Pređi na sadržaj

Дужичаста пастрмка

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Dužičasta pastrmka
Photo of hand holding adult female rainbow trout
Odrasla ženka dužičaste pastrmke

Siguran  (NatureServe)[1]
Naučna klasifikacija uredi
Domen: Eukaryota
Carstvo: Animalia
Tip: Chordata
Klasa: Actinopterygii
Red: Salmoniformes
Porodica: Salmonidae
Rod: Oncorhynchus
Vrsta:
O. mykiss
Binomno ime
Oncorhynchus mykiss
(Walbaum, 1792)
Sinonimi[2]
ranija naučna imena
  • Salmo mykiss Walbaum, 1792 Parasalmo mykiss (Walbaum, 1792) Salmo purpuratus Pallas, 1814 Salmo penshinensis Pallas, 1814 Parasalmo penshinensis (Pallas, 1814) Salmo gairdnerii Richardson, 1836 Fario gairdneri (Richardson, 1836) Oncorhynchus gairdnerii (Richardson, 1836) Salmo gairdnerii gairdnerii Richardson, 1836 Salmo rivularis Ayres, 1855 Salmo iridea Gibbons, 1855 Salmo gairdnerii irideus Gibbons, 1855 Salmo irideus Gibbons, 1855 Trutta iridea (Gibbons, 1855) Salmo truncatus Suckley, 1859 Salmo masoni Suckley, 1860 Oncorhynchus kamloops Jordan, 1892 Salmo kamloops (Jordan, 1892) Salmo rivularis kamloops (Jordan, 1892) Salmo gairdneri shasta Jordan, 1894 Salmo gilberti Jordan, 1894 Salmo nelsoni Evermann, 1908
Kalifornijska pastrmka (Oncorhynchus mykiss).
Kalifornijska pastrmka (Oncorhynchus mykiss) omamljena elektrodom tokom elektro ribolova.

Dužičasta ili kalifornijska pastrmka (lat. Parasalmo gairdneri) migratorna je slatkovodna riba koja živi u bistrim, čistim vodama, pritokama Pacifika u Severnoj Americi i Aziji. Pripada familiji Salmonidae.

  • Latinski naziv: Oncorhynchus mykiss
  • Lokalni nazivi: dužičasta pastrmka, kalifornijska pastrmka
  • Maks. dužina: od 25 do 60 cm
  • Maks. masa: 15,8 kg
  • Vreme mresta: počinje u rano proleće a završava se u maju

Podvrste dužičaste pastrmke O. m. irideus i O. m. gairdneri su anadromične vrste ribe — žive u moru, a nakon dve do tri godine prelaze u slatku vodu radi mrešćenja.

Odrasla jedinka koja nastanjuje slatke vode u proseku je teška 0,5 do 2,3 kilograma, dok anadromične i jezerske jedinke mogu da budu teške i do 9 kilograma. Boja tela varira u zavisnosti od podvrste, oblika i staništa. Odrasle jedinke se mogu razlikovati od pripadnika drugih vrsta po karakterističnoj širokoj i dugoj crvenkastoj prugi koja se proteže duž bočne linije, od škrga do repa, a koja je življe obojena kod mužjaka tokom sezone razmnožavanja.

Brojne podvrste ove pastrmke introdukovane su u preko 45 zemalja širom sveta radi uzgoja za hranu i sportski ribolov. Unošenje ove vrste van njenog prirodnog i nativnog areala u Sjedinjenim Državama, južnoj Evropi, Australiji, Novom Zelandu i Južnoj Americi prouzrokovalo je veliku štetu po lokalne vrste riba, tako da se u tim područjima smatra invazivnom vrstom. Introdukovane vrste prestavljaju pretnju po lokalne tako što se hrane njima, uzimaju im hranu, prenose različite bolesti ili se hibridizuju sa srodnim vrstama i na taj način smanjuju genetsku čistoću lokalnih vrsta. Dužičasta pastrmka se nalazi na listi 100 najvećih globalninh invazivnih vrsta. Uprkos tome, dužičasta pastrmka je unošena i u vodena staništa sa veoma malo ili bez ikakve ribe kako bi se razvio sportski ribolov, kao što je to urađeno u Velikim jezerima i u reci Fajerhol u Vajomingu.

Neke lokalne populacije i podvrste nalaze se na spisku ugroženih ili skoro ugroženih vrsta. Podvrsta O. m. irideus je nacionalna riba države Vašington.[3]

Taksonomija

[uredi | uredi izvor]

Naučno ime ove pastrmke je Oncorhynchus mykiss.[4] Vrstu je originalno imenovao nemački naturalista Johan Julijus Valbaum 1792. godine na osnovu uzoraka tipa sa poluostrva Kamčatka u Sibiru. Prvobitno ime vrste mykiss, nastalo je od lokalnog imena koje se na Kamčatki koristilo za ovu ribu, mykizha. Naziv roda je od grčkog onkos ("kuka") i rynchos ("nos"), što se povezuje sa kukastim vilicama mužjaka u sezoni parenja[5]

Ser Džon Ričardson, škotski prirodnjak, imenovao je specimen ove vrste kao Salmo gairdneri 1836. godine u čast Meredit Gajrdner, hirurga kompanije u Hadsonovom zalivu u Fort Vankuveru na reci Kolumbija, koja je Ričardsonu nabavila primerke.[6] Godine 1855. Vilijams P. Gibons, geolog i mineralog[7] na Kalifornijskoj akademiji nauka, pronašao je populaciju i nazvao je Salmo iridia (latinski: duga), što je kasnije ispravljeno u Salmo irideus. Ta imena postala su nevažeća nakon što je utvrđeno da je Valbaumov opis tipskih specimena bio konspecifijski i da je stoga imao prednost.[8] Morfološke i genetičke studije su 1989. godine pokazale da je pastrmka u Tihom okeanu genetski bliža pacifičkom lososu (vrste iz roda Oncorhynchus) nego potočnoj pastrmki (Salmo trutta) ili atlantskom lososu (Salmo salar) iz Atlantskog basena.[9] Tako su 1989. godine taksonomisti preselili dužičastu, crvenobranu i ostale pacifičke pastrmke u rod Oncorhynchus.[5] Valbaumovo ime je imalo prednost, pa je ime vrste Oncorhynchus mykiss postalo naučno ime dužičaste pastrmke. Prethodna imena vrsta irideus i gairdneri usvojena su kao imena za podvrste morske i pastrmke reke Kolumbije.[5] Anadromni oblici podvrsta O. m. irideus i O. m. gairdneri poznati su kao priobalne dužičaste pastrmke.[4]

Podvrste

[uredi | uredi izvor]

Spisak podvrsta pastrmke Oncorhynchus mykiss koje je opisao biolog Robert Dž. Benke 2002. godine:[10]

Geografska grupa Naučno ime Rasprostranjenost Slika
Nominalna podvrsta O. m. mykiss (Walbaum, 1792) Zapadni Pacifik: poluostrvo Kamčatka, a zabeležena je i na Komandorskim ostrvima istočno od Kamčatke, a sporadično i u Ohotskom moru, južno do ušća reke Amur
Priobalne forme O. m. irideus (Gibbons, 1855) Stanovnice pritoka Pacifika od Aleutskih ostrva na Aljasci južno do južne Kalifornije. Anadromne forme poznate su kao priobalne dužičaste pastrmke, a stanovnice potoka kao slatkovodne dužičaste pastrmke.

O. m. irideus
O. m. irideus var. beardsleei (nije prava podvrsta, već genetički jedinsveni jezerski varijetet priobalne dužičaste pastrmke) (Jordan, 1896)[11] Izolovana na jezero Kresent u Vašingtonu
Crvene forme O. m. gairdneri (Richardson, 1836) Može se naći u reci Kolumbiji i njenim pritokama u Montani, Vašingtonu i Ajdahu.
O. m. spp., Benke je smatra formom podvrste O. m. gairdneri, ali se smatra zasebnom podvrstom od strane naučnika L. M. Karla iz Ministarstva resursa u Ontariju, Odeljenja za istraživanje vodenih ekosistema, kao i saradnika studije objavljene 1994. godine.[12] Prostire se duž sliva reke Atabaska u Alberti
O. m. stonei (Jordan, 1894) Nastanjuje područje reke Maklaud i njenih pritoka u Severnoj Kaliforniji, južno od planine Šasta.
O. m. spp. Živi u potok Šipheven, u Kaliforniji. Ova vrsta uvedena je u potok Svomp 1972. i 1974. i u potok Traut 1977. godine.
O. m. newberrii (Girard, 1859) Jugoistočni Oregon i delovi Kalifornijei Nevade na periferiji Velikog basena.
O. m. aquilarum (Snyder, 1917) Endemična za jezero Igl u Kaliforniji.
O. m. kamloops strain (Jordan, 1892) Živi u većem broju jezera Britanske Kolumbije, a naročito je prisutna u jezerima Kampups i Kutinej. Poznata je po ogromnoj veličini.
Zlatna dužičasta pastrmka O. m. aguabonita (Jordan, 1892) Živi u potocima Golden Traut i Volkeno i u reci Saut Fork Kern.
O. m. aguabonita
O. m. gilberti (Jordan, 1894) Endemična za područje oko reke Kern i njene pritoke u Kaliforniji. Njen trenutni areal je drastično smanjen u odnosu na prethodnu rasprostranjenost.
O. m. whitei (Evermann, 1906) Endemična za područje 100 kilometara duge reke Mali Kern i njene pritoke.[13]
Meksičke forme O. m. nelsoni (Evermann, 1908) Nekad se naziva i nelsonovom pastrmkom, a pojavljuje se u tri različite grupe. Taksonomija ovih pastrmki je predmet trenutnog istraživanja i moguće je da postoji značajan diverzitet među formama u ovoj grupi.[14]
Mutirane forme Takozvane zlatne dužičaste ili palomino pastrmke uzgajaju se od jedne mutirane forme O. mykiss koja potiče iz mrestilišta iz Zapadne Virdžinije iz 1955. godine.[15][16] Ova zlatna dužičasta pastrmka je pretežno žućkaste boje, nedostaje joj karakteristična zelena boja i tamne šare, ali ima uočljivu crvenu prugu.[16] Palomino pastrmka je mešavina zlatne i obične dužičaste pastrmke, što je kao rezultat dovelo do pomešanih boja.[16]
Golden rainbow trout[17]

