Plantagenet (dinastija)
| Plantagenet | |
|---|---|
 | |
| Zemlja | Kraljevina Engleska |
| Kuća predaka | Anžuvinska dinastija |
| Titule | Kraljevi Engleske |
| Osnivač | Geoffroy Plantagenet |
| Posljednji suveren | Richard III |
| Osnivanje | 1126. |
| Prestanak | 1485. |
Plantagenet ( ili Anjou Plantagenet) je ime engleske kraljevske dinastije, koja je vladala Engleskom od 1154. do 1485. i dala 14 monarha, od kojih su 6 pripadala mlađim granama te kuće; Dinastiji Lancaster i Dinastiji York.[1]
Dinastija potječe od Geoffroya Plantageneta, grofa od Anjoua (umro 1151) i njegovih potomaka, koji je dobio sa ženom Matildom, kćerkom engleskog kralja Henrya I.[1]
Iako je vrlo slavno, o porijeklu prezimena Plantagenet ima vrlo malo historijskih tragova. Čini se da je nastalo kao nadimak grofa Geoffroya, koji je imao običaj da nosi grančicu brnistre (latinski: genista) zataknutu za šešir. ili što je vjerojatnije iz njegove navike da sadi brnistru kako bi poboljšao svoje lovište. U svakom slučaju to nije bilo nasljedno prezime, pa se Geoffreyevi engleski nasljednici nisu ni služili njime - punih 250 godina, ali su ih svi ostali počeli tako nazivati.[1]
Za neke historičare kralj Henry II (koji je također bio grof od Anjoua) i njegovih 13 nasljednika bili su pripadnici - Anžuvinske dinastije a ne Plantageneti, dok su za druge Anžuvinci bili samo Henry II i njegovi sinovi, Richard I i John, a sve ostale potomke (Edward I, Edward II, Edward III ...) u nedostatku boljeg imena, prozvali su Plantagenetima.[1]
Prva službena upotreba prezimena - Plantagenet, na bilo kojeg Geoffroyeva nasljednika dogodila se 1460, kad je Richard, vojvoda od Yorka, zatražio englesku krunu kao - Richard Plantagenet.[1]
Edward III je sa svojom brojnom djecom i njihovim bračnim drugovima jako utjecao na englesku historiju. Edwardov sin Crni princ, ostavio je iza sebe sina jedinca, koji je naslijedio svoga djeda na engleskom tronu - Richarda II, čijom je smrću 1399. ta grana izumrla.[1]
Drugi sin Edwarda III Lionel, imao je samo kćer Philippu koja se udala za grofa od Marcha, pa su njihova djeca imala pravo na sukcesiju. Dok se njegov treći sin John od Genta oženio sa lancasterskom princezom, pa je tako postao grof od Lancastera i osnivač istoimene Dinastije Lancaster koja je zasjela na engleski tron. To je uspjelo njegovom sinu Henry IV, koji je zbacio s trona Richarda II i natjerao ga na abdikaciju.[1]
Četvrti sin Edwarda III - Edmund Langley, postao je 1385. grof od Yorka i osnivač rivalske Dinastije York. On je imao dva sina Edwarda (vojvodu od Yorka), koji je ubijen u Bitci kod Azincourta 1415. i Richarda, grofa od Cambridga, koji se oženio unukom Lionelove kćeri Philippe, pa je na taj način i Dinastija York dobila pravo na sukcesiju.[1]
Zbog tog je između njegovih nasljednika s jedne strane (Dinastija York) i nasljednika Henrya VI (unuka Henrya IV) izbio teški i dugotrajni oružani sukob poznat kao Rat dviju ruža, koji se pokazao kobnim za brojne članove obje dinastije.[1]
Taj rat buktio je sve dok posljednji monarh iz Dinastije York - Richard III nije poražen od Henrya Tudora 1485. u Bitci kod Boswortha, nakon tog se Henry Tudor okrunio kao Henry VII i tako postao osnivač nove - Dinastije Tudor.[1]
Posljednji zakoniti muški nasljednik te dinastije - Edward, grof od Warwicka (unuk Richarda, vojvode od Yorka) pogubljen je 1499. tako je izumrla ta dinastija.[1]
