SKALBMIERZ

1. Pomnik Niepodleg�o�ci

   Na placu, w pobli�u ko�cio�a, postawiono pomnik w formie kolumny, zawieraj�cy tablic� granitow�:
PAMI�CI / OSWOBODZENIA WOL� BOGA / I PO��CZENIA W DAWN� CA�O�� / ROZDARTEJ PRZEZ WROG�W/ OJCZYZNY / 1772 - 1918

   Na �cianie obelisku dodatkowa granitowa p�yta z informacj�:
POMNIK POSTAWIONO W 1928 R. / ZREKONSTRUOWANO W 1984 - 1986 R. / PRZY POPARCIU / SPO�ECZE�STWA M. SKALBMIERZA

   U podstawy pomnika po�o�ona uko�nie tablica granitowa z napisem:
NIEZNANEMU / �O�NIERZOWI / SPO�ECZE�STWO

   Pomnik w Skalbmierzu zosta� postawiony w roku 1928, w okresie obchod�w 10-lecia odzyskania niepodleg�o�ci pa�stwa polskiego. W okresie II Wojny �wiatowej pomnik zosta� zniszczony. Odbudowa pomnika nast�pi�a w latach 1984 - 1986.

g�ra strony

2. Ks. Wincenty Gasi�ski - epitafium

W ko�ciole parafialnym, w g��wnej nawie, znajduje si� epitafium z fotografi� kap�ana:
�. P. WINCENTY GASI�SKI / KANONIK HONOR. PROBOSZCZ MIEJSCOWY / KAP�AN Z NAUKI GORLIWO�CI I CNOTY / DOBRZE ZNANY PRZEZ LAT 16 PO�YTECZNIE / PRACOWA� W TEJ PARAFI I T� �WI�TYNI� / Z RUINY DO PORZ�DKU KOSZTEM PARAFIAN/ DOPROWADZI�. / UR. W PROSZOWICACH 29 MAR. 1829. / UM. W SZKALBMIERZU 25 LISTOP. 1889 / NIECH ODPOCZYWA W POKOJU. / STARANIEM NAST�PCY WIELBICIELE I PARAFIANIE

g�ra strony

3. Ks. Wincenty Gasi�ski - nagrobek

   Na cmentarzu parafialnym (przy g��wnej alejce, 50 m powy�ej kaplicy, po lewej stronie) znajduje si� kamienny nagrobek zwie�czony krzy�em kamiennym.

   Na cokole nagrobka, pod krzy�em, umieszczono, wykonan� na porcelanie, fotografi� ksi�dza.

   Poni�ej s�abo czytelny napis:
D. O. M. / �. P. / KS. WINCENTY GASI�SKI / KAN. H. / UR. W PROSZOWICACH / D. 29 MAR. 1829 R. / ZM. D. 25 LISTOP. 1889 R. / 16-LETNI PASTERZ TUTEJSZY / POK�J DUSZY JEGO

Ks. Wincenty Gasi�ski urodzi� si� 21 marca 1829 r. w Proszowicach w rodzinie mieszcza�skiej. W latach 1844 do 1848 ucz�szcza� do szk� w Kielcach. Wy�wi�cony zosta� na kap�ana 26.VI.1853 r. w Sandomierzu. By� wikariuszem w Ksi��u Wielkim, w S�czowej i parafii Irz�dze. W roku 1863 otrzyma� administracj� parafii Pi�cz�w.
   Bierze aktywny udzia� w patriotycznych manifestacjach i wsp�pracuje z w�adzami powstania narodowego - i za tak� postaw� zosta� usuni�ty ze stanowiska proboszcza. W�adze moskiewskie okre�la�y, �e ... pod wzgl�dem politycznym w stosunku do rz�du sprawowa� si� ujemnie, bra� udzia� w manifestacjach i ujawni� wyra�n� niech�� do rz�dowych w�adz legalnych ...
   Biskup kielecki pisa� 13.VIII.1866 r. - " ... X. Wincenty Gasi�ski b. Administrator Ko�cio�a Parafialnego w Pi�czowie a obecnie Wikaryusz przy Ko�ciele Parafialnym w Chrobrzu na skutek Reskryptu JW. Dyrektora G��wnego Prezydium w Administracyi Rz�dowej Spraw Wewn�trznych 17/ 9 Listopada 1864 z powodu niekorzystnej o nim opinii pod wzgl�dem politycznym usuni�tym zosta� z administracyi Probostwa w Pi�czowie i przeniesionym na posad� wikaryusza na kt�rej dot�d zostaje ...
   W roku 1867 w�adze rosyjskie uzna�y kar� za dostateczn� i udzieli�y przyzwolenia na powo�anie ks. W. Gasi�skiego na posad� adminstratora parafii Chroberz, a nast�pnie zosta� proboszczem w Skalbmierzu, gdzie po 18 latach pracy zmar� dn. 25.XI.1889 r. Pochowany zosta� na miejscowym cmentarzu.

g�ra strony

Skalbmierz, po�o�ony w bliskiej odleg�o�ci od granicy Kr�lestwa Polskiego, by� �wiadkiem star� wkraczaj�cych oddzia��w polskich z Galicji. To tutaj 30 maja 1863 r. Z. Chmiele�ski, prowadz�c 40-osobowy oddzia� kawalerii, mia� zwyci�sk� potyczk� z Kozakami. Nast�pnie po��czy� si� z oddzia�em p�k. Bo�czy.

W�adys�aw Kopaczy�ski - Junosza, dow�dca powsta�czej �andarmerii w woj. krakowskim, tak wspomina pobyt swojego oddzia�u w Skalbmierzu (Pami�tnik Junoszy oficera polskich �andarm�w w powstaniu styczniowym):

... od Chrobrza wymaszerowa�em przez Dro�ejowice do Skalbmierza. Wszed�em do miasta w zwyk�ym porz�dku i sposobem ze �piewaniem. Ca�e miasto naprzeciw nas wyleg�o. Wszed�em na rynek. �o�nierze stali z dziarskimi minami. Nie kaza�em schodzi� z koni.
Wys�a�em oficera, aby magistrat odwiedzi� i burmistrza do mnie kaza� przyprowadzi� dlaczego si� sam nie melduje. Or�y kaza�em pozrzuca�, og�aszaj�c, �e rz�du Moskwy ju� nie ma, tym bardziej kiedy my tu jeste�my.
Koniecznie i usilnie obywatele prosili, aby im pozwoli� uraczy� �o�nierzy. Pozwoli�em tylko po szklance wina da� ka�demu, dzi�kuj�c za wszystko i t�umacz�c si�, �e czasu nie ma. Pomaszerowa�em za Skalbmierz ...

Nowacki - Kopaczy�ski W�adys�aw Ignacy, pseud. Junosza (vel Janusz, Junoska) (1843 - 1901), pochodzi� z woj. krakowskiego z rodziny ziemia�skiej o patriotycznych tradycjach: dziad by� majorem w armii Ksi�stwa Warszawskiego i s�u�y� pod Henrykiem D�browskim, ojciec bra� udzia� w powstaniu listopadowym. Uko�czy� Wy�sz� Szko�� Realn� w Kielcach, pracowa� nast�pnie w g�rnictwie.

   Po wybuchu powstania zg�osi� si� do oddzia�u organizowanego w Opoczy�skiem. By� szeregowcem pod rozkazami rtm. T. Stamirowskiego, p�niej przeszed� do oddzia�u �andarm�w narodowych kpt. K. Wi�niewskiego. W swoim Pami�tniku zapisa�: S�u�y�em jako szeregowiec, podoficer, a nast�pnie zosta�em podporucznikiem i adjutantem �p. Wi�niewskiego.

   Po rozbiciu Wi�niewskiego pod Mechlinem (30 VI 1863), wzi�ciu go do niewoli i straceniu w Radomiu (16 VII) - Junosza przej�� dow�dztwo oddzia�u �andarmerii, z kt�rym uwija� si� po woj. krakowskim (g��wnie w pow. stopnickim), dostarczaj�c ochotnik�w (wzgl�dnie rekrut�w) do oddzia��w powsta�czych. Wspomina: ... Zorganizowa�em oddzia� sk�adaj�cy si� z 40-tu kawalerzyst�w i oficera podporucznika Karola Olewi�skiego, kt�ry wiele by� mi pomocnym, szczeg�lnie w rekwirowaniu koni. ... W powiecie miechowskim i stopnickim pe�ni�em s�u�b� �andarmerii polowej. ...
Jesieni� 1863 r. obj�� dow�dztwo �andarmerii woj. krakowskiego.

   Walczy� do pocz�tk�w maja 1864 r. Ostatni� potyczk� mia� jeszcze 3 maja 1864 r. pod Pi�czowem. Za� w dniu 10 maja 1864 rozpu�ci� oddzia� i sam uda� si� do Galicji. W Krecowie (pow. dobromilski) naby� maj�tek ziemski, gdzie gospodarzy� w nim do �mierci.

   W opublikowanych materia�ach w 1903 roku we Lwowie (W czterdziest� rocznic� ...), znajduje si� list z 14 czerwca 1867 roku, adresowany do kapitana Junoszy, w kt�rym gen. J�zef Hauke Bosak wystawi� laurk� dla swego by�ego podkomendnego:

Dzielny i kochany m�j kapitanie.

Przedewszystkiem pozw�l mi Ci� �cisn�� od ca�ego serca bo wytrwa�ego patriot� i do ko�ca mego towarzysza - i wyzna� ci z ca�ym szacunkiem i uznaniem, �e za moje dow�dztwo by�e� w liczbie najdzielniejszych mnie podkomendnych i liczbie tych bardzo ma�o, kt�rzy jak najdzielniej a� do ko�ca dowodzili powierzony im oddzia� ...

J�zef Bosak - Hauke

g�ra strony

NA START

ostatnia aktualizacja: 1-01-2015 , 11:57