Opis

[uredi | uredi izvor]

Maksimalna veličina do 122 centimetara, prosečna veličina oko 60 centimetara, težine do 25 kilograma. Blage promene u obojenosti glave i usta se primećuje kod mužijaka prilikom parenja. Boja varira u zavisnosti od staništa, veličine i polne zrelosti. Primerci koji naseljavaju potoke i koji se mreste su tamniji i intenzivnije su obojeni. Primerci u stajaćim vodama su svetliji, više srebrni. Repno peraje poseduje 19 zraka, leđno 10-12 mekih zraka, a analno 8-12 mekih zraka. Poseduju široku ružičastu štraftu koja se prostire od glave do baze repnog peraja.[18] Mužjaci koji se mreste ne poseduju grbu.[10] Nešto je šira i snažnija od potočne pastrmke. Telo, uključujući i peraja, joj je prekriveno tamnim pegama, a leđa su joj tamnozelene boje.[19] Mresti se u rano proleće (mart - april), pa sve do maja. Tada po telu dobija još izražajnije boje, "mresnu odoru". U to vreme menja i boju mesa i dobija jači riblji miris. Izleže do 2000 jajašaca, a polno je zrela između druge i treće godine kad je dugačka od 20 do 25 cm. Po bokovina, koji srebrnasto svetlucaju, se pruža šarena linija duginih boja koja nijansom prelazi na crveno, i zbog toga je negde zovu dužičasta pastrmka.[20][21] Migratorne forme sa zapada Severne Amerike imaju čeličnosrebrnu boju ("steelhead") i ulaze iz Tihog okeana u velike reke, kojima migriraju uzvodno na prirodona plodišta radi mresta.[22]

Razmnožavanje

[uredi | uredi izvor]

Dužičasta pastrmka, uključujući priobalne oblike, uglavnom se mresti u rano do kasno proleće (od januara do juna na severnoj hemisferi i od septembra do novembra na južnoj hemisferi) kada temperatura vode dostigne najmanje 6 do 7 °C.[23] The maximum recorded lifespan for a rainbow trout is 11 years.[24] Maksimalni životni vek ove pastrmke je 11 godina.

Životni ciklus u slatkoj vodi

[uredi | uredi izvor]
Photo of two pairs of spawning steelhead trout in stream
Obalska dužičasta pastrmka iz sezone mrešćenja
line drawing of alevin and eggs
Jaja u kamenitom dnu i mlade larve
Photo of juvenile rainbow trout
Tipična juvenilna jedinka dužičaste pastrmke sa karakterističnim šarama
Photo of adult rainbow trout
Tipična odrasla jedinka dužičaste pastrmke

Slatkovodne dužičaste pastrmke obično nastanjuju i mreste se u malim do umereno velikim, plitkim rekama bogatim kiseonikom i sa šljunkovitim dnom. Oni su nativne za aluvijalne ravni i potoke sa peskovitim dnom koje su tipične pritoke sliva Tihog okeana, ali su i introdukovane dužičaste pastrmke kreirale divlje, samoodržive populacije u drugim vrstama reka, poput onih sa stenovitim dnom i prolećnih potoka bogatih vodom. Dužičaste pastrmke u jezerima obično se nalaze u umereno dubokim, hladnim jezerima sa odgovarajućim plićacima i vegetacijom koja obezbeđue dovoljne izvore hrane. Jedinke koje žive u jezerima obično zahtevaju pristup tokovima sa šljunkovitim dnom kako bi bile samoodržive.[25]

Mesta za mrešćenje su uglavnom dna reka prekrivena sitnim šljunkom u slapovima. Ženka pastrmke pravi svojevrsno gnezdo u koje polaže jaja, a proces pravljenja funkcioniše tako što se ženka okreće bočno i repom maše gore-dole pomerajući pesak i kamenje sa dna. Ženke pastrmke ležu različit broj jaja u zavisnosti od težine (polažu oko 2.000 do 3.000 jaja po kilogramu težine) koja su velika između 4 do 5 milimetara.[26] Za vreme mresta, jaja se polažu u razmake između šljunka i ženka odmah počinje da kopa po gornjoj ivici gnezda, prekrivajući jaja koja su ostala gola. Dok ženke ispuštaju jajašca, mužjak se kreće pored nje i polaže mleč (spermu) preko jajašca kako bi ih oplodio. Jaja se obično izležu za otprilike četiri do sedam nedelja, mada vreme inkubacije uvelikoo varira u zavisnosti od regiona i staništa. Nakon izleganja, larve provode oko dve nedelje u šljunku i u tom periodu apsorbuju hranljive materije iz žumančane kese jajeta. Nakon toga, mladunci počinju da se hrane zooplanktonom. Stopa rasta mlade pastrmke varira u zavisnosti od područja, staništa, istorije života i kvaliteta i količine hrane.[27] Kako rastu, mladunci počinju da dobijaju tamne vertikalne pruge na bočnim stranama tela. U ovom stadijumu juvenilne jedinke se često nazivaju prstići pošto su obično velike kao i čovečji prst.[28]

Photo of Steelhead from Lake Erie
Obalska dužičasta pastrmka iz jezera Iri
Drawing of ocean phase of male steelhead
Mužjak obalske dužičaste pastrmke iz okeana
Drawing of freshwater spawning phase of male steelhead
Mužjak obalske dužičaste pastrmke iz slatke vode tokom sezone mrešćenja

Životni ciklus priobalnih pastrmki

[uredi | uredi izvor]

Okeanske (anadromni) podvrste, uključujući one koji se vraćaju u slatke vode radi mrešćenja, poznate su kao priobalne dužičaste pastrmke u Kanadi i Sjedinjenim Državama.[29] U Tasmaniji se komercijalno razmnožavaju u morskim kavezima i poznate su kao okeanske pastrmke, iako su u pitanju iste vrste.[30]

Poput lososa, obalske dužičaste pastrmke se vraćaju u svoja prvobitna slatkovodna staništa kako bi se mrestile. Slično atlantskom lososu, ali za razliku od njihovog pacifičkog srodnika Oncorhynchus salmonid, obalska dužičasta pastrmka je iteroparozna (može se mrestiti nekoliko puta u razmaku od nekoliko meseci) i nekoliko puta putuje između slatke i slane vode, mada u proseku manje od 10 procenata odraslih jedinki preživi od jednog do drugog mrešćenja.[31] Stopa preživljavanja za introdukovanu populaciju u Velikim jezerima iznosi čak 70 procenata. Kako mlada jedinka obalske dužičaste pastrmke prelazi iz slatke vode u slanu vodu, dolazi do procesa nazvanog "smoltifikacija" gde pastrmka prolazi kroz fiziološke promene kako bi mogla da opstane u morskoj vodi.[32] Postoje genetske razlike između slatkovodnih i obalskih populacija koje su verovatno nastale kao posledica smoltifikacije.[33]

Juvenilne jedinke obalske grupe mogu ostati u reci jednu do tri godine pre nego što pređu u more. Pojedinačne populacije obalskih dužičastih pastrmki napuštaju okean i migriraju u slatkovodne potoke radi mresta u različito doba godine. Postoje dva opšta oblika - letnja i zimska grupa. Jedinke iz letnje grupe napuštaju okean između maja i oktobra, pre nego što njihovi reproduktivni organi u potpunosti sazru. Sazrevaju u slatkoj vodi dok se kreću do mesta za mrešćenje gde se u proleće izležu mladi. Letnje ribe se uglavnom mreste u dužim, unutrašnjim rekama kao što je reka Kolumbija. Ribe iz zimske grupe su spremne za mrest kada napuste okean, obično između novembra i aprila, i mreste se ubrzo nakon ulaska u slatku vodu. Zimske grupe se uglavnom mreste u kraćim, priobalnim rekama koje se obično nalaze duž Olimpijskog poluostrva i obala Britanske Kolumbije,[23] a letnje grupe nalaze se u nekim kraćim, priobalnim potocima.[34] Jednom kada obalska dužičasta pastrmka uđe u rečne sisteme i dođe do pogodnih mesta za mrest, ona se mresti na isti način kao i slatkovodne dužičaste pastrmke.[23]

Rast i oksidativni strest mitohondrija

[uredi | uredi izvor]

Tokom perioda brzog rasta i starenja, ova pastrmka pokazuje visok nivo metaboličke aktivnosti. Visoka metabolička aktivnost povezana je sa povećanim nivoima oksidativnog stresa[35][36] i smanjenim oporavkom organizma.[37] Tokom visokog oksidativnog stresa, mitohondrije su najvažnija organela koja doprinosi oštećenju tkiva zbog njihove uloge u metabolizmu i proizvodnji reaktivnih vrsta kiseonika. U studiji koju su uradili Almaida-Pagan i saradnici,[38] istraživači su identifikovali promene u sastavu fosfolipida mitohondrijalne membrane srca i mozga kod dužičaste pastrmke zbog različitih nivoa oksidativnog stresa sa kojima se svaki organ suočio tokom vremena visokog stresa, poput brzog rasta i razvoja. Izolovane su mitohondrije srca i mozga dužičaste pastrmke starosti 1, 2 i 4 godine i analiziran je sadržaj masnih kiselina. Tkiva su pokazala ukupan sličan procenat fosfolipida, ali su se razlikovala u tipovima i proporcijama fosfolipida. S godinama je srce pokazivalo više nezasićenih fosfolipida koji su podložniji peroksidaciji, a samim tim i oštećenju. Mitohondrije mozga dužičaste pastrmke pokazuju smanjene nivoe dokozaheksaeenoinske kiseline i niži indeks peroksidacije, što sugeriše manju osetljivost na oštećenja oksidativnim stresom i drugačiju reakciju na rast u poređenju sa srčanim mitohondrijama. Tokom razvoja pastrmke u odraslu jedinku, u vremenu intenzivnog rasta, sastav mitohondrijskih membrana i fluidnosti se menja, što može uzrokovati oštećenja u transportnom lancu elektrona. Ovi defekti, u kombinaciji sa izmenjenim načinom oporavkom organizma i reaktivnim vrstama kiseonika, mogu izazvati štetne efekte na mitohondrije u ribama tokom sazrevanja.

