2024 ඔක්තෝබර් ඉරානය ඊශ්‍රායලයට ප්‍රහාර එල්ල කරයි
| 2024 ඔක්තෝබර් ඉරානය ඊශ්‍රායලයට ප්‍රහාර එල්ල කරයි | |
|---|---|
| Part of 2024 ඉරාන-ඊශ්‍රායල් ගැටුම සහ ඊශ්‍රායලය-හමාස් යුද්ධයේ පැතිරීම | |
.jpg) | |
| Type | මිසයිල ප්‍රහාරය |
| Locations | ඉරානය වෙතින් දියත් කරන ලද ආයුධ |
| Commanded by |  අලි කමේනි[1] |
| Target | ඊශ්‍රායල හමුදා ගොඩනැගිලි[2] |
| Date | 1 October 2024 |
| Executed by |  ඉරානය
|
| Casualties | 1 පලස්තීන සිවිල් වැසියෙකු සුන්බුන් වැටීමෙන් මිය ගියේ ය.[4] ඊශ්‍රායල සිවිල් වැසියන් දෙදෙනෙකුට සුළු තුවාල[5] ජෝර්දාන සිවිල් වැසියන් 2 දෙනෙකුට තුවාල (කැබලි වලින්)[6] |
2024 වර්ෂයේ ඔක්තෝම්බර් මස 1 වන දින ඉරානය ඊශ්‍රායලය දෙසට මිසයිල 181[7] අවම වශයෙන් තරංග දෙකකින් දියත් කරන ලදී,[8][9][10] රට පුරා සයිරන් නාද කිරීමට සහ රටේ විවිධ ප්‍රදේශවලට ඉහළින් පිපිරීම් වාර්තා කිරීමට හේතු විය. ජෙරුසලම සහ ටෙල් අවිව්.[8] Operation True Promise 2 [11] යන සංකේත නාමයෙන් හඳුන්වන ලද මිසයිල ප්‍රහාරය Gedera[7][12] හි පාසලකට සහ Tel Aviv හි අවන්හලකට හානි විය.[12] ඊශ්‍රායල ජාතිකයන් දෙදෙනකු සුළු තුවාල ලැබූ අතර,[12][7] එක් පලස්තීන ජාතිකයකු බටහිර ඉවුරේ දී මිය ගියේ ය.[7]
ප්‍රහාරය "ආත්ම ආරක්‍ෂාව" සඳහා බව ඉරානය ප්‍රකාශ කළේ ය,[13][14] සහ ටෙහෙරානයේ ඉස්මයිල් හනියේ ඝාතනය සහ හසන් නස්රල්ලා සහ ඉරාන ජෙනරාල් අබ්බාස් නිල්ෆෝරූෂාන්ගේ ඝාතනයන් උපුටා දක්වයි.[8] මැද පෙරදිග ඊශ්‍රායලය සහ බටහිර අවශ්‍යතා දෙකම ඉලක්ක කර ගැනීම සඳහා ඉරානය දිගු කලක් තිස්සේ භාවිතා කර ඇති ප්‍රොක්සි ඉස්ලාමීය මිලීෂියා ජාලයක් වන ඉරාන නායකත්වයෙන් යුත් "ප්‍රතිරෝධයේ අක්ෂය" ට නස්රල්ලා ඝාතනය සැලකිය යුතු පසුබෑමක් ලබා දුන්නේ ය.[15] 2024 වර්ෂයේ අප්‍රේල් මස මැද දී තවත් ප්‍රහාරයකින් පසුව ඉරානය තම භූමියෙන් ඊශ්‍රායලයට විවෘතව පහර දුන් දෙවන අවස්ථාව ඔක්තෝබර් ප්‍රහාර සලකුණු කළේ ය.[16][17]
IDF විසින් "විශාල සංඛ්‍යාවක්" මිසයිල ප්‍රමාණයක් අල්ලා ගත් බව වාර්තා කළ අතර, එක්සත් ජනපද පෙන්ටගනය තහවුරු කළේ එක්සත් ජනපද නාවික හමුදාව විසින් නිශ්චය නොකළ හවුල්කරුවන්ගේ සහාය ඇතිව, අන්තර්ග්‍රහක දුසිමක් පමණ වෙඩි තැබූ බවය.[18] ජෝර්දානය ප්‍රකාශ කළේ එහි ගුවන් ආරක්ෂක මිසයිල සහ ඩ්‍රෝන යානා තම ගුවන් සීමාව හරහා බාධා කළ බව යි.[18] ඊශ්‍රායල අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහු ප්‍රකාශ කළේ ඉරානය “විශාල වැරැද්දක්” කළ බවත්, ඒ සඳහා “ගෙවන” බවත් ප්‍රතිඥා දුන් බව යි.[19] එක්සත් ජනපදය "දරුණු ප්‍රතිවිපාක" පොරොන්දු වූ අතර ඉරානය එහි ක්‍රියාවන්ට මිලක් ගෙවන බව සහතික කිරීම සඳහා ජෙරුසලම සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමට කැපවී සිටියේ ය.[18]
