Volsci

Volščani (lat. Volsci) su bili drevni italski narod, najpoznatiji po borbama koje su vodili s Rimskom Republikom u prvom vijeku njenog postojanja. Nastanjivali su djelomično brdovit, a djelomično močvaran južni dio Lacija, omeđen sa Auruncima i Samnitima na jugu, Hernicima na istoku, a koji se prostirao od Norbe i Core na sjeveru do Ancijuma na jugu.

Volščani su govori volščanski, sabelički italski jezik, srodan oskanskom i umbrijskom, ali i također, iako nešto manje, latinskom. Bili su među najopasnijim neprijateljima Rima, te često bili u savezu s Ekvima, dok su Hernici od 486. pne. bili u savezu s Rimp,. Na volščanskoj teritoriji se nalazio malo poznati grad Velitrae (suvremeni Velletri), rodno mjesto Cezara Augusta. Tamo je pronađen natpis koji datira iz ranog 3. vijeka pne.; urezan je u malu brončanu plaketu (danas u napuljskom muzeju), a koja je bila vezana uz religijsku figuricu, posvećen Deklunu (ili božici Dekluni).

Vergilijev lik ratnice Kamile u Eneidi je Volščanka. Legendarni rimski vojskovođa Koriolan je također zaradio svoj cognomen osvojivši volščanski grad Corioli godine 493. pne. Uspon i pad ovog junaka je opisan u istoimenoj Shakespeareovoj drami. I Gaj Marije, rimski političar i vojni reformator, te rimski govornik i pisac Ciceron su bili rodom iz Arpinuma u volščanskoj teritoriji.