Ishrana

[uredi | uredi izvor]

Dužičaste pastrmke su predatori sa raznovrsnom ishranom i poješće gotovo sve što mogu uhvatiti. Nisu toliko piscivorne ili agresivne kao potočna pastrmka ili one iz roda Salvelinus. Dužičasta pastrmka, uključujući i juvenilne jedinke priobalne grupe koje stanuju u slatkoj vodi, hrane se larvama, lutkama i odraslim oblicima vodenih insekata (mahom insektima iz reda Trichoptera, zatim proletnjacima, vodenim cvetovima i dvokrilcima). Takođe jedu riblja jaja i odrasle oblike kopnenih insekata (mravima, tvrdokrilcima, skakavcima i zrikavcima) koji padaju u vodu. Pored toga se hrane i malim ribama do jedne trećine njihove dužine, rakovima, kozicama i drugim zglavkarima. Kako rastu, pastrmke u većini populacija, povećava se udeo konzumirane ribe. Neki jezerski oblici mogu se prebaciti na ishranu planktonom. U rekama i potocima naseljenim drugim vrstama pastrmki, dužičasta pastrmka jede raznovrsna riblja jaja, uključujući lososova i jaja potočne, planinske i crvenobrade pastrmke. Dužičasta pastrmka takođe konzumira meso koje se raspada od leševa drugih riba. Odrasle priobalne jedinke u okeanu hrane se prevashodno drugim ribama, lignjama i amfipodama.[39]

Rasprostranjenost i stanište

[uredi | uredi izvor]
Map of native range of anadromous form-steelhead
Rasprostranjenost priobalne dužičaste pastrmke, anadromne forme vrste O. mykiss

Prirodno stanište su joj reke u Kaliforniji, Venecueli, Meksiku, ali i reka Makenzi u južnom Oregonu. Ima je na Aljasci, Alberti i Britanskoj Kolumbiji u Kanadi.[40][41] Introdukovana je iz hladnijih reka Severne Amerike u reke na Kamčatki, Komandorskim ostrvima istočno od Kamčatke. Uočena je u reci Amur, ali i u Srbiji. Smatra se invazivnom vrstom. Poreklom je iz voda zapadnopacifičke obale Severne Amerike (Kalifornija i Kanada), a na prostore Evrope i Balkana je stigla 1893. godine kada je uvedena u ribogojilišta kod Zagreba, a potom i u Sloveniji. Ubrzo je iz ribnjaka ušla i u otvorene vode i navikla se na život u rekama i jezerima.[42] U Srbiji se masovno gaji u ribnjacima uglavnom zbog toga što dobro podnosi letnju povišenu temperaturu vode i do 25 °C. U nekim područjima se toliko prilagodila ekološkim uslovima da se uspešno razmnožava i ima svoje populacije.[22]

Biologija

[uredi | uredi izvor]
Kalifornijska pastrmka u reci Vrelo u Perućcu, pritoci reke Drine.

Adulti naseljavaju hladne reke, potoke i jezera. Migriraju do priobalnih potoka da se mreste. Ne naseljavaju reke koje leti dostižu temperaturu od 25 °C ili stajaće vode sa malom koncentracijom kiseonika. Hrane se raznim akvatičnim i terestričnim beskičmenjacima i manjom ribom. U primorskim oblastima se hrane manjom ribom i glavonošcima. Često migriraju do udaljenih mrestilišta u potocima. Mužjaci dostižu polnu zrelost sa 2 godine a ženke sa 3. Mreste se od Novembra do Maja na Severnoj hemisferi a od Avgusta do Novembra na Južnoj hemisferi. Veličina jaja zavisi od veličine ženke, u proseku oko 3-6 mm i poseduju dobro razvijenu žumančanu kesu. Mlađ nakon izleganja je dugačka oko 12-20 mm. Prilikom mresta, ženka iskopava rupu, tada mužjak joj prilazi i zajedno silaze u rupu. Par pliva jedno pored drugog i izbacuju jaja i spermatozoide. Nakon toga ženka kopa novu rupu uzvodno, i time prekriva jaja. Ženke produkuju oko 700 do 4000 jaja po mrestu.U nekim vodama postiže maksimalnu težinu i do 10 kg. Trofejima se smatraju primerci od 30 cm dužine. Prosečna lovna masa je od 200 do 900 grama. Kalifornijska pastrmka kao mala hrani se planktonom i epizoonom, a zatim sitnim vodenim larvama insekata, odraslim insektima i račićima, a kasnije prelazi na krupniju hranu, npr. mlađ riba.[22]

Veštačko razmnožavanje

[uredi | uredi izvor]
Photo of raceways as at U.S. Fish and Wildlife Service fish hatchery
Mrestilište Američke službe za ribu i divlje životinje

Od 1870. godine pastrmka se veštački razmnožava u mrestilištima kako bi se napunili potoci u kojima je populacija u opadanju, ali i kako bi se riba introdukovala u nenativna područja. Prvo mrestilište dužičaste pastrmke osnovano je u jednoj od pritoka zaliva San Francisko 1870. godine, a proizvodnja pastrmke je započela 1871. godine. Mrestilište je bilo snabdevano lokalnom nativnom pastrmkom i verovatno priobalnim jedinkama iz podvrste O. m. irideus. Ribe uzgajane u ovom mrestilištu prvi su put 1875. godine otpremljene u mrestilišta van države, u Kaledoniju, Njujork, a zatim 1876. u Nortvil u Mičigenu. Godine 1877. u Kempbel Kriku, pritoci Maklauda, osnovano je još jedno mrestilište kalifornijske pastrmke, prvo federalno mrestilište riba u nacionalnom sistemu mrestilišta.[43] Ovo mrestilište je neselektivno mešalo jajašca priobalne dužičaste pastrmke i nativne podvrste O. m. stone. Jaja iz ovog mrestilišta takođe su dostavljena u mrestilište San Leandro, čime su poreklo i genetska istorija dužičaste pastrmke odgajane u zatočeništvu postala donekle raznolika i složena.[44] U Sjedinjenim Državama postoji na stotine mrestilišta kojima upravlja Američka služba za ribu i divlje životinje i razne državne agencije i plemenske vlade koje promovišu uzgajanje dužičaste pastrmke radi očuvanja i rekreativnog sportskog ribolova.[45][46][47][48] Šest od deset kanadskih provincija ima farme dužičastih pastrmki, sa vodećom proizvodnjom u Ontariju.[49]

Akvakultura

[uredi | uredi izvor]
Photo of cleaned and iced rainbow trout in fish market
Dužičasta pastrmka, očišćena i zamrznuta, na ribljoj pijaci u Zapadnoj Australiji

Dužičasta pastrmka se komercijalno uzgaja u mnogim zemljama širom sveta. Ova praksa je započela krajem 19. veka,[50] a od 1950-ih komercijalna proizvodnja drastično je porasla.[51] U svetu je 2007. godine prikupljeno 604.695 tona dužičastih pastrmki uzgajanih u zatočeništvu, u vrednosti od oko 2,6 milijardi američkih dolara.[51] Najveći proizvođač je Čile. U Čileu i Norveškoj proizvodnja priobalne dužičaste pastrmke u morskim kavezima proširila se kako bi pokrila potrebe inostranog tržišta. Proizvodnja slatkovodne dužiččaste pastrmke za snabdevanje domaćih tržišta povećana je u zemljama kao što su Italija, Francuska, Nemačka, Danska i Španija. Ostale značajne zemlje koje uzgajaju ove pastrmke uključuju SAD, Iran, Ujedinjeno Kraljevstvo,[51] i Lesoto.[52] Dok se američka industrija pastrmki u celini smatra ekološki odgovornom,[53] pastrmke uzgajane negde drugde nisu nužno uzgajane istim metodama.[50]

Otprilike tri četvrtine američke proizvodnje dolazi iz Ajdaha, posebno sa područja oko reke Snejk,[50] delom zahvaljujući kvalitetu i temperaturi vode koja je tamo dostupna.[54] Kalifornija i Vašington takođe uzgajaju značajan broj ovih pastrmki. Na istoku, Pensilvanija, Severna Karolina i Zapadna Virdžinija imaju mrestilišta za veštačko uzgajanje.[50][55] Uzgoj ove pastrmke je jedna od najvećih industrija akvakulture u SAD.[50] Uzgajaju se u unutrašnjosti objekata u kojima kanali i jezera imaju neprekidan dotok vode sa malo zagađenja i malim rizikom od bega. Američka industrija je poznata po tome što koristi najbolje prakse upravljanja.[53] Uvoz predstavlja samo oko 15 posto uzgajanih dužičastih pastrmki koje se prodaju u SAD, a gotovo sva domaća proizvodnja se potroši unutar zemlje; vrlo malo se izvozi. SAD proizvodi oko 7 procenata svetske dužičaste pastrmke.[50] Ova pastrmka, posebno ona koja se uzgaja na farmama i u mrestilištima, podložna je bolesti koju izaziva bakterija Yersinia ruckeri. Obavljeno je veliko istraživanje o ovoj bolesti s obzirom na njegove ozbiljne posledice na uzgoj pastrmke. Bolest ne inficira ljude.[56]

Konzervacija

[uredi | uredi izvor]
Map of U.S. range for rainbow trout
Mapa rasprostranjenosti nativnih (svetlobraon) i introdukovanih populacija (tamnobraon i roze) dužičaste pastrmke[57]

Populacije brojnih podvrsta dužičaste pastrmke, uključujući anadromne oblike O. m. irideus i O. m. gairdneri opadale su u svom nativnom arealu zbog prekomernog lova, gubitka staništa, bolesti, invazivnih vrsta, zagađenja i hibridizacije sa drugim podvrstama. Kao posledica toga, savezne ili državne agencije klasifikovane su kao skoro ugrožene, ugrožene ili vrste od posebnog značaja neke populacije dužičaste pastrmke, posebno anadromni oblici iz njihovog matičnog područja.[58] Dužičasta pastrmka i njene podvrste trenutno su indikatorne vrste Američke agencije za zaštitu životne sredine za testiranje čistoće slatke vode.[59]

Mnoge neprofitne organizacije osnovane su radi zaštite, očuvanja i obnavljanja autohtonih populacija priobalne dužičaste pastrmke. Generalno, u partnerstvu sa raznim univerzitetima, državnim, federalnim i plemenskim agencijama i privatnim fondovima, ove organizacije sponzorišu projekte za obnavljanje staništa, sprečavanje gubitka staništa i promovisanje svesti o pretnjama domaćim populacijam pastrmki.

