Wikipedysta:Wiggles007/Finansowanie organizacji religijnych przez Polskę

Państwo Polskie częściowo finansuje kościoły i związki wyznaniowe w Polsce, a także przyznaje im ulgi podatkowe i celne oraz grunty i nieruchomości. Największym beneficjentem dopłat i ulg jest Kościół katolicki.

Najważniejszymi dokumentami prawnymi regulującymi finansowanie Kościołów i związków wyznaniowych przez III RP są:

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej - stwierdzająca równoprawność kościołów i innych związków wyznaniowych, oraz wymagająca od państwa bezstronności w sprawach przekonań religijnych^[1].
• Ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania - stwierdzająca, że Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań oraz że Państwo i państwowe jednostki organizacyjne nie dotują i nie subwencjonują kościołów i innych związków wyznaniowych. Wyjątki od tej zasady regulują ustawy lub przepisy wydane na ich podstawie^[2].
• Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską wymagający finansowania przez Państwo Papieskiej Akademii Teologicznej oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego^[3]. Konkordat reguluje wiele aspektów działalności Kościoła katolickiego w Polsce, między innymi dotowanie przez państwo lub samorządy terytorialne placówek oświatowych i wychowawczych zakładanych przez Kościół katolicki^[4].

Stałymi źródłami finansowania Kościoła katolickiego, uwzględnionymi w budżecie państwa Polskiego są:

• Wpłaty od spółek skarbu państwa. Według szacunków ministerstwa skarbu, w 2001 roku wynosiły one 3,78 mln zł w gotówce i 1,06 mln zł w majątku rzeczowym^[5].

Nie uwzględnionymi w budżecie państwa źródłami dochodów i majątku (będących wcześniej publicznymi pieniędzmi albo majątkiem) kościołów i związków wyznaniowych są:

• Przekazywanie nieruchomości i gruntów (patrz sekcja "Grunty i nieruchomości").
• Sprzedawanie nieruchomości i gruntów, czasami po kilkunastokrotnie lub kilkudziesięciokrotnie niższej cenie od ceny rynkowej (nawet 100-krotnie niższej^[6])^[7]. Obecnie toczą się postępowania karne w tej sprawie^[8].
• Rekompensaty i odszkodowania - 143 mln zł przekazane na mocy decyzji Komisji majątkowej^{[9][10][11][7]}.
• Przekazywanie w depozyt dzieł sztuki^[12][13].

Kościoły oszczędzają z tytułów:

• Zwolnienia od opodatkowania - nie podlegają opodatkowaniu dochody z działalności gospodarczej przeznaczone na cele kultowe, oświatowo-wychowawcze, naukowe, kulturalne, na działalność charytatywno-opiekuńczą, punkty katechetyczne, konserwację zabytków oraz na inwestycje sakralne i kościelne^[14].
• Zwolnienia części duchowieństwa z podatku dochodowego - księża pracujący w parafiach płacą kwartalny podatek zryczałtowany. Jego wysokość zależy od liczby osób mieszkających na terenie parafii (116-436 złotych dla wikariuszy i 375-1341 PLN dla proboszczów^[15]). Jest od niego odliczana kwota ubezpieczenia zdrowotnego, które jest płacone przez duchownych dobrowolnie. Dodatkowo proboszcz może wystąpić o obniżenie zryczałtowanego podatku. Zwolnieni są z niego osoby zakonne, biskupi, arcybiskupi i kardynałowie. Istnieje także możliwość zrzeczenia się przez wikariusza lub proboszcza płacenia podatku w formie ryczałtu ^[16].
• Zwolnienia duchowieństwa z podatku od nieruchomości^[6].
• Zwolnienia duchowieństwa z podatku od spadków i darowizn^{[potrzebny przypis]}.
• Zwolnienia duchowieństwa z podatku od działalności niegospodarczej^[17].
• Przyznawania ulg celnych Kościołowi katolickiemu^[18].
• Posiadania przez kościelne rozgłośnie radiowe statusu nadawców społecznych zwalniającego z opłat koncesyjnych, mimo, że emitują one reklamy^[12].

