Wożuczyn

Wożuczyn

wieś
Kościół parafialny pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	tomaszowski
Gmina	Rachanie
Liczba ludności (2021)	733[2][3]
Strefa numeracyjna	84
Kod pocztowy	22-640[4]
Tablice rejestracyjne	LTM
SIMC	0896947[5]
Położenie na mapie gminy Rachanie Wożuczyn
Położenie na mapie Polski Wożuczyn
Położenie na mapie województwa lubelskiego Wożuczyn
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego Wożuczyn
50°33′46″N 23°34′27″E/50,562778 23,574167[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Wożuczyn – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Rachanie^[6][5]. Leży przy drodze wojewódzkiej nr 850.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesniego województwa zamojskiego.

Wieś jest sołectwem w gminie Rachanie^[7], siedzibą rzymskokatolickiej parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny^[8].. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 768 mieszkańców^[9].

W 1409 we wsi szlacheckiej Wożuczyn erygowana została parafia łacińska. Wówczas po raz pierwszy miejscowość występuje w źródłach. Wieś była siedzibą rodu Wożuczyńskich herbu Godziemba. W 1595 wieś spłonęła w wyniku najazdu Tatarów.

• Zamczysko – po 1595 na wzgórzu wojski bełski Jakub Wożuczyński polecił wybudować zamek bastejowy, na którego terenie znajdowała się kaplica o wymiarach 20 × 11 m. Zamek spłonął w 1666. Około 1735 dobra wożuczyńskie kupił Szkot Wilhelm Mier i około roku 1739 przebudował pozostałości zamku na późnobarokowy pałac z teatrem i ogrodem włoskim. Pałac ten przebudował Józef Wydżga pod koniec XIX wieku. W czasie pierwszej wojny światowej, w dniach 30 i 31 lipca 1915, od pocisków austriackich częściowo zburzony pałac spłonął wraz z całą jego zawartością i zamienił się w ruinę^[10]. W pałacu spłonął oprócz wielu starych mahoni, porcelan, sreber i obrazów, fortepian Bucholtza, na którym grywał i komponował Fryderyk Chopin, przyjaciel Tytusa Wojciechowskiego, dziada po kądzieli pani J. Wydżgi, liczne rękopisy i listów Chopina, między innymi dwa niewydane i nieznane utwory: Variation a quatre mains na 17 stronicach i Kontredans oraz pamiątkowy ołówek^[a][11]. Spłonęła bogata biblioteka. W 1915 zniszczone zostały także dwa budynki gospodarcze z XVIII/XIX w., położone na folwarku. Pałac nie został odbudowany. Mury zostały rozebrane w 1934 na polecenie ówczesnego właściciela, a ich pozostałości po 1946 przez okolicznych mieszkańców^[12]. Pozostałości zespołu pałacowo-parkowego: budynek bramny (ob. mieszkalny), obeliski bramne, relikty d. murów obronnych, podziemia oraz park figurują w wojewódzkim rejestrze zabytków (Nr A/1463).
• Kościół parafialny z lat 1742-1750 w stylu późnobarokowym fundacji Wilhelma Miera. Kościół istniał jeszcze w XVI wieku, ale w 1595 świątynię zniszczyli Tatarzy. Potem zbudowano drewniany budynek kościoła, który w 1648 został spalony przez Kozaków. Odbudowano go w 1684. W 1805 wszedł w posiadanie diecezji lubelskiej. Od lipca 1943 do lipca 1944 budynek kościoła służył jako magazyn zbożowy, a nabożeństwa odbywały się w stodole w Kolonii Zwiartówek u p. Gałana.
• Cmentarz

• 
  Obeliski będące pozostałością bramy pałacowej
• 
  Zamek - pozostałości murów obronnych
• 
  Widok kościoła przed 1908 r.

• Polski Trianon. „Tygodnik Ilustrowany”. 44 (41), 1907. 

• Historia Wożuczyna na stronie Stowarzyszenia Miłośników Wożuczyna i Okolic. wozuczyn.xn--wouczyn-xwb.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-14)].
• Wożuczyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 15 .