Zmiennoporek szklisty
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Klasa | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
zmiennoporek szklisty |
Nazwa systematyczna | |
Physisporinus vitreus (Pers.) P. Karst. Bidr. Känn. Finl. Nat. Folk 48: 324 (1889) |
Zmiennoporek szklisty (Physisporinus vitreus (Pers.) P. Karst.) – gatunek grzybów z rzędu żagwiowców (Polyporales)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Physisporinus, Meruliaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Gatunek ten opisał w 1796 roku Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Poria vitrea. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Petter Adolf Karsten w 1889 r.[1]
Ma 22 synonimy. Niektóre z nich:
- Poria adiposa (Berk. & Broome) G. Cunn. 1947
- Rigidoporus vitreus (Pers.) Donk 1966
- Rigidoporus vitreus f. vitreus-subterraneus Domański 1972
- Skeletocutis amorpha f. vitrea Domański, Orloś & Skirg. 1967[2].
Stanisław Domański w 1965 r. nadał mu polską nazwę podstawnica szklista, Władysław Wojewoda w 1999 r. zmienił ją na zmiennoporek szklisty[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Rozpostarty, kolisty. Sąsiednie owocniki zrastaja się z sobą tworząc duże płaty o długości do 50 cm, na pionowych podłożach często rozpostarto-odgięte, tworzące niby kapelusiki o wymiarach 0,2–0,3 × 0,5–1 × 0,5–1 cm. Takie odchylone nibykapelusiki łatwo dają się od podłoża oderwać. Często mają ryzomorfy o grubości do 3 mm. W stanie świeżym są sztywno-woskowate, nasycone wodą, po wyschnięciu stają się pomarszczone, cienkie, rogowate, twarde i kruche. Powierzchnia hymenialna początkowo wodnistobiała z wyraźnym szarym odcieniem. Miejsce dotknięte zmienia barwę na rdzawobrunatną lub czerwonobrunatną. Po wyschnięciu staje się żółtawa, żółtopłowa lub rudoochrowa. Miąższ o grubości do 3 mm, sztywno-woskowaty, początkowo biały, potem brunatny. Brzeg płonny o szerokości do 3 mm, jaśniejszy, ale na pionowym podłożu na odgiętych kapelusikach pokryty rurkowatym hymenoforem na dolnej stronie[4].
- Cechy mikroskopowe
Rurki o długości 0,5–5 mm, przy brzegu zazwyczaj bardzo płytkie i siatkowate, u owocników pionowo usytuowanych przeważnie nierównej długości, zawsze dłuższe i otwarte. Ostrza rurek ostre, pokryte delikatnym białawym nalotem, później nieco ząbkowane lub nieregularnie kolczaste, początkowo szarobiałe, w końcu koloru drewna. Pory drobne, o średnicy 0,1–0,2(0,3) mm, w liczbie od 3 do 8 na 1 mm, koliste lub nieco podłużne. Zarodniki prawie kuliste, o nieco zaostrzonej podstawie, zwykle z 1 dużą gutulą, bezbarwne lub nieco żółtawe, gładkie[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Podano występowanie zmiennoporka szklistego w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Azji i na Nowej Zelandii. Najwięcej stanowisk podano w Europie[5]. W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył dość liczne stanowisko tego gatunku w Polsce[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny, rzadko słaby pasożyt. Występuje w lasach, czasami także w parkach na martwym drewnie drzew zarówno liściastych, jak iglastych: sosna, buk, jesion wyniosły, wierzba biała, rzadko na żywych pniach[3]. Rozwija się głównie na leżących na wilgotnej ziemi pniach drzew w lasach, ocembrowanych drewnem studniach, drewnianych obudowach ziemnych, w kopalniach[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-10-10] .
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-02-06] .
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
- ↑ a b c Stanisław Domański, Flora Polska. Grzyby (Fungi). Żagwiowate I (Polyporaceae I), Szczeciniakowate I (Mucronoporaceae I), PWN, 1965 .
- ↑ Mapa występowania zmiennoporka szklistego na świecie [online], gbif.org [dostęp 2022-02-06] .
- ↑ Aktualne stanowiska zmiennoporka szklistego w Polsce [online] [dostęp 2022-02-06] .
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .