නෝ(ර්)ටන්ගේ නියමය

විද්‍යුත් ජාලයක් සදහා නෝ(ර්)ටන්ගේ නියමයෙන් ප්‍රකාශ කරනුයේ අග්‍ර දෙකක් සහිත ඕනෑම වෝල්ටීයතා ප්‍රභව , ධාරා ප්‍රභව හා ප්‍රතිරෝධ සමූහයක් , R ප්‍රතිරෝධයක් සමග සමාන්තරගත I පරිපූර්ණ ධාරා ප්‍රභවයකට විද්‍යුත් ලෙස සමතුල්‍ය බවයි. ඒක සංඛ්‍යාත ප්‍රත්‍යාවර්ථ ධාරා පද්ධති සදහා ද, ප්‍රතිරෝධ පමණක් නොව සාධාරණ සම්බාධනය ද සලකා නියමය යොදාගත හැකිය. නෝ(ර්)ටන් සමකය , දෙන ලද සංඛ්‍යාතයක දී රේඛීය ප්‍රභව හා සම්භාධන ජාලයක නිරූපණය කිරීමට යොදාගනියි. පරිපථය , පරිපූර්ණ ධාරා ප්‍රභවයකින් හා පරිපූර්ණ සම්බාධනයකින් (හෝ අප්‍රතික්‍රියා පරිපථ සදහා ප්‍රතිරෝධයකින් ) සමන්විත වේ.

නෝ(ර්)ටන්ගේ නියමය , කෙවෙනීන්ගේ නියමයේම විස්තීරණයක් වන අතර 1926 දී වෙන වෙනම පුද්ගලයින් දෙදෙනෙක් : Hause –Siemens හි පර්යේෂක හැන්ස් ෆර්ඩිනෑන්ඩ් මේයර් (1895 -1986) හා Bell Labs හි ඉංජිනේරු එඩ්වඩ් ලොව්රි නෝ(ර්)ටන් (1898 -1983) හදුන්වා දෙන ලදී. මාතෘකාව පිළිබදව ප්‍රකාශනයට පත් කළේ මේ දෙදෙනාගෙන් මේයර් පමණි, නමුත් නෝ(ර්)ටන් තම සොයා ගැනීම Bell Labs හි අභ්‍යන්තර තාක්ෂණික වාර්තා හරහා දක්වන ලදී.

වොල්ටීයතා ප්‍රභව, ධාරා ප්‍රභව හා ප්‍රතිරෝධ පමණක් අඩංගු කෘෂ්ණ පෙට්ටියක් නෝ(ර්)ටන් සමක පරිපථයකට පරිවර්තනය කළ හැක.

නෝ(ර්)ටන් සමක පරිපථයක ගණනය කිරීම්

සමක පරිපථය ගණනය කිරීමට :

· RNO ප්‍රතිරෝධයකට සමාන්තරගතව INO ධාරා ප්‍රභවයක් යෙදීමෙන් සමක පරිපථය ලැබේ.

දෙවන පියවර ද මේ ආකාරයෙන්ම පහදා ගත හැක.

සටහන : නෝ(ර්)ටන් සම්භාධනය නිශ්චය කරගැනීමට වඩා සාධාරණ ක්‍රමයක් ලෙස පරිපථයේ ප්‍රතිදාන අග්‍ර ඇම්පියර් එකක ධාරා ප්‍රභවයක් සම්බන්ධ කර එහි අග්‍ර අතර වෝල්ටීයතාව ගණනය කිරීම සිදු කළ හැක. මෙම වෝල්ටීයතාව , පරිපථයේ සම්බාධනයට සමාන වේ. රඳා පවත්නා ප්‍රභව සහිත පරිපථ සදහා මෙම ක්‍රමය යොදා ගත යුතුමය. මෙම ක්‍රමය පහත සටහනේ දක්වා නොමැත.

තෙවෙනින් සමක පරිපථයට පරිවර්තනය කිරීම සදහා පහත සමීකරණ යොදා ගත හැක.

${\displaystyle R_{Th}=R_{No}\!}$

${\displaystyle V_{Th}=I_{No}R_{No}\!}$

${\displaystyle V_{Th}/R_{Th}=I_{No}.\!}$

නෝ(ර්)ටන් සමක පරිපථය සදහා උදාහරණයක්

නිදසුනේ සමස්ත ධාරාව Itotal

${\displaystyle I_{\mathrm {total} }={15\mathrm {V} \over 2\,\mathrm {k} \Omega +1\,\mathrm {k} \Omega \|(1\,\mathrm {k} \Omega +1\,\mathrm {k} \Omega )}=5.625\mathrm {mA} .}$

ධාරාව බෙදීයාමේ නියමය මගින් භාරය හරහා ධාරාව

${\displaystyle I={1\,\mathrm {k} \Omega +1\,\mathrm {k} \Omega \over (2\,\mathrm {k} \Omega +1\,\mathrm {k} \Omega )}\cdot I_{\mathrm {total} }}$

${\displaystyle =2/3\cdot 5.625\mathrm {mA} =3.75\mathrm {mA} .}$

පරිපථය දෙස නැවත බැලීමෙන් සමක ප්‍රතිරෝධය

${\displaystyle R_{\mathrm {eq} }=1\,\mathrm {k} \Omega +2\,\mathrm {k} \Omega \|(1\,\mathrm {k} \Omega +1\,\mathrm {k} \Omega )=2\,\mathrm {k} \Omega .}$

එම නිසා මෙහිදී සමක පරිපථය 2kW ප්‍රතිරෝධයකට සමාන්තරගත 3.75mA ධාරා ප්‍රභයවයකි.

http://en.wikipedia.org/wiki/Norton%27s_theorem