Witold Sadowy

Witold Sadowy

Data i miejsce urodzenia	7 stycznia 1920 Warszawa
Data i miejsce śmierci	15 listopada 2020 Konstancin-Jeziorna[1]
Zawód	aktor, publicysta teatralny
Lata aktywności	1945–1989 (aktor), 1985–2020 (publicysta)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Witold Sadowy (ur. 7 stycznia 1920 w Warszawie, zm. 15 listopada 2020 w Konstancinie-Jeziornie) – polski aktor teatralny i filmowy, publicysta teatralny, stulatek, stały felietonista „Gazety Wyborczej” i „Życia na gorąco”.

Był synem Józefy z Wierzchowskich (1891–1960) i Stanisława (1888–1944) Sadowych. W powstaniu warszawskim stracił ojca i brata. Dwa dni po zdobyciu Warszawy przez Sowietów wrócił do miasta i wraz z matką zajął się produkcją i sprzedażą papierosów^[2].

Debiutował 8 maja 1945 jako aktor rolą Floriana w sztuce Maurice Maeterlincka Burmistrz Stylmondu^[2][3] (reż. Ryszard Wasilewski) w Teatrze Miasta Stołecznego Warszawy. W następnych latach grał w teatrach warszawskich: Miejskich Teatrach Dramatycznych (1945, 1946–49), w Teatrze Polskim (1945–1946; 1949–1951), Teatrze Nowym (1951–1953), Teatrze Młodej Warszawy (1953–1957), Teatrze Klasycznym (późniejszym Teatrze Studio, 1957–1972), Teatrze Rozmaitości (1972–1988)^[2][4]. Gościnnie występował także w Teatrze Ateneum^[5]. Po raz ostatni wystąpił na scenie 26 grudnia 1989 w roli Feldmarszałka w Gałązce rozmarynu^[2] Zygmunta Nowakowskiego^[4].

W latach 80. rozpoczął działalność jako felietonista teatralny^[2] w warszawskich gazetach: „Życiu Warszawy”, „Życiu Codziennym”, „Słowie”, „Expressie Wieczornym” i w ukazującym się w Nowym Jorku „Nowym Dzienniku”. Jako emeryt od 1985 na łamach „Życia Warszawy”, a potem „Gazety Wyborczej”, zaczął publikować nekrologi zmarłych aktorów i reżyserów, dlatego był nazywany „Charonem, który przeprawia na drugi brzeg warszawskich aktorów”^[2]. Był autorem szeregu książek oraz artykułów na temat ludzi teatru i filmu, nazywany „kronikarzem życia teatralnego Warszawy”^[5].

W uznaniu jego zasług Związek Artystów Scen Polskich nadał mu tytuł członka zasłużonego.

Zmarł 15 listopada 2020 w wieku 100 lat w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich im. Wojciecha Bogusławskiego w Skolimowie w Konstancinie-Jeziornie^[6][7]. Pogrzeb aktora odbył się 15 czerwca 2021 roku na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie^[8][9] (kwatera A-2-34 (66))^[10].

W styczniu 2020 stacja TVP Kultura wyemitowała reportaż Sto lat Witolda Sadowego z okazji obchodów stulecia urodzin, w którym aktor publicznie oznajmił, że jest gejem^[11], ale jego coming out spotkał się z odzewem w mediach ogólnopolskich i międzynarodowych dopiero dwa miesiące później^{[12][13][14][15][16][17][18][19][20][21][22]}. Od 1942 żył w związku z inżynierem Janem Ryżowem do jego śmierci w 1996^{[23][24][25][26]}.

• 1946: Zakazane piosenki – zastrzelony przez podziemie skrzypek-konfident
• 1960: Zezowate szczęście – żołnierz w oflagu udający Hitlera
• 1970: Pogoń za Adamem – oficer
• 1973: Wielka miłość Balzaka – Victor Hugo (odc. 7)
• 1978: ...Gdziekolwiek jesteś panie prezydencie...
• 1980: Zamach stanu – widz na procesie brzeskim
• 1980: Sherlock Holmes i doktor Watson – mężczyzna w hotelu (odc. 24)
• 1980: Punkt widzenia – gość na imieninach profesora Szczepkowskiego (odc. 5)
• 1981: Przyjaciele (odc. 4)

• Teatr – plotki, aktorzy, wspomnienia zza kulis, Oficyna wydawnicza „Rytm”, Warszawa 1994, ISBN 83-85249-51-6.
• Teatr za kulisami i na scenie, Oficyna wydawnicza „Rytm”, Warszawa 1995, ISBN 83-85249-98-2.
• Ludzie teatru – mijają lata, zostają wspomnienia, Oficyna wydawnicza „Rytm”, Warszawa 2000, ISBN 8387893837.
• Czas który minął, Oficyna wydawnicza „Rytm”, Warszawa 2009, ISBN 978-83-7399-356-3.
• A życie toczy się dalej, M. K. Szuster, Warszawa 2016, ISBN 978-83-912294-2-2.
• Jedyne, co mi zostało: pamięć. Zapis wspomnień 2015-2018, nakładem własnym, Warszawa 2018, ISBN 978-83-952549-0-1.
• Przekraczam setkę. Zapis wspomnień 2018-2019, Wydawnictwo ZASP, Warszawa 2020, ISBN 978-83-952549-1-8.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w pracy twórczej i działalności artystycznej” (2012)^[27]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2001)^[28]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1987)
• Złoty Krzyż Zasługi (1979)
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1986)
• Medal Pamiątkowy „Pro Masovia” (2012)^[29]
• Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości (2020)
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2015)^[30]
• Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2008)
• Honorowy „Złoty Liść Retro” na VII Ogólnopolskim Festiwalu Piosenki Retro im. Mieczysława Fogga (2010)
• Specjalny „Feliks Warszawski” (2011)

• Biogram Witolda Sadowego. mularczyk.org. [dostęp 2015-03-23].
• Urodziny kronikarza teatru. gazeta wyborcza, 7 stycznia 2010. [dostęp 2015-03-23].

• Witold Sadowy w bazie Filmweb
• Witold Sadowy w bazie filmpolski.pl
• Witold Sadowy, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .
• Witold Sadowy na zdjęciach w bibliotece Polona