Przejdź do zawartości

Wiadukt kolejowy w Krakowie-Grzegórzkach

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wiadukt kolejowy na Grzegórzkach
{{{alt zdjęcia}}}
Wiadukt widziany z ul. Grzegórzeckiej (2023)
Długość całkowita

98,6 m

Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Kraków

Podstawowe dane
Przeszkoda

do 1880 stare koryto Wisły

Długość

98 m

Szerokość:
• całkowita


12 m

Liczba torów

4

Liczba przęseł

5

Rozpiętość przęseł

11

Data budowy

1854–1856 (most drewniany)
1861–1863

Data zburzenia

2022

Data odbudowy

2023

Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Wiadukt kolejowy na Grzegórzkach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Wiadukt kolejowy na Grzegórzkach”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Wiadukt kolejowy na Grzegórzkach”
Ziemia50°03′31″N 19°56′52″E/50,058611 19,947778
Multimedia w Wikimedia Commons

Wiadukt kolejowy na Grzegórzkach – most kolejowy w Krakowie nad ulicą Grzegórzecką i ulicą Dietla, pierwotnie na Starej Wiśle, ukończony w 1863 roku, a od 2. połowy XIX wieku po zasypaniu koryta rzeki, wiadukt. Rozebrany w styczniu 2022 roku, przeprowadzona została jego rozbudowa i odtworzenie[1][2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Został wybudowany w latach 1861–1863[3] i oddany do użytku 23 listopada 1863 roku[4] jako most kolejowy nad starym korytem Wisły przez spółkę Kolej Karola Ludwika na linii Kraków-Lwów. Zaprojektowany został przez krakowskiego architekta Leona Mikuckiego. Zastąpił on istniejący wówczas w tym miejscu od kilku lat most drewniany (wybudowany w latach 1854–1856). Obecnie prowadzi przez niego linia kolejowa nr 91 – wiadukt znajduje się między dworcem Kraków Główny, a przystankiem kolejowym Kraków Grzegórzki.

Most ma 98 m długości i 12 m szerokości, został zbudowany dla linii kolejowej dwutorowej. Składa się z 5 przęseł (o wysokości 7 m i rozpiętości 11 m) opartych na kamiennych filarach oraz łukowych sklepień zbudowanych z cegły.

W latach 1878–1880, gdy zasypano dawne koryto Wisły, most stał się wiaduktem i pozostał nim do dziś. Jest jednym z najstarszych zachowanych mostów krakowskich. Po jego wschodniej stronie (od ul. Grzegórzeckiej) w kręgach nad filarami wciąż widnieją cyfry z datą jego otwarcia, a od strony ul. Józefa Dietla do lat 50. XX w. umieszczone były litery GKLB (oznaczające Galizische Karl Ludwig Bahn)[5].

Wiadukt jest jednym z obiektów na trasie Krakowskiego Szlaku Techniki utworzonego 6 kwietnia 2006 r.[6]

W ramach rozbudowy linii kolejowej między dworcem Kraków Główny a przystankiem kolejowym Kraków Zabłocie wiadukt miał zostać przebudowany i poszerzony do czterech torów, zamiast dotychczasowych dwóch. Miało to być możliwe poprzez dobudowę konstrukcji żelbetowej nawiązującej stylistycznie do części historycznej. W sąsiedztwie wiaduktu powstał przystanek kolejowy Kraków Grzegórzki[7][8]. Ostatecznie jednak most został wykreślony z rejestru zabytków decyzją ministerstwa kultury we wrześniu 2021 roku[9][10] i wyburzony w styczniu 2022 roku[11]. Następnie powstała nowa konstrukcja, odtworzona w innej technologii, unosząca cztery tory, w tym dodatkowe dla Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej, a prowadzące w stronę wiaduktu nasypy ziemne zastąpiono estakadami. Odtworzono również zabytkową elewację wiaduktu[2].

  • Wiadukt widziany od strony ul. Józefa Dietla (stan na 2008)
    Wiadukt widziany od strony ul. Józefa Dietla (stan na 2008)
  • Budowa nowego, żelbetonowego wiaduktu nawiązującego wyglądem do wiaduktu historycznego - widok od strony ul. Józefa Dietla (stan na lipiec 2023)
    Budowa nowego, żelbetonowego wiaduktu nawiązującego wyglądem do wiaduktu historycznego - widok od strony ul. Józefa Dietla (stan na lipiec 2023)
  • Elewacja zachodnia, widok z ul. Józefa Dietla (2024)
    Elewacja zachodnia, widok z ul. Józefa Dietla (2024)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Informacje o rozbiórce i odtworzeniu. [dostęp 2022-03-06].
  2. ↑ a b Samochody znów przejadą w stronę ronda Grzegórzeckiego pod wiaduktem kolejowym. 21 grudnia 2023.
  3. ↑ Wiadukty. W: Jan Adamczewski: Mała Encyklopedia Krakowa. Kraków: Wanda, 1997, s. 300. ISBN 83-8723-05-1.
  4. ↑ Mosty / Most Kolejowy. W: Jan Adamczewski: Mała Encyklopedia Krakowa. Kraków: Wanda, 1997, s. 300. ISBN 83-8723-05-1.
  5. ↑ Muzeum Inżynierii Miejskiej. mimk.com.pl. [dostęp 2012-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-12)]. (pol.).
  6. ↑ Muzeum Inżynierii Miejskiej – Informacje ogólne o szlaku. mimk.com.pl. [dostęp 2012-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-02)]. (pol.).
  7. ↑ Nowy wiadukt kolejowy i obawy mieszkańców Grzegórzek. krakow.wyborcza.pl. [dostęp 2015-01-16].
  8. ↑ Kraków Grzegórzki. Otwarto nowy przystanek kolejowy. 3 września 2023.
  9. ↑ Wiadukt nad ul. Grzegórzecką wykreślony z rejestru zabytków - RMF 24 [online], rmf24.pl [dostęp 2024-04-29] (pol.).
  10. ↑ odpowiedź na interpelację poselską nr 29090 [online], sejm.pl [dostęp 2024-06-10] (pol.).
  11. ↑ Wiadukt kolejowy nad ul. Grzegórzecką [online], radiokrakow.pl [dostęp 2024-04-29] (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Krakowski Szlak Techniki

Kraków

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiadukt_kolejowy_w_Krakowie-Grzegórzkach&oldid=74547915”