศ. 2465 เป็นเจ้าอาวาสวัดชัยฉิมพลี^[6]
• พ.ศ. 2470 เป็นพระอุปัชฌาย์^[2]
• พ.ศ. 2472 เป็นเจ้าอาวาสวัดคูหาสวรรค์วรวิหาร พระอารามหลวง^[7]
• พ.ศ. ยังไม่พบข้อมูล เป็นเจ้าคณะตำบลคูหาสวรรค์^[2]

พระราชสุธี (เผื่อน ติสฺสทตฺโต) วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม เจ้าคณะแขวงอำเภอภาษีเจริญ จังหวัดธนบุรี ส่งพระฐานานุกรมของท่านไปปกครองวัดต่างๆ ดังนี้

• ส่งพระครูปลัดป่วน เกสโร วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ไปเป็นเจ้าอาวาสวัดนางชีโชติการาม อำเภอภาษีเจริญ จังหวัดธนบุรี

• ส่งพระครูสมุห์สด จนฺทสโร วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ไปเป็นเจ้าอาวาสวัดปากน้ำ อำเภอภาษีเจริญ จังหวัดธนบุรี

• ส่งพระครูใบฎีกาปัด ธมฺมสโร วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ไปเป็นเจ้าอาวาสวัดชัยฉิมพลี อำเภอภาษีเจริญ จังหวัดธนบุรี

รวมเวลาที่ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดชัยฉิมพลี ตั้งแต่ พ.ศ. 2465 ถึง พ.ศ. 2472 เป็นระยะเวลา 7 ปี

วันที่ 6 พฤศจิกายน พ.ศ.2472 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จออก ณ พระที่นั่งอัมรินทรวินิจฉัย ในงานพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา ทรงพระกรุณาโปรดพระราชทานสัญญาบัตรสมณศักดิ์ ให้พระครูสมุห์ปัด วัดชัยฉิมพลี เป็นพระครูเมตตาวิหารี ฝ่ายวิปัสสนาธุระ ย้ายมาเป็นเจ้าอาวาสวัดคูหาสวรรค์วรวิหาร พระอารามหลวง ตำบลคูหาสวรรค์ อำเภอภาษีเจริญ จังหวัดธนบุรี^[7]

รวมเวลาที่ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดคูหาสวรรค์วรวิหาร ตั้งแต่ พ.ศ. 2472 ถึง พ.ศ. 2507 เป็นระยะเวลา 35 ปี

เป็นพระราชาคณะ ฝ่ายวิปัสสนาธุระ ได้รับพระราชทานพัดงาสาน เป็นพัดซึ่งสร้างจากงาช้างทั้งเล่ม หน้านาง งาสาน ขอบงา คาบตับงา ด้ามงาต่อ ส้นและคอแกะเป็นบัวกลุ่ม ยอดเป็นเม็ดทรงมัณฑ์ ซึ่งพระราชทานเฉพาะพระราชาคณะผู้ทรงคุณในทางวิปัสสนาเท่านั้น

• พ.ศ. 2464 เป็นพระฐานานุกรมใน พระราชสุธี (เผื่อน ติสฺสทตฺโต) ที่ พระครูใบฎีกาปัด ธมฺมสโร^[8]

• พ.ศ. 2469 เป็นพระฐานานุกรมใน พระธรรมปิฎก (เผื่อน ติสฺสทตฺโต) ที่ พระครูสมุห์ปัด ธมฺมสโร^[9]

• พ.ศ. 2472 เป็นพระครูสัญญาบัตร ฝ่ายวิปัสสนาธุระ ในราชทินนามที่ พระครูเมตตาวิหารี^[7]

• พ.ศ. 2493 เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญยก ฝ่ายวิปัสสนาธุระ ที่ พระเมตตาวิหารีเถร^[10]

พระเมตตตาวิหารีเถร (ปัด ธมฺมสโร) มรณภาพด้วยโรคชรา วันที่ 10 เมษายน พ.ศ. 2507 เวลา 01.10 น. สิริอายุ 81 ปี 4 เดือน 26 วัน อุปสมบทได้ 60 พรรษา^[2]

1. ↑ พระศรีธวัชเมธี (ชนะ ภมรพล). (2560). เจ้าคุณสุพรรณ. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: หจก.สามลดา.
2. ↑ ^{2.0 2.1 2.2 2.3 2.4} อุสุม เมืองถ้ำ. (2518, กันยายน). เหรียญดีที่ยังพอหาได้. สิ่งศักดิ์สิทธิ์และพระเครื่อง. 1(18): 31 - 35.
3. ↑ พีระศักดิ์ สุนทรวิภาต. (2563). ที่ระลึก 125 ปีชาตกาล 40 ปีมรณภาพ พระครูวรนาถรังษี (ปุย ปุญฺญสิริ). พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: กุศลบุญการพิมพ์.
4. ↑ กรมธรรมการ. (2473). ทำเนียบสมณศักดิ์ กับ ทำเนียบเปรียญ พ.ศ.2473. ม.ป.ท. : ม.ป.พ.
5. ↑ พระปลัดสกล ปญฺญาพโล. (2523). ประวัติพระครูวรนาถรังษี (ปุย ปุญฺญสิริ). กรุงเทพฯ: อาทรการพิมพ์.
6. ↑ ประวัติวัดชัยฉิมพลี วัดชัยฉิมพลี Watchaichimphli
7. ↑ ^{7.0 7.1 7.2} ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตรสมณศักดิ์, เล่ม 46 ง, 17 พฤศจิกายน 2472, หน้า 2659
8. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, การสถาปนาและเลื่อนสมณศักดิ์, เล่ม 38, ตอน 0 ง, 2 ตุลาคม 2464, หน้า 1833
9. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม 43, ตอน 0 ง, 26 2469, หน้า 3074
10. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์ , เล่ม 67, ตอนที่ 67 ง, 12 ธันวาคม 2493, หน้า 6321