පසුබිම
[සංස්කරණය]ප්‍රහාරයට පැය කිහිපයකට පෙර එක්සත් ජනපදය ඉරාන ප්‍රහාරයක් ගැන අනතුරු ඇඟවී ය.[20] එක්සත් ජනපද නිලධාරියෙක් රොයිටර් වෙත පැවසුවේ, "ඊශ්‍රායලයට එරෙහිව ඉරානයේ සෘජු හමුදා ප්‍රහාරයක් ඉරානයට දරුණු ප්‍රතිවිපාක ගෙන දෙනු ඇත".[21] නිර්නාමික පෙන්ටගනයේ නිලධාරීන් ප්‍රකාශ කළේ මැදපෙරදිග ස්ථානගතව සිටි එක්සත් ජනපද හමුදා මෙම උත්සවය අතරතුර ප්‍රහාරයක් එල්ල නොකළ බව යි.[22]
2024 අප්‍රේල් මාසයේ දී ඉරාන ප්‍රහාර
[සංස්කරණය]2024 වර්ෂයේ අප්‍රේල් මස 13 දින, ඉස්ලාමීය විප්ලවවාදී ආරක්ෂක බළකාය (IRGC), ඉරානයේ පිටුබලය ලබන ඉස්ලාමීය සටන්කාමීන් කිහිප දෙනෙකු සමඟ සහයෝගීව, අවි ආයුධ, කෲස් මිසයිල සහ බැලස්ටික් මිසයිල සමඟ ඊශ්‍රායලයට එරෙහිව ප්‍රතිප්‍රහාර දියත් කළේ ය.[23] ඉරානය කියා සිටියේ එය අප්‍රේල් 1 වන ��ින ඩමස්කස් හි ඉරාන කොන්සල් කාර්යාලයට ඊශ්‍රායල ගුවන් ප්‍රහාරයක් එල්ල කළ අතර,[24] ඉරාන ජෙනරාල්වරුන් දෙදෙනෙකු මරා දැමීම සඳහා පළිගැනීමක් බව යි.[25] මෙම ප්‍රහාරයෙන් ඩ්‍රෝන යානා 170 ක්, කෲස් මිසයිල 30කට වැඩි ප්‍රමාණයක් සහ බැලස්ටික් මිසයිල 120 ක ට වැඩි ප්‍රමාණයක් ඊශ්‍රායලය සහ ගෝලාන් කඳුකරය දෙස ට යවන ලදී.
ඊශ්‍රායලය පැවසුවේ ඔවුන්ගේ ආරක්ෂක ප්‍රයත්නයන් Iron Shield යන සංකේත නාමයෙන් හඳුන්වනු ලැබූ අතර,[26] පැමිණෙන ආයුධවලින් සියයට 99 ක් විනාශ කළ බවත්,[27][28][29] බොහෝ දුරට ඊශ්‍රායල ගුවන් සීමාවට ළඟා වීමට පෙර බවත්ය. [30] ඇමරිකානු, බ්‍රිතාන්‍ය, ප්‍රංශ සහ ජෝර්දාන ගුවන් හමුදා ද යම් ප්‍රමාණයක් බිම හෙළා ඇත.[31][32][33] මිසයිල හේතුවෙන් දකුණු ඊශ්‍රායලයේ නෙවාටිම් ගුවන් කඳවුරට සුළු හානියක් සිදු වූ අතර එය ක්‍රියාත්මක විය.[34][35][36] ඊශ්‍රායලයේ දී, 7 හැවිරිදි ඊශ්‍රායල බෙඩොයින් දැරියක් මිසයිලයකින් කොටසක් වැදී තුවාල ලබා ඇති අතර, තවත් පුද්ගලයන් 31 දෙනෙකු ආරක්ෂිත ස්ථාන කරා දිව යද්දී සුළු තුවාල ලබා හෝ කාංසාවෙන් ප්‍රතිකාර ලබා ඇත.[34][35] මෙම ප්‍රහාරය ඉතිහාසයේ විශාලතම ඩ්‍රෝන් ප්‍රහාරයක් විය,[37][38] ඉරානයේ ප්‍රහාර එක්සත් ජාතීන්ගේ, ලෝක නායකයින් කිහිප දෙනෙකුගේ සහ දේශපාලන විශ්ලේෂකයින්ගේ විවේචනයට ලක් වූ අතර, ඔවුන් පූර්ණ කලාපීය යුද්ධයක් දක්වා වර්ධනය වීමේ අවදානමක් ඇති බවට අනතුරු ඇඟවී ය.[39][40][41] [42] 2024 වර්ෂයේ අප්‍රේල් මස 18 වන දින ඉරානයට සීමිත ප්‍රහාර එල්ල කිරීමෙන් ඊශ්‍රායලය ප්‍රතිප්‍රහාර එල්ල කළේ ය.[43] තවදුරටත් ආතතීන් උත්සන්න නොකර ඉරානයට පහර දීමට ඊශ්‍රායලයට ඇති හැකියාව සන්නිවේදනය කිරීමේ අරමුණින් ඊශ්‍රායල ප්‍රහාරයෙන් Natanz න්‍යෂ්ටික මධ්‍යස්ථානය ආරක්ෂා කරන ගුවන් ආරක්ෂක රේඩාර් අඩවියක් විනාශ කළ බව වාර්තා වේ.[44]