Obok powyższych informacji czasami wymienia się także (również są to wydatki corocznie uwzględniane w budżecie):

• Finansowanie nauczania religii, w tym bezpłatne udostępnienie infrastruktury (np. sal lekcyjnych).
• Finansowanie uczelni katolickich. W 2008 wyniosło ono 277 656 700 złotych, które dostało 5 uczelni niepublicznych (prywatnych) i 1 uczelnia publiczna (państwowa) - Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego^[19].
• Finansowanie wydziałów teologicznych (w tym Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie z tylko jednym wydziałem)^[20][21].
• Finansowanie obiektów sakralnych, jak Świątynia Opatrzności Bożej (110 milionów złotych^[22]).
• Dotacje na Fundusz Kościelny, którego celami są: częściowe lub całkowite finansowanie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne dla 40% duchownych w Polsce^[6] (całkowite dotyczy tylko misjonarzy i zakonnic klauzurowych; opłacane są także składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe duchownych, niepodlegających tym ubezpieczeniom z innych tytułów, w wysokości 80%, a na członków zakonów kontemplacyjnych i misjonarzy w okresach pracy na terenach misyjnych w 100%^[23]), wspomaganie kościelnej działalności charytatywnej, wspomaganie kościelnej działalności oświatowo-wychowawczej i opiekuńczo-wychowawczej, a także inicjatyw związanych ze zwalczaniem patologii społecznych oraz współdziałania w tym zakresie organów administracji rządowej z Kościołami i innymi związkami wyznaniowymi, odbudowę, remonty i konserwację obiektów sakralnych o wartości zabytkowej^[24]. W 2010 przeznaczono na dotacje dla Funduszu 86,336 milionów złotych^{[25][24][26][27][6]}.
• Utrzymywanie kapelanów w służbach mundurowych, m.in. z 96 parafii 150^[28] kapelanów wojskowych w armii na etatach oficerskich, kapelanów w policji (w każdej komendzie^[29]), straży granicznej i państwowej straży pożarnej (w każdej jednostce^[29])^[30]. Utrzymanie wojskowych ordynariatów polowych i struktur Caritas kosztuje rocznie ok. 25 mln zł^[31] (w 2010 roku utrzymanie trzech ordynariatów polowych kosztowało 24,5 mln zł^[6], a w 2011 ok. 24,9 mln zł, co stanowi 1‰ budżetu MON^[32]). Ministerstwo Obrony Narodowej wypłaca pensje kapelanom rzędu 5-7 tys. zł, utrzymuje kościoły, pokrywa rachunki za prąd, ogrzewanie, remonty i etat organisty^[33]. Kapelani są także utrzymywani w szpitalach (1,5 tys duchownych), w sanatoriach MSWiA, w zakładach karnych, w aresztach, w PKP, na Lotnisku Okęcie w Warszawie, w klubach sportowych, harcerstwie oraz w Kancelarii Prezydenta^[6].
• Finansowanie konserwacji kościelnych zabytków^[34]. W roku 2001 generalny konserwator zabytków przekazał 29,4 mln zł na zabytki sakralne należące do związków wyznaniowych, głównie do Kościoła katolickiego^[35].
• Finansowanie kościelnych przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjów, liceów i szkół zawodowych^[6].
• Odpłatne święcenie budynków będących własnością publiczną^[36].

Do 2005 roku organizacjom religijnym przekazano nieruchomości mające 97 tys. ha (w tym 39 tys. ha nieruchomości rolnych), a na mocy decyzji Komisji Majątkowych kościołom i związkom wyznaniowym przekazano nieruchomości mające 58 tys. ha. Wśród nich było 701 nieruchomości zabudowanych^[37]. Roczna suma pieniędzy jaką przeznacza Polska na Kościół katolicki wynosi - według różnych szacunków - od 1 miliarda^[38] do 5 miliardów złotych^[39][6]. Kościół katolicki w Polsce otrzymał 750 mln zł dotacji z Unii Europejskiej^[40].

