Breda Kalef
Breda Kalef Simonović (rođena: Rahel Kalef) (Beograd, 7. 12. 1930 – Beograd, 13. 2. 2023), proslavljena jugoslavenska operska pevačica i primadona opere u Beogradu. Vrh karijere je dostigla između 1960-ih i 1990-ih godina, u periodu još znanom kao "zlatno doba beogradske opere".
Breda Kalef | |
---|---|
Rođenje | Rahel Kalef Beograd, Kraljevina Jugoslavija |
Smrt | 13. 2. 2023. (92 godina) Beograd, Srbija |
Nacionalnost | Jugoslavenka |
Ostala imena | Breda Ograjenšek |
Etnicitet | Jevrejka[1] |
Državljanstvo | Srbija |
Zanimanje | operski pevač |
Roditelji | Avram Kalef Dona (Bat Avram) Kalef |
Biografija
urediBreda Kalef je rođena 7. 12. 1930 godine u jevrejskoj porodici Avrama i Done Kalef. Pored redovne osnovne škole, pohađala je časove veronauke, na kojima je učila hebrejsko pismo, istoriju jevrejskog naroda i jevrejske verske i nacionalne pesme. Nakon Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije 1941 godine, muški članovi njene porodice poslati su u "radne brigade" za Jevreje. Prvoformirana brigada, sa svim članovima Bredine porodice, streljana je. Njen otac, zato što je bio u invalidskim kolicima, i njena baba, zbog poznih godina, smešteni su u Jevrejsku bolnicu. Posle kraćeg boravka u bolnici, odvezeni su u dušegupke, nakon čega im se gubi svaki trag. Breda se sa sestrom najpre krila u Košutnjaku da bi ih kasnije prihvatile časne sestre katoličkog samostana na Banovom brdu. Pošto je pribavila lažna dokumenta, pod imenom Breda Ograjenšek, pohađala je osnovnu školu. Posle oslobođenja, sa majkom i sestrom vratila se u staru porodičnu kuću. Pevanjem se aktivno počela baviti 1947 godine.[1]
Breda je studije pevanja završila 1961 godine na Muzičkoj akademiji u Beogradu, u klasi Zlate Đunđenac. Tokom studija nastupala je na brojnim priredbama, koncertima i festivalima u organizaciji Konzervatorijuma i na drugim manifestacijama. Pevala je i na festivalima studenata muzičkih akademija SFR Jugoslavije. Za vreme studija nastupala je kao solista u Engleskoj, Nemačkoj i Izraelu. Tokom 1962/63 bila je na usavršavanju na konzervatorijumu "Benedeto Marčelo" u Veneciji, u klasi Marije Karbone. Postala je solistkinja Beogradske opere 1962, a u sezoni 1963/64 nastupala je u Operi Tel Aviva. Ostvarila je ukupno pedeset i pet uloga u operama na repertoaru Narodnog pozorišta. Gostovala je u Austriji, Švajcarskoj, Italiji, Španiji, Belgiji, Francuskoj, Nemačkoj, Mađarskoj i Sovjetskom Savezu (SSSR). Sa operske scene povukla se 1995 godine.[1]
Pored gostovanja u inostranstvu, Breda je pevala je u svim većim gradovima SFR Jugoslavije (Zagreb, Sarajevo, Ljubljana, Skoplje, Novi Sad, Split, Pula, Opatija, Vukovar, Slavonski Brod, Osijek, Dubrovnik). Osim stranih opera, pevala je i promovisala dela domaćih autora (Otadžbina-uloga majke Jugovića i Ero s onoga svijeta). Učestvovala je na svim značajnijim muzičkim festivalima među kojima se izdvaja uloga "Boga Sunca" u operi "Dafne", na Dubrovačkim letnjim igrama, pod dirigentskom palicom Lovra Matačića. U toku svoje operske karijere, Breda je učestvovala u brojnim koncertnim nastupima, samostalno, ili sa jugoslovenskih horovima u zemlji i inostranstvu (Branko Krsmanović, Braća Baruh, Radio-hor). Sa horom Braća Baruh imala je turneju u 29 gradova Sjedinjenih Američkih Država (SAD), uključujući i nastup u Karnegi Holu u Njujorku. Izdvajaju se i izvođenja Verdijevog i Mocartovog Rekvijema, Sinfonije Oriente i Betovenove Devete Simfonije. Za BBC je snimljeno njeno koncertno izvođenje Borisa Godunova, u Koncertnoj dvorani Vatroslav Lisinski u Zagrebu, 1975 godine. Budući da je sa Placidom Domingom nastupala više od 40 puta, jedina je jugoslovenska operska umetnica koja se slikom i pričom pominje u njegovoj autobiografskoj knjizi.[2]