මැද පෙරදිග පූර්ව උත්සන්න වීම
[සංස්කරණය]2024 වර්ෂයේ සැප්තැම්බර් මාසයේ දී, හමාස් විසින් ඊශ්‍රායලයට එල්ල කළ ඔක්තෝම්බර් මස 7 ප්‍රහාරයෙන් දිනකට පසු, 2023 වර්ෂයේ ඔක්තෝම්බර් මස 8 වන දින ඉරාන පිටුබලය ලබන කණ්ඩායම ඊශ්‍රායලයට එරෙහිව ප්‍රහාර ආරම්භ කිරීමෙන් පසුව ආරම්භ වූ හිස්බුල්ලා-ඊශ්‍රායල් ගැටුමේ විශාල උත්සන්නවීමක් සිදු විය. මෙම මාසය තුළ, හිස්බුල්ලා සංවිධානය සිය හැකියාවන් පිරිහී,[15][45] සහ එහි නායකත්වය බොහෝමයක් මරා දැමූ විශාල පසුබෑමකට ගොදුරු විය,[46][47] සැප්තැම්බර් මස 17 සහ 18 යන දිනවල එහි අතේ ගෙන යා හැකි සන්නිවේදන උපාංග පිපිරීම් සහ සැප්තැම්බර් 20 ඊබ්‍රාහිම් ඝාතනය ඇතුළුව. අකිල්, ප්‍රභූ රෙඩ්වාන් බලකායේ අණදෙන නිලධාරියා ය.[48][49] ඊශ්‍රායල ආරක්ෂක හමුදා (IDF) විසින් එල්ල කරන ලද ගුවන් ප්‍රහාර ද දකුණු ලෙබනනය හරහා හිස්බුල්ලාගේ හමුදා කඳවුරු, අණදෙන මධ්‍යස්ථාන, ගුවන් පථ සහ අවි ගබඩා වෙත එල්ල විය.[50] මෙම පසුබෑම් අවසන් වූයේ සැප්තැම්බර් මස 27 වන දින හසන් නස්රල්ලාහ් සහ දකුණු ලෙබනනයේ හිස්බුල්ලාහි අණදෙන නිලධාරි අලි කරකි ඇතුළු අනෙකුත් ජ්‍යෙෂ්ඨ අණ දෙන නිලධාරීන්, බේරූට් හි ඩහීහ් තදාසන්න ප්‍රදේශයේ පිහිටි ඔවුන්ගේ භූගත මූලස්ථානය විනාශ කළ ගුවන් ප්‍රහාරයකින් ඝාතනය කිරීමෙනි.[51][52] දින කිහිපයකට පසු, 2024 වර්ෂයේ ඔක්තෝබර් මස 1 වන දින, ඊශ්‍රායලය දකුණු ලෙබනනයට ගොඩබිම් මෙහෙයුමක් දියත් කළ අතර, IDF පවසන පරිදි, උතුරු ඊශ්‍රායලයේ සිවිල් ප්‍රජාවන්ට තර්ජනයක් වූ හිස්බුල්ලාගේ හමුදා සහ යටිතල පහසුකම් බිඳ දැමීම අරමුණු කර ගෙන ඇත.[53][54][55] මෙම සිදුවීම් ඉරානය විසින් ඊශ්‍රායලය සහ මැද පෙරදිග බටහිර අවශ්‍යතා දෙකම ඉලක්ක කර ගැනීම සඳහා දිගු කලක් තිස්සේ භාවිතා කර ඇති ප්‍රොක්සි ඉස්ලාමීය මිලීෂියා ජාලයක් වන ඉරාන නායකත්වයෙන් යුත් "ප්‍රතිරෝධයේ අක්ෂය" වෙත සැලකිය යුතු පසුබෑමක් ලබා දුන්නේ ය.[15]
ප්‍රහාර
[සංස්කරණය]IDF ට අනුව, ඉරානය විසින් අවම වශයෙන් තරංග දෙකකින් මිසයිල 200 ක් පමණ වෙඩි තබා ඇත,[56][57][58] ෆටා ආයුධ පද්ධතිය වැනි හයිපර්සොනික් මිසයිල භාවිතා කර ඇත.[59][60] ඉරාන දියත් කිරීමේ ස්ථාන වලට ටැබ්රිස්, කෂාන් සහ ටෙහෙරානයේ තදාසන්න ප්‍රදේශ ඇතුළත් විය.[61] ඉරාන ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරියෙකුට අනුව ඊශ්‍රායලයට මිසයිල ප්‍රහාර එල්ල කිරීමේ නියෝගය ලැබී ඇත්තේ ආරක්ෂිත ස්ථානයක රැඳී සිටි ඉරානයේ උත්තරීතර නායක අයතුල්ලා අලි කමේනි විසිනි.[62] ප්‍රහාරයේ වගකීම ඉරානය විසින් ප්‍රකාශ කිරීම රාජ්‍ය රූපවාහිනිය ඔස්සේ විකාශය විය. ප්‍රකාශය තුළ එය "පළමු රැල්ලක්" පමණක් බවට අනතුරු ඇඟවීමක්, වැඩිදුර විස්තර කිරීමකින් තොරව විය.[63]