Obecnie Kościół katolicki w Polsce posiada 17 533 kościołów i kaplic i ok. 160 tysięcy hektarów gruntów^[41][42]. Kościół katolicki postuluje o przekazanie mu takiej ilości gruntów, aby łącznie był w posiadaniu terenów o powierzchni 400 tysięcy hektarów^[43]. Według różnych szacunków przed II wojną światową Kościół katolicki posiadał od 155 tysięcy hektarów gruntów^[35] do 400 tysięcy hektarów gruntów^[44]. Zgodnie z innym opracowaniem w 1918 roku Kościół był w posiadaniu 205 tys. ha, a w 1939 roku 383 tys. ha^[45]. W 1949 roku Kościół katolicki posiadał już tylko 85-170 tysięcy hektarów gruntów, co może świadczyć o tym, że i przed II wojną światową posiadał ziemie podobnych rozmiarów^[7].

Na mocy decyzji Komisji majątkowej Polska przekazała Kościołowi katolickiemu ponad pół tysiąca nieruchomości^[46] o łącznym obszarze 65 537,9704 hektarów i wartości ok. 5 mld zł^[47] oraz rekompensatę i odszkodowania w wysokości 143 534 231,41 zł^[48]. W założeniu jest to rekompensata za szkody z czasów PRL, gdy państwo przejęło od Kościoła katolickiego^[49] - według różnych szacunków - od 85 tysięcy hektarów gruntów^[50] do 200 tysięcy hektarów gruntów^[51]. Kościołowi katolickiemu zostało wtedy 30–40 tysięcy hektarów gruntów^[7].

W 1971 roku^[52] Kościół katolicki przejął - według różnych szacunków - od 900 hektarów^[7] do 25 tysięcy hektarów gruntów^[53]. Wszedł wtedy w posiadanie 4800 kościołów i kaplic (w tym 100 cerkwi prawosławnych zajętych w 1945 roku i kilkadziesiąt kościołów protestanckich na Warmii i Mazurach, które zostały przejęte poprzez wejście do niej procesji katolickiej) oraz 1500 innych budynków^[7].

W 1959 roku Sąd Najwyższy orzekł, że Kościół nie jest podmiotem prawa publicznego. Na mocy tego państwo przejęło od Kościoła tysiące hektarów ziemi. W ramach odszkodowania za to, w 1991 roku po wystąpieniu do wojewody każdy dom zakonny mógł dostać 5 hektarów, parafia 15 hektarów, diecezja a także seminarium po 50 hektarów. Kościół katolicki dostał wtedy - według różnych szacunków - od 37 tys. ha gruntów^[42] do 70 tys. ha gruntów^[7], z czego 46 parafii na Dolnym Śląsku dostało grunty kilkakrotnie^[7]. Grunty dostały także parafie miejskie.

Z mienia wojskowego przekazano Kościołowi katolickiemu 71 366 ha gruntów oraz 9 budynków i budowli o łącznej wartości szacunkowej 16,6 mln zł^[54].

• Komisja majątkowa
• Fundusz kościelny

Kategoria:Finanse publiczne Kategoria:Religia w Polsce Kategoria:Prawo wyznaniowe

Większość dochodów Kościoła katolickiego pochodzi z państwowej kasy i składek wiernych^[55][56]. Kolejne 15% dochodów przynosi majątek kościelny, a 20% to dotacje od państwa na działalność społeczną^[55].

W 2005 roku Friedrich Schwarz oszacował roczny przychód Kościołów katolickiego i ewangelickiego w Niemczech na 125 mld euro, a ich majątek na 500 mld euro. W 2002 roku Carsten Frerk również obliczył przychód tych Kościołów na 125 mld euro, a majątek Kościoła katolickiego na 270 mld euro. Wsparcie państwa oszacował na 19 mld euro^[57].

Według Ryszarda Jarzembowskiego Polska rocznie wydaje na Kościół ponad 5 mld zł^[58]. Teresa Jakubowska zarzuca analizom money.pl braki (nieuwzględnienie zakonnic oraz elektryfikacji kościołów) i podaje sumę ponad 25 mld zł jako roczną wartość państwowego wsparcia dla Kościoła katolickiego^[59].