Trout Unlimited (TU) je neprofitna organizacija posvećena očuvanju slatkovodnih potoka, reka i pripadajućih gorskih staništa pastrmki, lososa, drugih vodenih vrsta i ljudi.[60] Tipični njihov projekat je Circle Creek Fish Passage Project, u kome se poboljšavaju mrestilišta za priobalne dužičaste pastrmke i druge vrste pastrmki i lososa.[61] Centar divljih lososa, međunarodna koalicija ruskih, kanadskih i američkih naučnika, sponzoriše projekat Kamchatka Steelhead Project, 20-godišnji (1994–2014) naučni program za proučavanje i očuvanje sadašnjeg stanja populacije priobalne dužičaste pastrmke sa područja Kamčatke, vrste uvrštene u Crvenu knjigu Rusije.[62] Ostale visokoprofilne organizacije koje se bave zaštitom pastrmke uključuju California Trout, koja štiti divlju pastrmku i druge losose i pastrmke u vodama Kalifornije.[63] Organizacija Steelhead Society of British Columbia na sličan način se bavi zaštitom divljih patrmki i lososa u Britanskoj Kolumbiji.[64] Godine 1997. grupa od oko 40 ihtiologa, biologa i prirodnjaka iz nekoliko američkih i meksičkih institucija formirala je kolaborativnu grupu - Truchas Mexicanas - da bi proučavala diverzitet meksičkih pastrmki, od kojih se većina smatra podvrstama O. mykiss.[65]

Hibridizacija i gubitak staništa

[uredi | uredi izvor]

Dužičasta pastrmka, prvenstveno veštački uzgajana riba priobalne podvrste O. m. irideus, uvedena u vode nastanjene potočnom pastrmkom, često će se ukrštati sa potonjom i kreirati hibride koji su reproduktivno sposobne ribe.[66] U slučaju podvrste O. clarki lewisi, hibridizacija sa uvedenom dužičastom pastrmkom i jeloustonskom crvenobradom pastrmkom (O. clarki bouvieri) predstavlja pretnju podvrsti O. clarki lewisi zbog mogućnosti izumanja gena iste.[67] Takva uvođenja u areale pastrmki iz podvrsta O. m. gairdneri, newberrii i stonei ozbiljno su smanjila opseg genetski čistih jedinki ovih podvrsta, zbog čega je većina njih svrstana u grupu „vrsta od posebnog značaja“.[68]

U arealu podvrste O. m. aguabonita u reci Kern u južnoj Kaliforniji, veštački uzgajane dužičaste pastrmke unete su u reku Kern u na taj način su negativno uticale na genetsku čistoću pomenute podvrste ali i podvrste O. m. gilberti, a sve zbog intraspecifijskog razmnožavanja.[69][70][71] Pastrmka O. m. irideus var. beardsleei, genetski jedinstvena jezerska vrsta priobalne dužičaste pastrmke koja je izolovana u jezeru Kresent u Vašingtonu, ugrožena je potencijalnim gubitkom jedinog njenog mrestilišta u reci Lir zbog drugih vrsta i degradacije staništa.[11]

Invazivne vrste i bolesti

[uredi | uredi izvor]

Myxobolus cerebralis

[uredi | uredi izvor]

Myxobolus cerebralis je miksosporni parazit lososa, pastrmki i njima srodnih vrsta koji izaziva razne opasne bolesti kod jedinki koje se uzgajaju u zatočeništvu, a takođe i u populaciji divljih riba.[72] Prvi put je bolest primećena kod jedinke pastrmke koja je uvedena u Nemačku pre jednog veka, ali se areal ovog parazita proširio i bolest se pojavila u većem delu Evrope, u severnoj Aziji, SAD, Južnoj Africi i drugim zemljama.[73] Godine 1980. je otkriveno da M. cerebralis zahteva Tubifex tubifex (vrsta crva) kako bi završila svoj životni ciklus. Parazit inficira svoje domaćine svojim ćelijama nakon što ih probije polarnim vlaknima izbačenim iz kapsula sličnih nematocistama.[74]

Map of U.S. distribution of New Zealand mud snail
Rasprostranjenost novozelandskog blatnog puža u okviru Sjedinjenih Država tokom 2009. godine

Ovaj parazit je izvorno bio blagi patogen potočne pastrmke u centralnoj Evropi i drugih pastrmki na severoistoku Azije, a širenje pastrmke je znatno povećalo njegov uticaj. Pošto nema urođeni imunitet na Myxobolus cerebralis, dužičasta pastrmka je posebno podložna bolesti, a parazit može otpustiti toliko spora da čak i otpornije vrste u istom području, kao što je Salmo trutta, mogu biti preopterećene parazitima i pretrpeti smrtnost u 80 do 90 posto slučajeva. Tamo gde je M. cerebralis veoma čest, on je prouzrokovao pad u broju ili čak potpunu eliminaciju čitavih grupa riba.[75][76]

Parazit M. cerebralis prvi put je zabeležen u Severnoj Americi 1956. godine u Pensilvaniji,[74] ali sve do devedesetih godina bolest koju on izaziva smatrala se rešivim problemom koji je zahvatao i uticao samo na pastrmke uzgajane u zatočeništvu. Na kraju se pojavio i u prirodnim staništima ove ribe u državama Stenovitih planina (Kolorado, Vajoming, Juta, Montana, Ajdaho, Novi Meksiko), gde oštećuje nekoliko reka koje ribu koriste za sportski ribolov. Neki potoci u zapadnim Sjedinjenim Državama izgubili su 90 procenata pastrmke.[77] Bolest koju ovaj parazit izaziva preti rekreativnom ribolovu, što je važno za turističku industriju, ključnu komponentu ekonomija nekih američkih zapadnih država. Na primer, 2005. godine ribolovci u Montani potrošili su oko 196.000.000 američkih dolata na aktivnosti koje su direktno povezane sa ribolovom dužičaste pastrmke u državi.[78] Neki lososi i pastrmke koje inficira M. cerebralis (potočna pastrmka, crvenobrada pastrmka i anadromni oblici obalske dužičaste pastrmke) već su skoro ugroženi ili ugroženi, pa parazit može dodatno pogoršati smanjenje njihove populacije.[79]

Novozelandski blatni puž

[uredi | uredi izvor]

Novozelandski blatni puž (Potamopyrgus antipodarum), nekada endemični za Novi Zeland, raširio se i postao naturalizovana i invazivna vrsta u mnogim oblastima, uključujući Australiju,[80] Aziju (Japan,[81] u reci Garmat Ali u Iraku) od 2008[82]), Evropu (od 1859. u Engleskoj) i Severnu Ameriku (SAD i Kanada: zaliv Tander u Ontariju od 2001, Britanska Kolumbija od jula 2007[81]), najverovatnije nehotice kao posledica ljudske aktivnosti.[83] Može dostići koncentracije veće od 500.000 po kvadratnom metru, ugrožavajući lanac ishrane nadmetanjem za hranu sa drugim puževima i vodenim insektima, što dovodi do naglog opadanja lokalnih populacija.[84] Postoje dokazi da severnoameričke ribe nisu u stanju da probave sićušne, ali tvrde školjke ovih blatnih puževa i da njihovo prisustvo može rezultirati lošim rezultatima rasta dužičaste pastrmke.[85]

Blatni puž je prvi put otkriven u SAD u reci Snejk u Ajdahu 1987. Od tada se puž proširio na reku Medison, reku Fajerhol i ostale vodotoke oko nacionalnog parka Jelouston, a otkriven je širom zapadnih SAD.[83] Tačno sredstvo prenošenja nije poznato, ali verovatno je da je ova vrsta uvedena u vodu preko sportskog ribolova i vraćanja riba u vodu i da je bio raširen brodskim tereton ili kontaminiranom rekreativnom opremom.[86]

Didymosphenia geminata

[uredi | uredi izvor]

Didymosphenia geminata je vrsta silikatne alge koja stvara smetnje u slatkovodnim rekama i potocima sa konstantno hladnom vodom.[87] Na Novom Zelandu ova invazivna vrsta može da pokrive velike površine na dnu reka i potoka u kasnu zimu. Ne smatra se značajnim rizikom za zdravlje ljudi, ali može uticati na staništa i izvore hrane za ribu, uključujući i dužičastu pastrmku, i učiniti rekreativne aktivnosti neprijatnim.[88] Iako je poreklom iz Severne Amerike, smatra se štetnim organizmom ili invazivnom vrstom.[89]

Yersinia ruckeri

[uredi | uredi izvor]