ප්‍රහාරවලින් ඊශ්‍රායල සිවිල් වැසියන් දෙදෙනෙකු සුළු තුවාල ලබා ඇති බව වාර්තා වන අතර,[64] පලස්තීන සිවිල් වැසියෙකු වන ගාසාවේ සිට පැමිණි කම්කරුවෙක්[65] al-Asl ලෙස හඳුනාගෙන ඇත.[66][5] ප්‍රහාරයේ මූලාරම්භය අපැහැදිලි ය.[67]
ඊශ්‍රායලයේ ආරක්ෂක පද්ධති පන්සල් කන්දට ඉහළින් ඇතුළු බොහෝ මිසයිලවලට බාධා කරන අයුරු දර්ශනවලින් පෙන්නුම් කළ අතර ස්ථාන කිහිපයක බලපෑම් වාර්තා විය.[12] මිසයිල හෝ මිසයිල සුන්බුන් ටෙල් අවිව්, ඩිමෝනා, හොරා, හොඩ් හෂාරොන්, බීර්ෂෙබා සහ රිෂොන් ලෙසියන් වෙත වැටී ඇති බව වාර්තා විය.[68] ජෙනින් අසල පලස්තීන සනුර් ගම්මානයේ ද කොටස් හමු විය.[12] උතුරු ටෙල් අවිව් හි විවෘත ප්‍රදේශයකට මිසයිලයක් වැදී අවන්හලකට හානි සිදු වූ අතර තවත් එකක් ගෙඩේරා හි චබාද් පාසලේ සැලකිය යුතු විනාශයක් සිදු කළ අතර විශාල ආවාටයක් ඉතිරි විය.[12] සීඑන්එන් විසින් භූ ස්ථානගත කරන ලද වීඩියෝ පටවලින් සැලකිය යුතු ඉරාන රොකට් ප්‍රමාණයක් නෙවාටිම් ගුවන් කඳවුරට පහර දෙන බව පෙන්නුම් කළේ ය.[69][70]
ඊශ්‍රායල ආරක්ෂක හමුදා විසින් මිසයිල "විශාල සංඛ්‍යාවක්" අල්ලා ගත් බව වාර්තා කළ අතර පෙන්ටගනයේ ප්‍රකාශක පැට්‍රික් එස්. රයිඩර් තහවුරු කළේ එක්සත් ජනපද නාවික හමුදා විනාශ කරන්නන් ඉරාන මිසයිලවලට එරෙහිව අන්තර්ග්‍රහක දුසිමක් පමණ දියත් කළ බව ය.[18] ජාතික ආරක්ෂක උපදේශක ජේක් සුලිවන් ප්‍රකාශ කළේ අනෙකුත් එක්සත් ජනපද "හවුල්කරුවන්" ද ප්‍රහාරය මැඩපැවැත්වීමට උදව් කළ නමුත් ඔවුන් කවුරුන්ද යන්න නිශ්චිතව දක්වා නොමැති බව යි. සිද්ධිය අතරතුර ජෝර්දානය ප්‍රකාශ කළේ එහි ගුවන් ආරක්ෂක මිසයිල සහ ඩ්‍රෝන යානා ජෝර්දාන ගුවන් සීමාවට ඉහළින් අල්ලා ගත් බව යි.[18]
ප්‍රතිචාර
[සංස්කරණය]ප්‍රහාරයට ක්ෂණික ප්‍රතිචාරයක් ලෙස ඊශ්‍රායලය, ඉරාකය සහ ජෝර්දානය ඔවුන්ගේ ගුවන් සීමාවන් වසා දැමූහ. ඊශ්‍රායලයේ ආරක්ෂක අමාත්‍ය මණ්ඩලය ජෙරුසලමේ බංකරයක රැස්ව සිටින බව ද ඊශ්‍රායලය වාර්තා කළේ ය.[71][72][73]
ගුවන් අවකාශය වසා දැමීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස විවිධ ගුවන් සමාගම් සිය ගුවන් ගමන් මාර්ග වෙනස් කළේ ය.[74]
ඉරානය
[සංස්කරණය]ඉරාන භූමියේ ඊශ්‍රායල ප්‍රහාරවලට එරෙහිව ආත්මාරක්ෂාව සඳහා ඉරානයට අයිතියක් ඇති බව ඉරානයේ උපායමාර්ගික කටයුතු පිළිබඳ උප සභාපති ජාවාඩ් සරීෆ් ප්‍රකාශ කළ අතර, “ ගාසාවේ ඊශ්‍රායල ජන සංහාරයට ” සහාය වීම සහ ඉරානයට, පලස්තීනයට එරෙහි ඊශ්‍රායල ආක්‍රමණවලට යටත් වීම සම්බන්ධයෙන් බටහිර රටවල් විවේචනය කළේය. ලෙබනනය, සිරියාව, යේමනය සහ කලාපයේ අනෙකුත් රටවල්"[75][76] අමාත්‍යවරයා තවදුරටත් "ජන සංහාරය භාරව සිටින හමුදා සහ ආරක්ෂක ස්ථාන" ඉලක්ක කරගත් මිසයිල ප්‍රහාර එකතු කළේ ය.
