Tavarrum
Tavarrum — az nazari ilmī iqtisod ba ma'niji afzoiş ba ravija va mudumi sathi qimatho arza va taqozoi kullī çomea' — fuzuni taqozo bar arza ast.
«Tavarrum» in muntazam balandşaviji sathi umumiji narx meboşad. Tavarrum bo joriji indeksatsijai narx hisob karda meşavad.
Çarajoni tavarrum ba inkişofi iqtisodijot va sathi zindagoniji aholī ta'siri manfī merasonad. Taçribai çahonī nişon dodaast, ki tavarrumi mū'tadil ba taraqqijoti iqtisodī jagon ta'siri manfī namerasonad va bar'aks afzoişi miqdori pul dar muomilot va boloraviji daraçai narxi molho, boisi afzoişi haçmi mablaƣguzorī va maçmūi arza gaşta, ba ruşdi iqtisodī musoidat mekunand. Ammo tavarrumi çahanda va tavarrumi az e'tidol zijod ba taraqqijoti iqtisodī ta'siri manfī merasonand, ki ba oqibathoi içtimoiju iqtisodiji onho holathoi zerin doxil meşavand:
- qobilijati xudidorakuniji mexanizmi bozorī kam meşavad, zero ki bo afzoişi tavarrum axbor baroi sathi narxho va çojgirşaviji sarmoja, ba istehsolkunandagon va iste'molkunandagon namerasad va kamciniji axbor ba vuçud meojad;
- qobilijati xaridoriji odamon kam meşavad, zero ki bo tavarrum daromadi haqiqiji aholī kam meşavad;
- vaz'i içtimoiji odamone, ki muzdi koraşon muqarrar şudaast (xususan korkunoni sohai buçet) bad meşavad, zero ki bo tavarrum iste'molot va pasandozi onho niz kam meşavad;
- daraçai fa'olijati sohibkorī past şuda, sarmoja az sohai istehsolot ba sohai tiçorat jo in ki ba xoriçi kişvar «mekūcad»;
- arzişi mablaƣhoi qarzdodaşuda va pasandozho past meşavad va az hamin çihat qarzdihandagon va pasandozkunandagon muflis meşavand;
tavarrum ba bequrb şudani mablaƣhoi hamcun andoz ba buçaho voridşuda ovarda merasonad, ki dar natiçai on nizomi molijavī ba būhron ducor şuda, mablaƣguzoriji sohai içtimoiro niz kam mekunad. qobilijati xaridoriji jak vohidi pul kam meşavad, ki dar natiça bequrbşaviji pul ba vuçud meojad.
Oidi ta'siri tavarrum ba sathi iqtisodijot dar nazarijai iqtisodī aqidahoi gunogun vuçud dorand. Az çumla iqtisodcī Fillips dar natiçai omūxtani 100 solai nişondihandahoi Anglija ba xulosae meojad, ki bajni tavarrum, muzdi kor va daraçai narxho vobastagī vuçud dorad. Ba aqidai ū davlat jakujakbora tavarrum va daraçai bekoriro past karda nametavonad. Dar holati past kardani daraçai tavarrum daraçai bekorī zijod meşavad va bar'aks, dar holati past kardani daraçai bekorī daraçai bequrbşaviji pul meafzojad. Aqidai Fillipsro dar şakli grafika cunin tasvir kardan mumkin ast:
Grafikai kaçxatai Fillips. Az nigoh ba grafika ba xulosae omadan mumkin ast, ki dar holati mavçud budani 6-7 % daraçai bekoriji tabiī daraçai tavarrum ba sifr (nameafzojad) barobar ast. Agar davlat kūşişi zijod kardani muzdi korro peş girad, qobilijati xaridoriji aholī zijod şuda daraçai narxho baland megardand va daraçai tavarrum meafzojad.