Bakterija Yersinia ruckeri kod slatkovodnih morskih riba uzrokuje bakterijsku infekciju, a pre svega napada dužičaste pastrmke i druge vrste pastrmki koje se veštački uzgajaju. Bolest se karakteriše potkožnim krvarenjem usta, peraja i očiju. Najčešće se primećuje u ribnjacima koji imaju loš kvalitet vode. Bolest koju ova bakterija izaziva prvi put je otkrivena u tokom 1950-ih kod dužičaste pastrmke u oblasti Ajdaha.[90]

Metode uklanjanja

[uredi | uredi izvor]

Neka mrestilišta usredsređena su na uklanjanje dužičastih pastrmki kako bi se ponovo uspostavile izvorne populacije. To se može postići trovanjem reka hemikalijama poput antimicina ili rotenona koji su u SAD proglašeni bezbednim. Nakon što se hemikalije rasprše, nativna vrsta pastrmke se pušta u reku. Druga metoda je upotreba elektroribolova koji omogućava da se riba ulovi živa i da se uzgaja ili prebaci u njeno nativno stanište. Ova tehnika se koristi u Nacionalnom parku Grejt Smouki kako bi se izbacile introdukovane podvrste pastrmi koje su uvedene tokom 1930-ih i od tada uspevaju u ovom području, a cilj akcije je uspostaviti održive nativne populacije odgovarajućih podvrsti u delu rečnog sistema od 2.100 mi (3.400 km).[91] Nijedna metoda kontrole nije 100% efikasna i u najboljem slučaju se smatraju metodama za promenu relativne veličine populacija ribljih vrsta.

Opadanje broja priobalnih grupa

[uredi | uredi izvor]
Velika priobalna dužičasta pastrmka uhvaćena u reci Zimoec u Britanskoj Kolumbiji

Populacija priobalnih dužičastih pastrmki u delovima nativnog areala opala je zbog različitih ljudskih i prirodnih uzroka. Dok se populacije na Aljasci i uz obalu Britanske Kolumbije smatraju zdravim, populacija na Kamčatki i neke populacije duž američke zapadne obale su u opadanju. Američka nacionalna služba za morsko ribarstvo je identifikovala 15 različitih populacionih segmenata u Vašingtonu, Oregonu i Kaliforniji. Jedanaest ovih segmenata se nalazi na američkom spisku ugroženih vrsta, od kojih se za deset segmenata smatra da su skoro ugroženi, a jedan ugrožen.[92] Jedan populacioni segment na obali Oregona nalazi se na američkoj listi vrsta od posebnog značaja.[92][93]

Populacioni segment Južne Kalifornije, koji je naveden kao ugrožen prema podacima iz 2011. godine, pretrpeo je gubitak staništa zbog izgradnje brana, zatvaranja potoka u betonske kanale, zagađenja vode, podzemnih vode i drugih nusprodukata urbanizacije.[94] Priobalne dužičaste pastrmke na poluostrvu Kamčatka su ugrožene zbog prekomernog lova, posebno krivolova, a nalaze se u Crvenoj knjizi Rusije koja dokumentuje retke i ugrožene vrste.[95]

Uticaj mrestilišta

[uredi | uredi izvor]
Photo of man inspecting steelhead broodstock in hatchery
Provera veštački uzgajane priobalne dužičaste pastrmke

Nekoliko studija pokazalo je da su skoro sve kalifornijske priobalne dužičaste pastrmke nativne za to područje, uprkos višedecenijskom uzgoju u mrestilištima u tom području. Genetska analiza pokazuje da populacioni segmenti Južne Centralne Kalifornije i Južne Kalifornije od reke Malibu pa severno, uključujući reku San Gabrijel, reke Santa Ana i San Mateo, ne predstavljaju veštački uzgajane sojeve. Populacije priobalne dužičaste pastrmke iz reka Topanga i Svitvoter delimično su veštački uzgajane jedinke, a one iz reke San Huan su u potpunosti veštačkog porekla.[96] Genetska analiza je takođe pokazala da priobalne dužičaste pastrmke u potocima sliva reke Santa Klara i zaliva Monterek nisu poreklom iz veštačkih mrestilišta, uključujući one u potoku Kojot, u rekama Gvadalupe i Paharo, u potocim Permanente, Stivens, San Fransiskito, u reci San Lorenco i San Tomas Akino.[97] Prirodni slapovi i dve glavne brane izolovali su populaciju priobalne dužičaste pastrmke iz Ruske reke od slatkovodnih dužičastih pastrmki koje borave iznad neprohodnih barijera; genetska studija uzoraka peraja iz 2007. godine prikupljenih od priobalnih dužičastih pastrmki na 20 različitih lokacija, iznad i ispod barijera u slivu, utvrdila je da, iako je u reci od 1911. do 1925. bilo skladišteno 30 miliona pastrmki, ove populacije nemaju poreklo iz veštačkih mrestilišta.[98]

Oslobađanja konvencionalno uzgajanih priobalnih dužičastih pastrmki predstavljaju ekološki rizik za divlje populacije ovih riba, pošto su jedinke uzgajane u zatočeništvu obično veće od divljih oblika i mogu izbaciti divlje juvenilne jedinke iz optimalnih staništa. Dominacija veštački uzgajanih priobalnih dužičastih pastrmki u optimalnim mikrostaništim unutar potoka može smanjiti mogućnost za opstanak divljih jedinki, što nastaje kao rezultat smanjenih mogućnosti hranjenja i povećanih stopa predatora.[99]

Upotreba

[uredi | uredi izvor]

Ribolov

[uredi | uredi izvor]
Photo of fisherman holding a rainbow trout
Dužičasta pastrmka je popularna u sportskom ribolovu, pogotovo kod ljubitelja mušičarenja

Ove pastrmke su veoma cenjene u ribolovu. One su popularna meta ribolovaca i koristi se veliki broj različitih metoda kojima se one mogu hvatati. Dosta se hvataju mušičarenjem, a često je i lovljenje pomoću mreža. Ova pastrmka se takođe može uhvatiti uz pomoć različitih živih i mrtvih prirodnih mamaca. Prema Međunarodnom udruženju za ribu i divljač svetski rekord ulovljene dužičaste pastrmke iznosi 22 kilograma, a ova jedinka ulovljena je u jezeru Dajfenbaker u Saskačevanu 5. septembra 2009. godine. U pitanju je bila genetski modifikovana jedinka uzgajana u zatočeništvu koja je potom pobegla u divljinu.[100] Mnogi ribolovci smatraju dužičastu pastrmku vrstom sa kojom se treba najviše boriti, pošto je ova riba poznata po tome što skače kad je uhvaćena i kreće u snažnu borbu.[101] Smatra se jednom od pet najboljih sportskih riba u Severnoj Americi i najvažnijom sportskom ribom zapadno od Stenovitih planina.[27]

Postoji plemenski komercijalni ribolov na priobalne grupe u Padžet Saundu, na obalama Vašingtona i na reci Kolumbija, ali je upitno da li dolazi do prekomernog lova nativnih podvrsta.[102]

Kao izuzetno poželjne sportske ribe zbog svoje prilagodljivosti, ove pastrmke su introdukovane u mnoge zemlje sveta od strane sportskih ribolovaca. Mnoga od ovih uvođenja rezultirala su ekološkim problemima, jer uvedena dužičasta pastrmka uništava lokalne ekosisteme i takmiči se za hranu sa lokalnim ribama ili ih jede.[103] Druga uvođenja kao podrška sportskom ribolovu u vodama bez ribe ili sa ozbiljno iscrpljenim izvornim populacijama stvorila su ribolovna područja svetske klase, poput reke Fajerhol u Nacionalnom parku Jelouston,[104][105][106] kao i u Velikim jezerima.[107]

Kao hrana

[uredi | uredi izvor]
Photo of fried fish filet on a plate
Dužičasta pastrmka spremljena sa krompirima

Dužičasta pastrmka je izuzetno popularna u zapadnoj kuhinji; jede se kako divlja riba, tako i ona veštački uzgajana u mrestilištima. Ima meko meso i blagi, pomalo orašasti ukus.[55] Divlja riba ima jači i bogatiji ukus od veštački uzgajane ribe.[54] Dok se ukus divlje pastrmke često promoviše kao vrhunski,[108] dužičasta pastrmka koja se prodaja u američkim restoranima je ona koja se uzgaja na farmama riba.[108] Uzgajana dužičasta pastrmka smatra se jednom od najsigurnijih riba za jelo, a odlikuje se visokim nivoom vitamina B i generalno privlačnim ukusom.[109] U Montani je ilegalno prodavati divlju dužičastu pastrmku koja je ulovljena,[110][111] a koja je zakonski klasifikovana kao sportska riba ili riba iz divljine.[112]

Boja i ukus mesa zavisi od ishrane i svežine pastrmke. Uzgajana pastrmka i neke populacije divlje pastrmke, posebno anadromne priobalne ribe, imaju crvenkasto ili narandžasto meso kao rezultat visokog nivoa astaksantina u svojoj ishrani. Astaksantin je moćan antioksidans koji može biti iz prirodnog izvora ili iz sintetske ishrane pastrmke. Povremeno se na tržištu SAD prodaje pastrmka uzgajana u zatočeništvu tako da ima ružičasto meso jer se hrani veštačkim astaksantinom.[55] S obzirom na to da su divlje jedinke priobalnih riba u nekim delovima njihovog areala u opadanju, veštački uzgajana pastrmka se smatra pogodnom alternativom.[53] U Čileu i Norveškoj prodaje se dužičasta pastrmka koja se uzgaja u morskim kavezima sa morskom vodom.[50]

Dužičasta pastrmka u postrojenju za prečiščavanje vode

Pastrmka se može skuvati čim se očisti, bez filetiranja i skidanja kože.[108] Ako se kuva sa kožom, meso se ne raspada.[55] Iako se pastrmka koja se prodaje u Evropi često priprema i poslužuje na ovaj način, većina pastrmke koja se prodaje u SAD ima uklonjene glave i potpuno je ili delimično očišćena od kosti i kože. Srednja do teška bela vina, kao što su šardone, suvinjon blanš ili pino gri, tipična su vina koja se piju uz ovu pastrmku.[113]