IRGC ට අනුව, ඊශ්‍රායලය ප්‍රතිචාර දක්වන්නේ නම් ඉරානය "තලා දමන ප්‍රහාර" සිදු කරන බවට තර්ජනය කර ඇත.[10] කමේනි ආරක්ෂිත ස්ථානයක රැඳී සිටින බව වාර්තා වේ.[77] ඉරානය පැවසුවේ එහි මිසයිලවලින් 90% ක් ඔවුන්ගේ ඉලක්ක වෙත පහර දී ඇති නමුත් ඊශ්‍රායල හමුදාව මෙම ප්‍රකාශය ප්‍රතික්ෂේප කරමින් “විශාල මිසයිල ප්‍රමාණයක්” අල්ලා ගත් බව පවසමිනි.[78]
මිසයිල ප්‍රහාරවලින් පසු ඉරානය ටෙහෙරාන් ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළේ සියලුම ගුවන් ගමන් අත්හිටුවා ඇති අතර එය වහාම ප්‍රතිප්‍රහාර එල්ල කිරීමේ තර්ජනයක් ඇති කළේ ය. ගුවන් ගමන් අත්හිටුවීම ගුවන්තොටුපල ප්‍රධානියා විසින් තහවුරු කර ඇති බව ඉරාන මාධ්‍ය පවසයි.[79]
ඉරාන ජනකාය ටෙහෙරානයේ සහ අනෙකුත් නගරවල වැඩ ව��්ජන සැමරූ අතර, හසන් නස්රල්ලාගේ පින්තූර අතැතිව හිස්බුල්ලා, ඉරාන, පලස්තීන සහ ලෙබනන් ධජ ලෙළවමින් සිටියහ.[80]
ඊශ්‍රායලය
[සංස්කරණය]මුදල් අමාත්‍ය බෙසාලෙල් ස්මොට්රිච් මෙම තත්ත්වය පිළිබඳව අදහස් දක්වමින්, "ගාසා, හිස්බුල්ලා සහ ලෙබනන් ප්‍රාන්තය මෙන්ම ඉරානය ද මේ මොහොතේ පසුතැවෙනු ඇත."[81]
ඉරානය "විශාල වැරැද්දක්" කර ඇති බවත් ඊශ්‍රායලය මැදපෙරදිග ඕනෑම තැනක තම සතුරන්ට පහර දෙන බවත් අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහු ප්‍රකාශ කළේ ය.[82][83] ප්‍රහාරය අතරතුර, ඊශ්‍රායලයේ ආරක්ෂක අමාත්‍ය මණ්ඩලය ජෙරුසලමේ බංකරයක රැස් විය.[84]
IDF මාණ්ඩලික ප්‍රධානී ලුතිනන් ජෙනරාල් හර්සි හැලෙවි ප්‍රකාශ කළේ: "අපි දේශපාලන තලයේ මගපෙන්වීම අනුව, මිල නියම කළ යුත්තේ කවදාද යන්න තෝරා ගන්නා අතර, අපගේ නිරවද්‍ය සහ විස්මිත ප්‍රහාරක හැකියාවන් ඔප්පු කරන්නෙමු.".[82]
ප්‍රහාරය අතරතුර ඊශ්‍රායල ගුවන් හමුදාවේ මෙහෙයුම් හැකියාව නොවෙනස්ව පැවති අතර එහි ගුවන් යානා, ගුවන් ආරක්ෂක සහ ගුවන් ගමනාගමන පාලනය සාමාන්‍ය පරිදි ක්‍රියාත්මක වන බව IDF ප්‍රකාශ කළේ ය.[7]
එක්සත් ජනපදය
[සංස්කරණය]මාධ්‍ය හමුවකදී ජාතික ආරක්ෂක උපදේශක ජේක් සුලිවන් ප්‍රකාශ කළේ: "මෙම ප්‍රහාරය සඳහා දරුණු ප්‍රතිවිපාක ඇති වනු ඇති අතර එය සිදු කිරීමට අපි ඊශ්‍රායලය සමඟ කටයුතු කරන්නෙමු.".[18]
එක්සත් ජනපද රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තු ප්‍රකාශක මැතිව් මිලර් "ලෝකයේ සෑම ජාතියක්ම ප්‍රහාරය හෙළා දැකීමට අප හා එක් විය යුතු" යැයි ඉල්ලා සිටියේ ය. "මෙම සිදුවීම ඉරානයේ ස්වෛරීභාවයට කිසිදු සම්බන්ධයක් නොතිබුණි. එය ඊශ්‍රායල රාජ්‍යයට වල කැපීමට සහ ප්‍රහාර එල්ල කිරීමට වසර ගණනාවක් තිස්සේ ඉරානය පිහිටුවා ගත් ත්‍රස්තවාදී සංවිධාන ගණනාවක් මුලින්ම දුර්වල වී තිබීම හා සම්බන්ධ වේ. පසුගිය මාස කිහිපය තුළ සහ පසුව ඉතා මෑතකදී පසුගිය සති කිහිපය තුළ ඉරාන නිලධාරීන් පසුගිය දින කිහිපය තුළ ලෙබනනයේ දී හෝ සිරියාවේ දී ඝාතනයට ලක්වූයේ ඔවුන් ත්‍රස්තවාදී නායකයින් හමුවීම නිසා ය.[18]
එක්සත් ජනපද උප ජනාධිපති කමලා හැරිස් ඉරාන මිසයිල ප්‍රහාරය “නොසැලකිලිමත් සහ නිර්ලජ්ජිත” එකක් ලෙස විවේචනය කළ අතර, එය මැද පෙරදිග “අස්ථාවර, භයානක බලවේගයක්” ලෙස ඉරානයේ භූමිකාව අවධාරනය කරන බව ප්‍රකාශ කළේ ය. ඇය ප්‍රකාශ කළේ "ඉරානය ඊශ්‍රායලයට තර්ජනයක් පමණක් නොවේ; එය කලාපයේ ඇමරිකානු නිලධාරීන්ට, ඇමරිකානු අවශ්‍යතාවලට සහ ඉරානය පදනම් කරගත් සහ පිටුබලය ලබන ත්‍රස්තවාදී ප්‍රොක්සිවලින් පීඩා විඳින අහිංසක සිවිල් වැසියන්ට ද අවදානමක් ඇති කරයි.", "ඉරානයට සහ ඉරානයේ පිටුබලය ලබන ත්‍රස්තවාදීන්ට එරෙහිව එක්සත් ජනපද හමුදා සහ අවශ්‍යතා ආරක්ෂා කිරීම සඳහා අවශ්‍ය ඕනෑම ක්‍රියාමාර්ගයක් ගැනීමට එක්සත් ජනපදය කිසි විටෙකත් පසුබට නොවන" බවත්, "ඉරානයේ ආක්‍රමණශීලී හැසිරීම කඩාකප්පල් කිරීමට සහ ඔවුන්ට වගවීම සඳහා අපගේ සහචරයින් සහ හවුල්කරුවන් සමඟ දිගටම කටයුතු කරන බවත්" ඇය නිගමනය කළා ය."[18]
එක්සත් ජනපද සෙනෙට් සභික ලින්ඩ්සේ ග්‍රැහැම් ඉරානයේ මිසයිල ප්‍රහාරය “බිඳීමේ ලක්ෂ්‍යයක්” ලෙස ඉල්ලා සිටි අතර ඉරානයට එරෙහිව ඊශ්‍රායලය සමඟ “අතිමහත් ප්‍රතිචාරයක්” සම්බන්ධීකරණය කරන ලෙස බිඩෙන් පරිපාලනයෙන් ඉල්ලා සිටියේ මෙය “ඉරානය සම්බන්ධයෙන් නිදහස් ලෝකය සඳහා” තීරණයක් ගන්නා මොහොතක් බවයි. සෙනෙට් සභික මාර්කෝ රුබියෝ පැවසුවේ මහා පරිමාණ පළිගැනීමක් "අනුගමනය කිරීම සහතික යි" කියාය.[85]
ඇමරිකානු ඊශ්‍රායල මහජන කටයුතු කමිටුව එහි ආධාරකරුවන්ට කෙටි පණිවුඩ යවා ඔවුන්ගේ නියෝජිතයන් අමතා ඉරානයට එරෙහිව ඊශ්‍රායලයට සහයෝගය ඉල්ලා සිටින ලෙස ඔවුන්ට දන්වා ඇත.[86]
පලස්තීනය
