Prijeđi na sadržaj

Stojan Protić

Izvor: Wikipedija
Stojan Protić
Stojan Protić

Biografija
Datum rođenja 28. januar 1857.
Mesto rođenja Kruševac (Kneževina Srbija)
Datum smrti 28. oktobar 1923.
Mesto smrti Beograd (Kraljevina SHS)

Stojan M. Protić (Kruševac, 16/28. januar 1857Beograd, 28. oktobar 1923[1]) je bio srpski političar, državnik i publicista, jedan od osnivača Radikalne stranke u Srbiji. Više puta je bio ministar finansija. Posle Prvog svetskog rata obrazovao je prvu vladu Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i bio je prvi njen premijer.

Za mesto lidera Radikalne stranke sukobio se sa Pašićem, ali je izgubio i vođa stranke je postao Pašić. U Hrvatskoj i Sloveniji se verovalo da se razišao sa radikalima jer je bio prijatelj Hrvata i Slovenaca, ali ispostavilo se da je to mišljenje bilo pogrešno jer se on kao i većina radikala zalagao za Veliku Srbiju.

Napisao je odgovor na austrougarski ultimatum Srbiji 1914. godine.

Hronologija funkcija

[uredi | uredi kod]

Stojan Protić je napisao sledeća dela:

  • O Makedoniji i Makedoncima
  • „Albanski problem i Srbija i Austrougarska“
  • Srbi i Bugari u Balkanskom ratu
  • Tajna konvencija između Srbije i Austrougarske

Izdavao je i uređivao časopis „Delo“ i list „Odjek“. Mnoge tekstove je objavio pod pseudonimom Balcanicus.[3]

Kontroverze

[uredi | uredi kod]

Kao ministar policije "radikalac Stole" je 1904. godine svojim policajcima poslao protivustavan raspis protiv socijalista, kojim se policiji nalaže da goni, hapsi, guši radnički pokret i zabranjuje socijalističke listove, nakon čega je usledila represija.[4]

Britanski povjesničar Noel Malcolm navodi po sećanjima hrvatskog kipara Meštrovića da je Protić, navodno, kao ministar u srpskoj vladi, 1917. godine predlagao da se problem bosanskih muslimana "riješi" programom prisilnog pokrštavanja i pokolja.[5] U svojim memoarima kipar Ivan Meštrović navodi sledeće Protićeve riječi:

Kad naša vojska pređe preko Drine, dat će Turcima rok od 24 ili 48 sati da se vrate u krilo vjere svojih predaka. Svaki onaj koji to odbije bit će masakriran, onako kako smo nekad radili u Srbiji.[6]

Literatura

[uredi | uredi kod]

Izvori

[uredi | uredi kod]
  1. Mesta rođenja i smrti, kao i datum smrti su preuzeti sa Sajta Kruševac Onlajn Arhivirano 2007-10-10 na Wayback Machine-u
  2. „NBS - upravnici”. Arhivirano iz originala na datum 2007-06-07. Pristupljeno 2012-04-22. 
  3. http://pescanik.net/2010/04/srbija-i-albanija-i/#footnote-7
  4. Radovan Dragović, Raspis protiv socijalista
  5. Povijest Bosne - Noel Malcolm[mrtav link]
  6. Mirko Grmek i dr., Le Nettoyage ethnique, str. 126

Spoljašnje veze

[uredi | uredi kod]