Prečišćavanje vode

[uredi | uredi izvor]

Dužičasta pastrmka se ponekad koristi kao pokazatelj kvaliteta vode u postrojenjima za prečišćavanje vode.[114]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ „Rainbow Trout”. Natureserve.org. 10. 5. 2016. Pristupljeno 1. 8. 2019. „data” 
  2. ^ „Synonyms of Oncorhynchus mykiss (Walbaum, 1792)”. Fishbase. Pristupljeno 6. 2. 2014. 
  3. ^ „Symbols of Washington State”. Washington State Legislature. Pristupljeno 29. 11. 2013. 
  4. ^ a b Behnke, Robert J. (2002). „Rainbow and Redband Trout”. Trout and Salmon of North America. Tomelleri, Joseph R. (illustrator). New York: The Free Press. str. 67. ISBN 978-0-7432-2220-4. 
  5. ^ a b v Behnke, Robert J. (2002). „Genus Oncorhynchus”. Trout and Salmon of North America. Tomelleri, Joseph R. (illustrator). New York: The Free Press. str. 10–21. ISBN 978-0-7432-2220-4. 
  6. ^ Richardson, John; Swainson, William; Kirby, William (1836). „Fauna Boreali-Americana, or, The Zoology of the Northern Parts of British America: Containing Descriptions of the Objects of Natural History Collected on the Late Northern Land Expeditions, Under Command of Captain Sir John Franklin, R.N. (1829) Part Third: The Fish”. London: Richard Bentley. str. 221. OCLC 257860151. 
  7. ^ „Invertebrate Zoology and Geology”. California Academy of Sciences. Arhivirano iz originala 12. 12. 2013. g. Pristupljeno 16. 12. 2013. 
  8. ^ Behnke, Robert J. (1966). „Relationships of the Far Eastern Trout, Salmo mykiss Walbaum”. Copeia. 1966 (2): 346—348. JSTOR 1441145. doi:10.2307/1441145. 
  9. ^ Smith, Gerald R.; Stearley, Ralph F. (1989). „The Classification and Scientific Names of Rainbow and Cutthroat Trouts” (PDF). Fisheries. 14 (1): 4—10. doi:10.1577/1548-8446(1989)014<0004:TCASNO>2.0.CO;2. hdl:2027.42/140998. 
  10. ^ a b Behnke, Robert J. (2002). „Rainbow and Redband Trout”. Trout and Salmon of North America. Tomelleri, Joseph R. (illustrator). New York: The Free Press. str. 65–122. ISBN 978-0-7432-2220-4. 
  11. ^ a b Meyer, J.; Fradkin, S. (2002). „Summary of Fisheries and Limnological Data for Lake Crescent, Washington”. Olympic National Park Report. Port Angeles, Washington. 
  12. ^ Rasmussen, Joseph B.; Taylor, Eric B. (2009). „Status of the Athabasca Rainbow Trout Oncorhynchus mykiss in Alberta” (PDF). Government of Alberta-Fish and Wildlife Division. Arhivirano iz originala (PDF) 21. 2. 2014. g. Pristupljeno 29. 11. 2013. 
  13. ^ „Little Kern Golden Trout” (PDF). SOS: California's Native Fish Crisis. California Trout. str. 74. Pristupljeno 2. 1. 2014. 
  14. ^ Hendrickson, Dean A.; Perez, Hector Espinosa; Findley, Lloyd T.; Forbes, William; Tomelleri, Joseph R.; Mayden, Richard L.; Nielsen, Jennifer L.; Jensen, Buddy; Campos, Gorgonio Ruiz; Romero, Alejandro Varela; van der Heiden, Albert; Camarena, Faustino; Gracia de Leon, Francisco J. (2002). „Mexican native trouts: A Review of Their History and Current Systematic and Conservation Status” (PDF). Reviews in Fish Biology and Fisheries. 12 (2/3): 273—316. doi:10.1023/A:1025062415188. Arhivirano iz originala (PDF) 3. 3. 2014. g. 
  15. ^ McCoy, John (11. 5. 2013). „50 Years Later, Golden Rainbows Still 'a Treat' for Mountain State Fishermen”. Saturday Gazette-Mail. Charleston, West Virginia. Pristupljeno 29. 12. 2013. 
  16. ^ a b v „Golden Rainbow Trout”. Pennsylvania Fish and Boat Commission FAQ. Arhivirano iz originala 27. 11. 2013. g. Pristupljeno 28. 11. 2013. 
  17. ^ „Golden Rainbow Trout”. Arhivirano iz originala 22. 01. 2022. g. Pristupljeno 28. 11. 2013. 
  18. ^ Behnke, Robert J. (2002). „Rainbow and Redband Trout”. Trout and Salmon of North America. Tomelleri, Joseph R. (illustrator). New York: The Free Press. str. 88, 106. ISBN 978-0-7432-2220-4. 
  19. ^ Behnke, Robert J. (2002). „Cutthroat trout Oncorhynchus clarki”. Trout and Salmon of North America. Tomelleri, Joseph R. (illustrator). The Free Press. str. 139. ISBN 978-0-7432-2220-4. 
  20. ^ „Rainbow Trout Fin Clips” (PDF). Minnesota Department of Natural Resources. Arhivirano iz originala (PDF) 09. 05. 2016. g. Pristupljeno 30. 12. 2013. 
  21. ^ „Questions and Answers about the Fin Clip Fishery in Hills Creek Reservoir” (PDF). Oregon Department of Fish and Wildlife. Arhivirano iz originala (PDF) 03. 12. 2013. g. Pristupljeno 1. 12. 2013. 
  22. ^ a b v Oncorhynchus mykiss, Rainbow trout : fisheries, aquaculture, gamefish
  23. ^ a b v Behnke, Robert J. (2002). „Rainbow and Redband Trout”. Trout and Salmon of North America. Tomelleri, Joseph R. (illustrator). New York: The Free Press. str. 68–72. ISBN 978-0-7432-2220-4. 
  24. ^ „List of Population Characteristics records for Oncorhynchus mykiss”. Fishbase. Pristupljeno 23. 2. 2014. 
  25. ^ „Steelhead Fishing in Lake Erie Tributaries”. New York State Department of Environmental Conservation. Pristupljeno 3. 2. 2014. 
  26. ^ Tyler, C. R.; Pottinger, T. G.; Santos, E.; Sumpter, J. P.; Price, S-A; Brooks, S.; Nagler, J. J. (1996). „Mechanisms Controlling Egg Size and Number in Rainbow Trout Oncorhynchus mykiss”. Biology of Reproduction. 54 (1): 8—15. PMID 8837994. doi:10.1095/biolreprod54.1.8 Slobodan pristup. 
  27. ^ a b Staley, Kathryn; Mueller, John (maj 2000). „Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss)” (PDF). U.S. Department of Agriculture. Arhivirano iz originala (PDF) 03. 11. 2019. g. Pristupljeno 16. 12. 2013. 
  28. ^ „Wisconsin Trout Fishing: Trout Stream Classifications”. Wisconsin Department of Natural Resources. 27. 1. 2014. Pristupljeno 3. 1. 2014. 
  29. ^ „Steelhead/Rainbow Trout Species Profile”. Alaska Department of Fish and Game. Pristupljeno 26. 8. 2013. 
  30. ^ „Mariculture in Tasmania Ocean Trout”. Marine Education Association of Australasia. Pristupljeno 23. 2. 2014. 
  31. ^ Behnke, Robert J. (2002). „Rainbow and Redband Trout”. Trout and Salmon of North America. Tomelleri, Joseph R. (illustrator). New York: The Free Press. str. 70. ISBN 978-0-7432-2220-4. 
  32. ^ Nichols, Krista M.; Edo, Alicia Felip; Wheeler, Paul A.; Thorgaard, Gary H. (jul 2008). „The Genetic Basis of Smoltification-Related Traits in Oncorhynchus mykiss”. Genetics. 179 (3): 1559—1575. PMC 2475755 Slobodan pristup. PMID 18562654. doi:10.1534/genetics.107.084251. 
  33. ^ Hale, MC; Thrower, FP; Berntson, EA; Miller, MR; Nichols, KM (avgust 2013). „Evaluating Adaptive Divergence Between Migratory and Nonmigratory Ecotypes of a Salmonid Fish, Oncorhynchus mykiss”. G3: Genes, Genomes, Genetics. 3 (8): 1273—1285. PMC 3737167 Slobodan pristup. PMID 23797103. doi:10.1534/g3.113.006817. 
  34. ^ „Recreational Salmon Fishing Salmon/Steelhead Species Information Steelhead (Rainbow Trout) Oncorhynchus mykiss”. Washington Department of Fish and Wildlife. Arhivirano iz originala 7. 1. 2014. g. Pristupljeno 7. 1. 2014. 
  35. ^ Rollo, C.D. (2002). „Growth negatively impacts the life span of mammals”. Evolution and Development. 4 (1): 55—61. PMID 11868658. doi:10.1046/j.1525-142x.2002.01053.x. 
  36. ^ Alonso-Alvarez, C. (2007). „Increased susceptibility to oxidative damage as a cost of accelerated somatic growth in zebrafinches”. Functional Ecology. 21 (5): 873—879. doi:10.1111/j.1365-2435.2007.01300.x. 
  37. ^ Almroth, B.C. (2010). „Early-age changes in oxidative stress in brown trout, Salmo trutta”. Comparative Biochemistry and Physiology, Part B. 155 (4): 442—448. PMID 20117229. doi:10.1016/j.cbpb.2010.01.012. 
  38. ^ Almaida-Pagàn, P. (2012). „Age-related changes in mitochondrial membrane composition of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) heart and brain”. Comparative Biochemistry and Physiology, Part B. 163: 129—137. PMID 22634369. doi:10.1016/j.cbpb.2012.05.013. hdl:1893/8959 Slobodan pristup. 