[සංස්කරණය]හමාස් IRGC ට "අප විසින් අත්පත් කරගත් ප්‍රදේශ වල විශාල ප්‍රදේශවලට" ප්‍රහාර එල්ල කිරීම සඳහා සුබ පැතූ අතර, එය "කලාපයේ ජනතාවට එරෙහිව වාඩිලාගැනීමේ අඛණ්ඩ අපරාධවලට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස සහ අපේ ජාතියේ වීරෝදාර ප්‍රාණ පරිත්‍යාගිකයන්ගේ ලේ වලට පළිගැනීමක්" බව පවසමින්. ඉස්මයිල් හනියේ, ප්‍රාණ පරිත්‍යාගික අතිඋතුම් සයිඩ් හසන් නස්රල්ලා සහ දිවි පිදූ මේජර් ජෙනරාල් අබ්බාස් නිල්ෆෝරූෂාන්.[87]
ජනකාය ජබාලියා සහ ගාසා තීරයේ අනෙකුත් ප්‍රදේශවල වැඩ වර්ජන සැමරූ අතර වර්ජනවලට සහය දක්වමින් බටහිර ඉවුරේ ගිනිකෙළි දල්වන ලදී.[88]
මූලාශ්‍ර
[සංස්කරණය]- ^ Walters, Joanna. "Second wave of missiles seen above Jerusalem as Iran launches attack". The Guardian.
- ^ Roth, Andrew; Beaumont, Peter; Christou, William. "Israel vows to retaliate after Iran launches unprecedented missile attack". The Guardian.
- ^ "Iran's IRGC say attack on Israel response to killing of Nasrallah". Al Jazeera. 1 October 2024.
- ^ Bodkin, Henry (October 1, 2024). "Palestinian man killed in Iranian missile attack on Israel". The Daily Telegraph.
- ^ a b "Israel military says Iran missile attack over, citizens can leave shelters". Reuters. 2024.
- ^ "Israel war on Gaza, Lebanon updates: Iran fires missiles at Israel". Al Jazeera.
- ^ a b c d e Berman, Lazar; Fabian, Emanuel (2024-10-01). "Iran fires 181 missiles at Israel; PM: They made a 'big mistake' and 'will pay for it'". Times of Israel. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name ":8" defined multiple times with different content - ^ a b c "Second wave of missiles seen above Jerusalem as Israel says Iran has launched attack – Middle East crisis live". The Guardian. 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name ":0" defined multiple times with different content - ^ "Live Updates: Iran Launches Missiles at Israel, Israeli Military Says". 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ a b "Lebanon war live updates: Iran attacks Israel as Middle East conflict intensifies". Hindustan Times. 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name ":1" defined multiple times with different content - ^ "Iran Armed Forces praises Operation True Promise II, warns of further action". Tehran Times (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2024-10-01. සම්ප්‍රවේශය 2024-10-02.
- ^ a b c d e f Ynet (2024-10-01). "Blast rocks Tel Aviv, missiles over Temple Mount: Dramatic footage from Iran strike". Ynetnews (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-10-02. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name ":7" defined multiple times with different content - ^ "Iran cites international law as justification for attack on Israel as regional tensions flare". www.jurist.org (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2024-10-01. සම්ප්‍රවේශය 2024-10-02.
- ^ "Israel's Netanyahu says Iran will 'pay' after missile attack – DW – 10/02/2024". dw.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-10-02.
- ^ a b c "After the decapitation of Hizbullah, Iran could race for a nuclear bomb". The Economist. ISSN 0013-0613. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name ":4" defined multiple times with different content - ^ "Israel says Iran launches missile attack, warns residents to shelter". Al Jazeera (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "Iran's missile attack against Israel: What we know and what comes next".
- ^ a b c d e f g h Magid, Jacob (2024-10-02). "US: We will help Israel exact 'severe consequences' from Iran for missile attack". Times of Israel. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name ":6" defined multiple times with different content - ^ Hansler, Ivana Kottasová, Jeremy Diamond, Kevin Liptak, MJ Lee, Arlette Saenz, Kylie Atwood, Jennifer (2024-10-01). "Israel says Iran 'will pay' for launching a major missile attack against it | CNN Politics". CNN (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-10-02.
