Eparhija za Ameriku i Kanadu

Srbi su se počeli doseljavati u Sjevernu Ameriku već oko 1850. godine. Doseljavali su se iz krajeva obuhvaćenih Habzburškim carstvom i iz Crne Gore, a većina iseljenika poticala je sa teritorija zapadno od rijeke Drine. Prema zapisima, prva srpska pravoslavna crkveno-školska opština u SAD je osnovana 1893. u Džeksonu (Kalifornija), a sljedeće godine sagrađen je i prvi srpski hram, zahvaljujući angažovanju arhimandrita Sevastijana (Dabovića). Poslije petnaestak godina na američkom tlu bilo je nešto više od dvadeset crkveno-školskih opština sa deset sveštenika. Prvi manastir, posvećen Svetom Savi, podignut je 1917. u Libertivilu. U početku su Srbi na bogosluženja odlazili u brojne ruske hramove jer su Rusi tada imali svoju crkvenu organizaciju sa arhijerejima. Na Crkveno-narodnom saboru (1913) donesena je odluka o istupanju iz organizacije Ruske pravoslavne crkve i stavljanju pod upravu Srpske mitropolije u Kraljevini Srbiji. Ostvarenje je uslijedilo poslije obnove Srpske patrijaršije (1920). Eparhija američko-kanadska, sa sjedištem u Čikagu, osnovana je 1921. Organizaciju je sproveo episkop žički Nikolaj Velimirović u svojstvu administratora. Veliku pomoć pružio mu je Mihajlo Pupin.^[1]

Episkop Nikolaj je o svojim aktivnostima upoznao nadležne ruske episkope. Bio je administrator do 1923. kada ga je naslijedio patrijarh srpski Dimitrije, koji je za svog zamjenika postavio arhimandrita Mardarija Uskokovića. Eparhija američko-kanadska je 1928. dobila svoj Ustav, čiji tekst je izmijenjen 1939. (za vrijeme episkopa Damaskina Grdaničkog). Prvi episkop Američko-kanadske eparhije bio je Mardarije Uskoković (1926—1935). Poslije administriranja patrijarha srpskog Varnave i episkopa dalmatinskog Irineja Đorđevića, za eparhijskog arhijereja je 1940. izabran Dionisije Milivojević.

Nakon podjele Američko-kanadske eparhije (1963) došlo je do suspendovanja episkopa američko-kanadskog Dionisija Milivojevića koji nije prihvatao odluke Svetog arhijerejskog sabora o stvaranju tri nove eparhije (Srednjozapadnoameričke, Zapadnoameričke i Istočnoameričke i kanadske). Naime, episkop Dionisije je sazvao Deseti Crkveno-narodni sabor koji je održan od 10. do 14. novembra 1963. godine. Na njemu je odlučeno da se ne primaju nikakve odluke, rješenja, naređenja i uputstva od strane Svetog arhijerejskog sabora i Svetog arhijerejskog sinoda iz Beograda dok u Jugoslaviji vlada komunistički režim. Odbačene su sve odluke o suspendovanju episkopa Dionisija i o podjeli Američko-kanadske eparhije na tri nove. Donesena je odluka da se Eparhija američko-kanadska proglasi za slobodnu i nezavisnu i za episkopa je izabran arhimandrit Irinej Kovačević. Zatim, marta 1964. godine Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve lišio je čina episkopa Dionisija i vratio ga u red svetovnjaka pod imenom Dragoljub Milivojević.^[2]

Raskol je trajao do 1991. kada je došlo do pomirenja između Srpske pravoslavne crkve i Slobodne srpske pravoslavne crkve (od tada poznate kao Novogračanička mitropolija). Priznata je valjanost arhijerejske hirotonije episkopa Eparhije za Ameriku i Kanadu i mitropolita Slobodne srpske pravoslavne crkve Irineja Kovačevića koji je od tada postao mitropolit novogračanički. Nakon njegove smrti, 2. februara 1998, za novog stalnog episkopa za Ameriku i Kanadu Mitropolije novogračaničke je izabran Longin (Krčo), dotadašnji episkop dalmatinski.

Shodno odluci Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve od 21. maja 2009. izvršena je arondacija tadašnjih eparhija Srpske pravoslavne crkve: Srednjozapadnoameričke, Istočnoameričke, Zapadnoameričke i Kanadske Srpske pravoslavne crkve u SAD i Kanadi, kao i Eparhije za Ameriku i Kanadu Mitropolije novogračaničke. Tada su konstituisane sljedeće eparhije: Mitropolija libertivilsko-čikaška, Eparhija novogračaničko-srednjozapadnoamerička, Eparhija istočnoamerička, Eparhija zapadnoamerička i Eparhija kanadska.^[3]

Ovom saborskom odlukom su ukinute dotad postojeće eparhije: Mitropolija srednjozapadnoamerička i Eparhija za Ameriku i Kanadu Mitropolije novogračaničke. Dotadašnji episkop za Ameriku i Kanadu Longin (Krčo) postao je episkop novogračaničko-srednjozapadnoamerički.

Episkopi Eparhije za Ameriku i Kanadu od 1921. do 2009. godine:

• Novogračanička mitropolija
• Eparhija za Ameriku i Kanadu protiv Milivojevića
• Srpska pravoslavna crkva u Sjevernoj i Južnoj Americi
• Eparhija kanadska

• Puzović, Predrag (1996). „Eparhije Srpske pravoslavne crkve u rasejanju” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 40 (1-2): 87—96. Arhivirano iz originala (PDF) 08. 06. 2019. g. Pristupljeno 25. 03. 2018. 
• Srpska pravoslavna crkva u Americi i Kanadi (Kalenić, broj 4/1985, str. 6-8)^{[mrtva veza]}
• Srpska pravoslavna eparhija američko-kanadska (Kalenić, broj 5/1985, str. 8-11)^{[mrtva veza]}