  39. ^ „BC Fish Facts-Steelhead” (PDF). British Columbia Ministry of Fisheries. Arhivirano iz originala (PDF) 18. 7. 2013. g. Pristupljeno 28. 11. 2013. 
  40. ^ Behnke, Robert J. (2002). „Rainbow and Redband Trout”. Trout and Salmon of North America. Tomelleri, Joseph R. (illustrator). New York: The Free Press. str. 117. ISBN 978-0-7432-2220-4. 
  41. ^ Behnke, Robert J. (2002). „Rainbow and Redband Trout”. Trout and Salmon of North America. Tomelleri, Joseph R. (illustrator). New York: The Free Press. str. 82–83. ISBN 978-0-7432-2220-4. 
  42. ^ Fuller, Pam L.; Nico, Leo G.; Williams, James D. (1999). „Case Study: Rainbow Trout”. Nonindigenous Fishes Introduced into Inland Waters of the United States. Bethesda, Maryland: American Fisheries Society. str. 250–251. ISBN 978-1-888569-14-8. OCLC 41262458. 
  43. ^ Schley, Ben (21. 5. 2009). „A Century of Fish Conservation (1871–1971)”. U.S. Fish and Wildlife Service. Arhivirano iz originala 29. 09. 2020. g. Pristupljeno 28. 11. 2013. 
  44. ^ Behnke, Robert J.; Williams, Ted (2007). About Trout: The Best of Robert J. Behnke from Trout Magazine. Globe Pequot. str. 6—7. ISBN 978-1-59921-203-6. 
  45. ^ „Fish and Aquatic Conservation”. U.S. Fish and Wildlife Service. Arhivirano iz originala 26. 01. 2022. g. Pristupljeno 28. 11. 2013. 
  46. ^ „Conservation-Salmon Hatcheries Overview”. Washington Department of Fish and Wildlife. Arhivirano iz originala 3. 12. 2013. g. Pristupljeno 28. 11. 2013. 
  47. ^ Frye, Jason (17. 9. 2013). „The Cherokee Tribal Fish Hatchery”. Our State magazine. Pristupljeno 28. 11. 2013. 
  48. ^ Burden, Dan (mart 2012). „Trout Profile”. Agricultural Resource Marketing Center. Arhivirano iz originala 3. 12. 2013. g. Pristupljeno 29. 11. 2013. 
  49. ^ „Farmed Rainbow Trout / Steelhead Salmon”. Agriculture and Agri-Food Canada. Arhivirano iz originala 03. 03. 2016. g. Pristupljeno 12. 8. 2014. 
  50. ^ a b v g d đ e O'Neill, Brendan (23. 6. 2006). „Seafood Watch Report: Farmed Rainbow Trout” (PDF). Monterey Bay Aquarium. str. 2—6. Arhivirano iz originala (PDF) 7. 1. 2014. g. Pristupljeno 6. 1. 2014. 
  51. ^ a b v „Cultured Aquatic Species Information Programme: Oncorhynchus mykiss (Walbaum, 1792)”. Food and Agricultural Organization of the United Nations, Fisheries and Aquaculture Department. Pristupljeno 9. 1. 2014. 
  52. ^ Macleod, Roderick (28. 10. 2014). „Trout farming in land-locked Lesotho is an export success”. BBC News. Pristupljeno 2. 11. 2014. 
  53. ^ a b v „Seafood Watch: Rainbow Trout”. Monterey Bay Aquarium. Arhivirano iz originala 7. 1. 2014. g. Pristupljeno 6. 1. 2014. 
  54. ^ a b Egan, Timothy (25. 2. 1998). „Trout as Wild as All Outdoors, Almost”. The New York Times. Pristupljeno 6. 1. 2014. 
  55. ^ a b v g Harlow, Jay. „Dependable, Delectable Rainbow Trout”. Sally's Place. Pristupljeno 28. 11. 2013. 
  56. ^ Bullock, G. L.; Cipriano, R.C. (1990). „Enteric Redmouth Disease of Salmonids LSC”. Fish Disease Leaflet 82. U.S. Fish and Wildlife Service. Arhivirano iz originala 16. 6. 2009. g. 
  57. ^ Fuller, P.; Larson, J.; Fusaro, A.; Neilson, M. (4. 11. 2013). „Fact Sheet-Oncorhynchus mykiss”. USGS Nonindigenous Aquatic Species Database, Gainesville, FL. U.S. Geological Survey. Pristupljeno 30. 11. 2013. 
  58. ^ „Species Profile: Steelhead”. U.S. Fish and Wildlife Service. Arhivirano iz originala 3. 12. 2013. g. Pristupljeno 29. 11. 2013. 
  59. ^ „Whole Effluent Toxicity”. Environmental Protection Agency. 12. 9. 2013. Pristupljeno 29. 11. 2013. 
  60. ^ Washabaugh, William; Washabaugh, Catherine (2000). Deep Trout: Angling in Popular Culture. Oxford, United Kingdom: Berg. str. 119. ISBN 978-1-85973-393-6. 
  61. ^ „Circle Creek Fish Passage Project”. Trout Unlimited. Arhivirano iz originala 23. 12. 2015. g. Pristupljeno 4. 1. 2014. 
  62. ^ „Steelhead Project Report”. Wild Salmon Center. novembar 2004. Arhivirano iz originala 6. 3. 2014. g. Pristupljeno 1. 12. 2013. 
  63. ^ „About Us”. California Trout. Arhivirano iz originala 03. 12. 2013. g. Pristupljeno 1. 12. 2013. 
  64. ^ „About Us”. The Steelhead Society of British Columbia. Pristupljeno 1. 12. 2013. 
  65. ^ „Truchas Mexicanas”. Pristupljeno 12. 2. 2014. 
  66. ^ Parker, David; Avers, Thomas; Courtney, Michael (2011). „Weight, Length, and Growth in Cutbow Trout (O. m. x clarkii)” (PDF). Nature Precedings. doi:10.1038/npre.2011.6432.1. Pristupljeno 4. 1. 2014. 
  67. ^ Allendorf, Fred W.; Leary, Robb F.; Hitt, Nathaniel P.; Knudsen, Kathy L.; Lundquist, Laura L. & Spruell, Paul (oktobar 2004). „Intercrosses and the U.S. Endangered Species Act: Should Hybridized Populations be Included as Westslope Cutthroat Trout?” (PDF). Conservation Biology. Washington, D.C. 18 (5): 1203—1213. doi:10.1111/j.1523-1739.2004.00305.x. Arhivirano iz originala (PDF) 12. 01. 2014. g. Pristupljeno 16. 05. 2020. 
  68. ^ Dickson, Tom. „Montana's Redband Trout”. Montana Outdoors. Montana Fish, Wildlife & Parks (May–June 2011). Arhivirano iz originala 28. 09. 2013. g. Pristupljeno 29. 11. 2013. 
  69. ^ Shreck, Carl B.; Behnke, Robert J. (1971). „Trouts of the Upper Kern River Basin, California, with Reference to Systematics and Evolution of Western North American Salmo”. Journal of the Fisheries Research Board of Canada. 28 (7): 987—998. doi:10.1139/f71-143. 
  70. ^ „Kern River Rainbow Trout” (PDF). Cal Trout. Pristupljeno 3. 3. 2014. 
  71. ^ „California Golden Trout” (PDF). Cal Trout. Pristupljeno 3. 3. 2014. 
  72. ^ „Whirling Disease Initiative: Final Report” (PDF). Montana Water Center, Montana State University. oktobar 2009. str. 1. Arhivirano iz originala (PDF) 17. 7. 2012. g. Pristupljeno 30. 12. 2013. 
  73. ^ Elwell, Leah C. Steinbach; Stromberg, Kajsa Eagle; Ryce, Eileen K.N.; Bartholomew, Jerri L. „Whirling Disease in the United States – A Summary of Progress in Research and Management 2009”. Whirling Disease Foundation, Trout Unlimited. Arhivirano iz originala 28. 08. 2013. g. Pristupljeno 31. 12. 2013. 
  74. ^ a b Faisal, Mohamed; Garling, Donald (decembar 2004). „What Is Whirling Disease?” (PDF). North Central Regional Aquaculture Center and Michigan State University Extension. Arhivirano iz originala (PDF) 1. 1. 2014. g. Pristupljeno 31. 12. 2013. 
  75. ^ Nehring, R. B. Bergersen, E. P., and Knopf, B. A., ur. (1996). „Whirling Disease in Feral Trout Populations in Colorado”. Proceedings, Whirling Disease Workshop, Denver, Colorado, February 6–8, 1996: Where Do We Go from Here?. str. 126—144. OCLC 37379539.  Fort Collins, Colorado: Colorado Cooperative Fish and Wildlife Research Unit,.
  76. ^ Vincent, E. R. Bergersen, E. P., and Knopf, B. A., ur. (1996). „Whirling Disease – the Montana Experience, Madison River”. Proceedings, Whirling Disease Workshop, Denver, Colorado, February 6–8, 1996: Where Do We Go from Here?. str. 159.  Fort Collins, Colorado: Colorado Cooperative Fish and Wildlife Research Unit,. OCLC 37379539
  77. ^ Tennyson, J.; Anacker, T.; Higgins, S. (13. 1. 1997). „Scientific Breakthrough Helps Combat Trout Disease”. U.S. Fish and Wildlife Service Whirling Disease Foundation News Release. Arhivirano iz originala 07. 08. 2020. g. Pristupljeno 5. 1. 2014. 
  78. ^ „Montana's Wild Trout”. The Trout Conservancy. Arhivirano iz originala 1. 1. 2014. g. 
  79. ^ Gilbert, M. A.; Granath, W. O. Jr. (2003). „Whirling Disease and Salmonid Fish: Life Cycle, Biology, and Disease”. Journal of Parasitology. 89 (4): 658—667. JSTOR 3285855. PMID 14533670. doi:10.1645/GE-82R. 
  80. ^ „Datasheet: Potamopyrgus antipodarum (New Zealand mudsnail)”. Invasive Species Compendium. Centre for Agriculture and Bioscience International. Pristupljeno 4. 12. 2012. 
  81. ^ a b Davidson, Timothy M.; Brenneis, Valance E. F.; de Rivera, Catherine; Draheim, Robyn; Gillespie, Graham E. (2008). „Northern Range Expansion and Coastal Occurrences of the New Zealand Mud Snail Potamopyrgus antipodarum (Gray, 1843) in the Northeast Pacific” (PDF). Aquatic Invasions. 3 (3): 349—353. doi:10.3391/ai.2008.3.3.12 Slobodan pristup. 
  82. ^ Naser, Murtada D.; Son, Mikhail O. (2009). „First Record of the New Zealand Mud Snail Potamopyrgus antipodarum (Gray 1843) from Iraq: the Start of Expansion to Western Asia?” (PDF). Aquatic Invasions. 4 (2): 369—372. doi:10.3391/ai.2009.4.2.11. 
  83. ^ a b Benson, A. J.; Kipp, R. M.; Larson, J.; Fusaro, A. (2013). „Potamopyrgus antipodarum”. USGS Nonindigenous Aquatic Species Database. U.S. Geological Survey. Pristupljeno 25. 5. 2013. 
  84. ^ Benson, Amy (2006). „New Zealand Mudsnail: Potamopyrgus antipodarum”. Florida Integrated Science Center. Arhivirano iz originala 19. 2. 2006. g. Pristupljeno 4. 5. 2006. 
  85. ^ Vinson, M. R.; Baker, M. A. (2008). „Poor growth of rainbow trout fed New Zealand mud snails Potamopyrgus antipodarum”. North American Journal of Fisheries Management. 28 (3): 701—709. doi:10.1577/M06-039.1. 
  86. ^ „Aquatic Nuisance Project Fact Sheet: New Zealand Mudsnail (Potamopyrgus antipodarum)”. Aquatic Nuisance Species Project. Arhivirano iz originala 12. 12. 2013. g. Pristupljeno 3. 1. 2014. 
  87. ^ „DPIPWE - Didymo (Rock Snot)”. Tasmania Department of Primary Industries, Parks, Water and Environment. Arhivirano iz originala 8. 3. 2015. g. Pristupljeno 12. 8. 2014. 
  88. ^ Biosecurity New Zealand (avgust 2007). „Is Didymo an Exotic Species?”. Biosecurity New Zealand. Arhivirano iz originala 3. 12. 2013. g. Pristupljeno 1. 12. 2013. 
  89. ^ „Invasive Aquatic Species-Didymo”. U.S. Department of Agriculture. Pristupljeno 16. 12. 2013. 
  90. ^ Busch, R. A. (mart 1978). „MFR Paper 1296 Enteric Redmouth Disease (Haggerman Strain)” (PDF). Marine Fisheries Review. 40 (3). Arhivirano iz originala (PDF) 25. 05. 2017. g. Pristupljeno 5. 1. 2014. 
  91. ^ „Native Trout Are Returning to America's Rivers”. Smithsonian. Pristupljeno 3. 5. 2016. 
  92. ^ a b „Steelhead Trout (Oncorhynchus mykiss)”. NOAA Fisheries, Office of Protected Resources. Arhivirano iz originala 4. 3. 2016. g. Pristupljeno 28. 11. 2013. 
  93. ^ „Appendix D Evolutionarily Significant Units, Critical Habitat, and Essential Fish Habitat” (PDF). California Department of Water Resources. Arhivirano iz originala (PDF) 04. 03. 2016. g. Pristupljeno 29. 11. 2013. 
  94. ^ „South-Central/Southern California Coast Steelhead Recovery Planning Domain 5-Year Review: Summary and Evaluation of Southern California Coast Steelhead Distinct Population Segment” (PDF). National Oceanic and Atmospheric Administration. 2011. Pristupljeno 3. 12. 2013. 
  95. ^ Rahr III, Guido. „Bountiful Breed: Kamchatka Siberia's Forbidden Wilderness”. Public Broadcasting System (PBS). Pristupljeno 4. 12. 2013. 
  96. ^ Clemento, Anthony J.; Anderson, Eric C.; Boughton, David; Girman, Derek; Garza, John Carlos (2009). „Population Genetic Structure and Ancestry of Oncorhynchus mykiss Populations Above and Below Dams in South-central California” (PDF). Conservation Genetics. 10 (5): 1321—1336. doi:10.1007/s10592-008-9712-0. Pristupljeno 3. 1. 2014. 
  97. ^ Garza, John Carlos; Pearse, Devon (mart 2008). Population Genetics of Oncorhynchus mykiss in the Santa Clara Valley Region, Final Report to the Santa Clara Valley Water District (Izveštaj). Santa Clara Valley Water District. str. 1—54. 
  98. ^ Deiner, Kristy; Garza, John Carlos, Coey, Robert, Girman, Derek J. (2007). „Population Structure and Genetic Diversity of Trout (Oncorhynchus mykiss) Above and Below Natural and Man-made Barriers in the Russian River, California” (PDF). Conservation Genetics. 8 (2): 437—454. doi:10.1007/s10592-006-9183-0. hdl:10211.1/1550. Arhivirano iz originala (PDF) 04. 01. 2014. g. Pristupljeno 12. 6. 2011. 
  99. ^ McMichael, G. A.; Pearsons, T. N.; Leider, S. A. (1999). „Behavioral Interactions Among Hatchery-reared Steelhead Smolts and Wild Oncorhynchus mykiss in Natural Streams”. North American Journal of Fisheries Management. 19 (4): 948—956. doi:10.1577/1548-8675(1999)019<0948:BIAHRS>2.0.CO;2. 
  100. ^ Keim, Brandon (15. 9. 2009). „48-Pound Trout: World Record or Genetic Cheat?”. Wired. Pristupljeno 29. 11. 2013. 
  101. ^ Waterman, Charles F. (1971). The Fisherman's World. New York: Random House. str. 57. ISBN 978-0-394-41099-9. OCLC 319916607. 
  102. ^ Stellmon, Josh (2008). „Under the Guise of 'Treaty Rights:' The Nez Perce Tribe of Idaho, Steelhead, and Gillnetting”. Public Land and Resources Law Review. 29. Arhivirano iz originala 25. 05. 2017. g. Pristupljeno 5. 1. 2014. 
  103. ^ „100 of the World's Worst Invasive Alien Species”. Invasive Species Specialist Group (ISSG) of the IUCN Species Survival Commission. Arhivirano iz originala 29. 04. 2015. g. Pristupljeno 28. 11. 2013. 
  104. ^ Brooks, Charles E. (1979). The Living River: A Fisherman's Intimate Profile of the Madison River Watershed—Its History, Ecology, Lore and Angling Opportunities. Garden City, New Jersey: Nick Lyons Books. str. 56–59. ISBN 978-0-385-15655-4. OCLC 5751574. 
  105. ^ The Yellowstone Fly-Fishing Guide. Guilford, CT: The Globe Pequot Press. 1997. str. 11. ISBN 978-1-55821-545-0. „In 1994 Yellowstone Park official introduced a fee permit policy to help pay the increased cost of protecting and enhancing this world-class fishery.” 
  106. ^ Santella, Chris (2004). „Brown and Rainbow trout on the Madison River”. Fifty Places to Fly Fish Before You Die: Fly Fishing Experts Share The World's Greatest DestinationsNeophodna slobodna registracija. Harry M. Abrams Inc. ISBN 978-1-58479-356-4. „... thanks to the Firehole's geothermal activity, the river bottom undulates with plant life. Few fish are caught here and tourists continue on to the West Yellowstone park exit, thinking that its too bad there are no fish in that pretty river that skirts the road. Little do they know that they have been following one of the most fabled trout streams in the world!” 
  107. ^ „Fishing New York's Great Lakes”. New York State Department of Environmental Conservation. Arhivirano iz originala 09. 06. 2021. g. Pristupljeno 28. 11. 2013. 
  108. ^ a b v Wright, Leonard M. (1996). Trout Maverick. New York: Lyons & Burford. str. 19. ISBN 978-1-55821-476-7. 
  109. ^ Cancila, Katherine (16. 9. 2010). „The 5 Safest Fish to Eat – Salmon, Tilapia, Rainbow Trout and More”. Babble. Disney. Pristupljeno 6. 1. 2014. 
  110. ^ „§87-6-206, Montana Code Annotated”. Montana Legislative Services. 2014. Arhivirano iz originala 04. 06. 2018. g. Pristupljeno 6. 1. 2014. 
  111. ^ „§87-6-707, Montana Code Annotated”. Montana Legislative Services. 2014. Arhivirano iz originala 01. 10. 2020. g. Pristupljeno 6. 1. 2014. 
  112. ^ „§87-6-101, Montana Code Annotated”. Montana Legislative Services. 2014. Arhivirano iz originala 03. 06. 2018. g. Pristupljeno 6. 1. 2014. 
  113. ^ „Pairing Wine with Fish”. Wine Folly. 20. 5. 2013. Pristupljeno 15. 2. 2014. 
  114. ^ Pokorny, J.; Randak, T. (2001). Use of rainbow trout for checking water inflowing to the drinking water purification plants (Izveštaj) (na jeziku: Czech). Jihoceska Univerzita. Arhivirano iz originala 29. 01. 2022. g. Pristupljeno 16. 05. 2020. 

Literatura

[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Dužičasta pastrmka na Vikimedijinoj ostavi.
Vikivrste imaju više informacija o članku Dužičasta pastrmka.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Дужичаста_пастрмка&oldid=28923687”