{{cite web}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ^ Gritten, David (1 October 2024). "Iran launches barrage of ballistic missiles at Israel". www.bbc.com. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ Holland, Steve; Stewart, Phil (1 October 2024). "US sees indications of imminent Iranian missile attack on Israel". Reuters. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "US troops in region did not come under attack". Al Jazeera. 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "Mapping the wide-scale Iranian drone and missile attacks". Washington Post (ඉංග්‍රීසි බසින්). 14 April 2024. 14 April 2024 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 14 April 2024.
- ^ Tanyos, Faris; Tabachnick, Cara (13 April 2024). "Iran launches drones toward Israel in retaliatory attack after consulate strike in Syria". CBS News (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 13 April 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 April 2024.
- ^ "Israeli strike on Iran's consulate in Syria killed 2 generals and 5 other officers, Iran says". Associated Press (ඉංග්‍රීසි බසින්). 1 April 2024. 19 April 2024 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 19 April 2024.
- ^ "IDF weighing response to Iran attack; foreign minister urges sanctions". Yahoo News (කැනේඩියානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 16 April 2024. 18 April 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 April 2024.
- ^ "US military destroyed 80 drones, 6 missiles launched from Iran, Yemen: US CENTCOM says". Reuters. 14 April 2024. සම්ප්‍රවේශය 14 April 2024.
- ^ "Israel says Iran launched more than 300 drones and missiles, 99% of which were intercepted". Associated Press (ඉංග්‍රීසි බසින්). 13 April 2024. 13 April 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 April 2024.
- ^ "Iran launches unprecedented retaliatory strikes on Israel in major escalation of widening conflict". CNN (ඉංග්‍රීසි බසින්). 13 April 2024. 14 April 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 April 2024.
- ^ Trofimov, Yaroslav. "Analysis: Israel Repelled Iran's Huge Attack. But Only With Help From U.S. and Arab Partners". The Wall Street Journal (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 14 April 2024 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 14 April 2024.
- ^ Borger, Julian (14 April 2024). "US and UK forces help shoot down Iranian drones over Jordan, Syria and Iraq". The Guardian. 14 April 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 April 2024.
- ^ Lagneau, Laurent (15 April 2024). "Les Rafale de la 4e Escadre ont ouvert leur tableau de chasse lors de l'attaque d'Israël par l'Iran" [The Rafales of the 4th Squadron opened their list of conquests during the attack on Israel by Iran]. Opex360 (ප්‍රංශ බසින්). 17 April 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 19 April 2024.
- ^ Al-Khalidi, Suleiman (14 April 2024). "Jordan airforce shoots down Iranian drones flying over to Israel". Reuters. සම්ප්‍රවේශය 14 April 2024.
- ^ a b "What was in wave of Iranian attacks and how were they thwarted?". BBC (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 14 April 2024. 14 April 2024 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 14 April 2024.
- ^ a b "Nevatim base sustains minor damage following hit". The Jerusalem Post (ඉංග්‍රීසි බසින්). 14 April 2024. 14 April 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 April 2024.
- ^ "Iran and Israel's shadow war explodes into the open". The Economist. ISSN 0013-0613. 14 April 2024 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 14 April 2024.
- ^ "The largest drone attack in history". iranpress.com. 14 April 2024.
- ^ Motamedi, Maziar (14 April 2024). "'True Promise': Why and how did Iran launch a historic attack on Israel?". Al Jazeera. 14 April 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 April 2024.
- ^ "Iran attacks Israel, risking a full-blown regional war". The Economist. ISSN 0013-0613. 14 April 2024 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 14 April 2024.
- ^ "World leaders condemn Iran's attack on Israel". dw.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). 14 April 2024. 14 April 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත.
- ^ "Iran's attacks on Israel: World leaders warn against escalation, UN Security Council emergency meeting on Sunday". Le Monde.fr (ඉංග්‍රීසි බසින්). 14 April 2024. 14 April 2024 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 14 April 2024.
- ^ "Iran launches retaliatory attack on Israel that risks sparking regional war". NBC News (ඉංග්‍රීසි බසින්). 14 April 2024. 13 April 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 April 2024.
- ^ "Iranian foreign minister says it will not escalate conflict and mocks Israeli weapons as 'toys that our children play with'". NBC News. 19 April 2024. 19 April 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 April 2024.
- ^ "Israelis fired 3 missiles in limited strike". ABC News. 19 April 2024. 13 April 2024 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 19 April 2024.
- ^ Ibish, Hussein (30 September 2024). "Hezbollah Got Caught in Its Own Trap". The Atlantic (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ Mackenzie, James; Gebeily, Maya; Lubell, Maayan (1 October 2024). "Israel says it's raiding Hezbollah strongholds in Lebanon, group fires at Israel". Reuters.
- ^ Nakhoul, Samia; Hafezi, Parisa; Lubell, Maayan (29 September 2024). "Nasrallah's killing reveals depth of Israel's penetration of Hezbollah". Reuters.
- ^ "Israeli strikes kill 492 in Lebanon's deadliest day of conflict since 2006". Associated Press. 23 September 2024. 24 September 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 September 2024.
- ^ "Hezbollah commander killed in Israeli airstrike was top military official on US wanted list". Associated Press (ඉංග්‍රීසි බසින්). 20 September 2024. සම්ප්‍රවේශය 30 September 2024.