Nagrade
urediZa svoj umetnički rad dobila je brojne nagrade među kojima Plakete Narodnog pozorišta i Republičke nagrade za najbolja godišnja izvođenja za Majku Jugovića u "Otadžbini", Čeku u "Đokondi", Lukreciju u istoimenoj operi Benjamina Brittena i Domu u operi "Ero s onog svijeta".[1]
Produkcija
urediZa muzičku kuću Filips snimila je operu "Don Kihot"[3] i to je do skora bio jedini snimak ovog dela, na svetu. Ostali Bredini snimci su "Pikova dama".[4] Za istu kuću snimila je ploču sa operskim arijama, a za Radioteleviziju Beograd (RTB), ploču iz serijala "U svetu Opere".[5]
Gostovanja
urediGostovala je samostalno ili sa ansamblom beogradske opere u više od 30 operskih kuća širom sveta:
- Atina i Solun (Grčka)
- Barcelona i Madrid (Španija)
- Beč (Austrija)
- Bratislava, (Čehoslovačka)
- Budimpešta i Segedin , (Mađarska)
- Dablin (Irska)
- Lajpcig i Wiesbaden (Nemačka)
- Kairo (Egipat)
- Kopenhagen (Danska)
- Milano, Napulj, Palermo, Rim, Venecija (Italija)
- Moskva, Odesa, Erevan, Kazanj, Samarkand, Talin (Sovjetski Savez - Rusija)
- Njuark, Sijetl, Trenton (SAD)
- Oslo, (Norveška)
- Rim, ([Italija])
- Tel Aviv i Haifa (Izrael)
Uloge
urediPevala je u više od 50 vodećih mecosopranskih uloga među kojima se po uspehu izdvajaju
- Karmen (Žorž Bize)
- Don Kihot (Žil Masne)
- Dalila, Samson i Dalila (Kamij Sen-Sans)
- Azučena, Trubadur (Đuzepe Verdi)
- Končakovna, Knez Igor (Aleksandar Borodin)
- Marina, Boris Godunov (Modest Musorgski)
- Olga, Evgenije Onjegin (Petar Iljič Čajkovski)
- Lukrecija, Lukrecija (Bendžamin Britn)
- Čeka, Đokonda (Ponchieli)
- Šarlota, Verther (Masne)
Ostale uloge
uredi- Dafne, (Corsi & Jacopo Peri (1561-1633 - prva opera ikada izvođena-1598 na Karnevalu u Firenci); premijera- Dubrovačke letnje igre
- Polina, Grofica, Pikova Dama (Čajkovski)
- Madalena, Rigoleto (Verdi),
- Preciosila, Moć Sudbine ( Verdi)
- Ulrika, Bal pod Maskama (Verdi)
- Suzuki, Madam Baterflaj (Pučini)
- Lola, Cavaleria Rustikana (Maskanji)
- Rosina, Seviljski Berberin (Rosini)
- Mis Kvikli, Falstaf (Verdi)
- Madaleon, Andrea Chénier (Đordano)
- Adalđiza, Norma (Belini)
- Amneris, Aida (Verdi)
- Maria, Ivan Grozni (George Bizet)
- Hivrija, Soročinski Sajam (Musorgski)
- La Marchesa di Berckenfield, Kći puka (Doniceti)
Operska imena
urediSlavna svetska operska imena sa kojima je pevala u zemlji i inostranstvu su:
- Placido Domingo
- Franko Koreli[6]
- Đuzepe di Stefano[7]
- Umberto Borso
- Michele Molese
- Michiko Sunahara
- Atsuko Azuma
- Boris Chrristoff
- Nikolaj Ghiaurov
- Nikolaj Gedda
- Luigii Otolini
- Miroslav Čangalović
- Vladimir Ružđak
- Antonietta Stella
- Seta del Grande
Istaknuti dirigenti
urediIstaknuti dirigenti sa kojima je radila:
Reference
uredi- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Aleksandar Nećak, 2011, str. 103
- ↑ Placido Domingo, 2011, str. 80
- ↑ (en) Mussorgsky: Boris Godunov (Shostakovich ver.) - D. Miladinovic. Amazon. Preuzeto 27. 10. 2015
- ↑ (en) La Dama Di Picche. Amazon. Preuzeto 27. 10. 2015
- ↑ U svetu Opere. hornet.hr. Preuzeto 27. 10. 2015
- ↑ (en) Tenor Franco Corelli. francocorelli.org. Preuzeto 27. 10. 2015
- ↑ (en) Giuseppe Di Stefano. frankhamilton.org. Preuzeto 27. 10. 2015
- ↑ (en) Ken Willsmer. Everything from Bacht to Cruft in new repertoire from U.K.. francocorelli.org. Preuzeto 27. 10. 2015
- ↑ Oskar Danon. barikada.com. Preuzeto 27. 10. 2015
Literatura
uredi- Nećak, Aleksandar (2011). Znameniti Jevreji Srbije, Beograd: Savez jevrejskih opština Srbije. ISBN 978-86-915145-0-1
- Domingo, Placido (2000). My Operatic Roles, Burlington, North Carolina, SAD: Carolina Biological Supply Company. ISBN 978-0751531596