Hyperkorrektuur

So moakede sik fröier die Koaster fuul Moite, do Bäidene tou leeren, dät jo ap Düütsk kweede schuulen:

Er ist gleich gross wie du. ‘Hie is glieke groot as du’.

Man wan hie dan nit goud deerap oachtede, dan kwieden do uk:

Er ist grösser wie ich ���Hie is gratter as iek’ insteede fon gjucht Er ist grösser als ich.

Dät waas dan Hyperkorrektuur: beeter as goud! Däälich stoant sowät in n Schoulprogram.

Hyperkorrektuur is uk, wan wäl in ju Sproake wät uurdrift, hyperkorrekt spräkt. So häd me uk, wan wäkke Ljuude gjucht goud Seelterk leere wollen, dan kweede do t.B.

Wie kriegje goud Weeder insteede foar gjucht kriege,

deer jo daach woarnuumen hääbe, dät dät Seelterske sik unnerschat truch dät –je in Tiedwoude (moakje, kiekje), man deerbie ferjeete dät dät bloot jält foar ne ne bestimde Gruppe fon Tiedwoude.

Wäl wät beeter touheert, bemäärkt, dät do maaste Tiedwoude dan daach uutgunge ap –e, as in kriege, loope, toanke. Man dan ferjeete wäkke wier, dät dät foar eenige Tiedwoude (do Präteritopräsentia) nit in aal Falle jält. Do konnen dan schrieuwe:

Wie schälle täiwe insteede fon gjucht wie schällen

Do duure kuume insteede fon gjucht do duuren, usw.

Uk dät –n bie sälwenständich bruukte Tiedwoude wäd so toumoal ferjeeten, t.B:

Goud Bruuke fon ju Sproake is wichtich, insteede fon gjucht Bruuken.

So uk ätter tou:

Dät is nit tou dwoo, nit tou bruuke, insteede fon gjucht tou dwoon, tou bruuken.

Der wäd wäil toacht, dät do ferscheedene Sproaken uk truch Hyperkorrektuur fon Substroatsproaken äntsteen sunt.

Wan me goud toulustert, dan heert me dät in dät Hoochdüütske wäkke Meeluude hädder uutspreeken wäide as in dät Platdüütske, t.B. klinge dät t un pf in Tropfen fuul hädder as dät d un pp in Läichdüütsk Drüppe. Dät hat ju hoochdüütske Luudferschuuwenge.

Wie mouden nu touräächtoanke an ju Foulkewonnerengstied uum dät Jier 500. Do koomen do germanisk baalende Nomaden uut dät Noudaaste uur ju Donau un uur dän Rhien, wier sik al ne rieke romaniske Buurenkultuur äntwikkeld hiede. Man do Buuren wieren an hier Lound buunen un kuuden sik also juun do dan hier dan deer apduukjende Nomadengruppen nit sätte. So wuuden do Germanen do näie Heere. Ju Theorie is dan, dät do romaniske Bewoonere hiere näie Heeren muugelkst goud in do hiere Sproake anbaale wüülen. In dät Romaniske hieden dan domoals oaber Meeluude as d un p ne swäkkere Uutsproake as in dät Germaniske. Deeruum fängen do Romaanske dan oun, dät d un p tou uurdrieuwen, also hyperkorrekt uuttouspreeken, so dät deeruut t un pf äntstuuden un deermäd ju hoochdüütske Sproake.

Man uk in dät fräiske Kustengestrich wuud ne uur Sproake boald, dät Präfräiske ('Foarfräiske'), fielicht n Oard Keltisk. Do hieden dan wier uur swäkke Meeluude, do dan in dät näie Germaniske uurdrieuwen wuuden. So wuud dät d tou t in Woude as tän, toanke, tjuude.

Gjucht stäärk wuude ju Uutsproake fon dät k un dät inluudende g uurdrieuwen, do deertruch uur tsj blw. dzj tou stämloos s, blw. stämhaft s wuuden in eenige Woude, as Sies, Säärke, Säärse, Säddene, lääse, Wääse. Ju Äntwikkelenge hat Assibilation.

Anluudend un uutluudend g waas oawers eepenbeer in dät Keltiske hädder as in dät Germaniske, dan dät wuud ouswäkked tou j, i in t.B. Jäild ‘Geld’, joote ‘giessen’, Dai ‘Tag’, Wai ‘Weg’, lait ‘legt’.

Apfaalend is, dät dät Läichdüütske un dät Holloundske fon aal do Annerengen nit angriepen wuuden sunt.

In Gallien statte dät Latienske al moonige Jierhunnerte eer ap ne uur keltiske Sproake, dät Galliske. Deerbie tried uk Assibilation ap, as in frantsöösk Chateau uut latiensk Castellum.

• Gymnasium Papenburg
• Labov, William (1972b): Sociolinguistic patterns. (Kap. 5: "Hypercorrection by the Lower Middle Class as a factor in linguistic change", S. 122-142). Philadelphia: Univ. of Pennsylvania Press.
• Labov's Approach to Language Change.
• Frisian assibilation as a hypercorrect effect due to a substrate language.