- ^ Stroul, Dana (23 September 2024). "Israel and Hezbollah Are Escalating Toward Catastrophe". Foreign Affairs (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). ISSN 0015-7120. සම්ප්‍රවේශය 29 September 2024.
- ^ "Hezbollah confirms its leader Hassan Nasrallah was killed in an Israeli airstrike". Associated Press (ඉංග්‍රීසි බසින්). 28 September 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ Mroue, Bassem; Lidman, Melanie (28 September 2024). "Hezbollah confirms its leader Hassan Nasrallah was killed in an Israeli airstrike". The Washington Post.
- ^ "Live updates: Israel begins 'limited' ground offensive against Hezbollah in southern Lebanon". Associated Press (ඉංග්‍රීසි බසින්). 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "IDF invasion of southern Lebanon meets no Hezbollah resistance". The Jerusalem Post (ඉංග්‍රීසි බසින්). 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ Livni, Ephrat (10 January 2024). "Why Did Israel Send Troops Into Lebanon?". The New York Times.
- ^ "Second wave of missiles seen above Jerusalem as Israel says Iran has launched attack – Middle East crisis live". The Guardian. 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "Live Updates: Iran Launches Missiles at Israel, Israeli Military Says". 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ Peleg, Bar (1 October 2024). "Israel Under Attack: Heavy Barrage of Rockets Fired From Iran". Haaretz.com. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "Iran Fires Fattah Hypersonic Missiles in Historic Attack on Occupied Territories".
- ^ Mellen, Riley (1 October 2024). "Iran appears to have used its most advanced missiles in the attack on Israel". The New York Times. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ Harvey, Lex; Nasser, Irene; Haq, Sana Noor; Radford, Antoinette; Chowdhury, Maureen (1 October 2024). "Iran launches missiles toward Israel: Live updates". CNN. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "Iran launches salvo of ballistic missiles at Israel". Reuters. 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "Iran fires dozens of missiles into Israel, escalating monthslong regional conflict". Associated Press (ඉංග්‍රීසි බසින්). 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ Fabian, Emanuel (1 October 2024). "Following mass Iran attack, medics say just 2 lightly wounded by shrapnel in Tel Aviv". The Times of Israel. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "Palestinian reported killed by shrapnel from Iran attack in West Bank". The Times of Israel. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "דיווח: פלסטיני מעזה נהרג מנפילת שברי טילים מאיראן ביריחו" [Report: A Palestinian from Gaza was killed by falling fragments of missiles from Iran in Jericho]. Ynet (හීබෲ බසින්). 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "Iran fires at least 180 missiles into Israel as regionwide conflict grows". Associated Press News.
- ^ "Iran launches hundreds of rockets into Israel in massive aerial attack".
- ^ "October 1, 2024 Iran launches missile attack on Israel". CNN (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2024-10-01. සම්ප්‍රවේශය 2024-10-02.
- ^ Parker, Claire; Chason, Rachel; Berger, Miriam; Lamothe, Dan (2024-10-02). "Iran hits Israel with ballistic missiles; Netanyahu vows to strike back". Washington Post (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). ISSN 0190-8286. සම්ප්‍රවේශය 2024-10-02.
- ^ "Jordan temporarily closes airspace". Roya News (ඉංග්‍රීසි බසින්). 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ Presse, AFP-Agence France. "Israel Airspace Closed: Airport Authority". www.barrons.com (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "Security cabinet meeting will be held at 7:30 p.m. in bunker in Jerusalem". The Jerusalem Post (ඉංග්‍රීසි බසින්). 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "Airlines suspend flights as Middle East tensions rise".
- ^ Asghar, Agencies | Monitoring Desk | Mohammad (2024-10-02). "Tehran answers Israeli aggression in Lebanon with ballistic missile salvo". DAWN.COM (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-10-02.
- ^ 5537 (2024-10-01). "Iran's operation against Israel in self-defense under UN charter: FM". IRNA English (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-10-02.
{{cite web}}:|last=has numeric name (help) - ^ "Khamenei remains in secure location after missiles fired at Israel, says senior Iranian official". The Jerusalem Post (ඉංග්‍රීසි බසින්). 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ Murphy, Matt. "What we know about Iran's latest missile attack on Israel". BBC (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-10-02.
- ^ "Iran suspends flights at Tehran international airport after missile attack on Israel". The Times of Israel. 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "WATCH: Celebrations in Tehran after Iran's missile attack". Al Jazeera. 2 October 2024.
- ^ Nils, Adler. "Live Updates: Iran Fires Dozens of Ballistic Missiles at Israel". Al Jazeera (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ a b "Israel vows 'consequences' for Iran after missile barrage". POLITICO (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 2024-10-01. සම්ප්‍රවේශය 2024-10-02. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid
<ref>tag; name ":9" defined multiple times with different content - ^ "Israeli PM promises Iran will 'pay a heavy price' for missile attack". Al Jazeera. 2 October 2024.
- ^ "Iran hits Israel with ballistic missiles; Netanyahu vows to strike back". The Washington Post. 2024-10-02.
- ^ "Live updates: Iran says it has concluded its attack on Israel". NBC News (ඉංග්‍රීසි බසින්). 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "AIPAC mobilises against Iran after missile attack". Al Jazeera. 2 October 2024.
- ^ "Hamas praises Iranian missile strikes avenging deaths of Haniyeh, Nasrallah, and Nilforoushan". The Jerusalem Post. 1 October 2024. සම්ප්‍රවේශය 1 October 2024.
- ^ "WATCH: Celebrations in Tehran after Iran's missile attack". Al Jazeera. 2 October 2024.